گردآوری شده توسط مجله خانواده ممتاز نیوز
مقدّمه:
اختلالات جنسی یکی از شخصی ترین حوزه های زندگی مردم است. هریک از ما موجودی جنسی با ترجیح ها و خیال پردازی هایی هستیم.
تعریف رفتار جنسی با زمان ومکان تغییر می یابد.دیدگاه معاصردنیای غرب را در نظر بگیرید که بازداری ابزار جنسی مشکل ساز است.و آن را با این دیدگاه قرن نوزدهم یا اوایل قرن بیستم که زیاده روی است: به طور مشـخّص همگان بر این باور بودند که استثنا بیش از حد در کودکـی باعث مشکلات جنسی در بزرگسالی شده است.دیدگاه عمومـی دوران ویکـتوریا این بودکه میل جنسی اساساً خطرناک است و باید مهار شود.
در طی زمان،تغییـرات دیگـری بر نگـرش ها و تجـارب مردم درباره تمایلات جنسی تأثیر گذاشته است.برای مثال فناوری،تجارب جنسی را تغییر می دهد، زیرا شمار کسانی که به مطالب جنسـی در اینتـرنت دسترسـی دارند، به طور چشمگیری افزایش می یابد.
با پیر شدن جمعیّت ایالات متّـحده تأکیـد نویافتـه ای بر حق زندگی جنـسی خوب تا زمان مرگ نمایان شـده اسـت. روشن اسـت که هنگـام مطالعه رفتار جنسی باید هنجارهای فرهنگی متغیر را به یاد داشته باشیم.
در دامنه وسیعی از شاخص ها، مردان بیشتر از زنان درگیـری با افکار و رفـتار جنسی را گزارش می کنـند.امّا مردان در مقایسـه با زنان، فراوانـی فکر کردن درباره رابطه جنسی، استمناوتمایل به رابطه جنسی را بیشتر گزارش می کنند.
و همین طور گزارش می کنند که آرزومند شـرکای جنسـی بیشتر هسـتند و شرکای جنسی بیشتری دارند.
تعریف کژکاری و انحراف:
کژکـاری های جنسـی عـبارت از اخـتلال یا آشفتـگی هایی در میل جنسی، برانگیختگی یا اوج لذّت جنسی هستند، کژکاری ها را معمولاً به عنوان گروهی از مشکلات در حوزه مسایل جنسی بهنجاردر نظـر می گـیرند.که متـفاوت از انحراف جنسی یا نا بهنجاری های جنسی اسـت و آن ها را به عـنوان وابـسته های بالینی جداگانه مورد بررسی قرار می دهند.
اختلال های عملکرد جنسی:
عملکرد جنسی تحت تأثیر عوامـل زیست شناختـی ،روان شناخـتی وجامعه شناختی قرار دارد.اختلال یک یا چند مورد از زمیـنه های فـوق سبب اختلال عملکرد جنسی خواهد شد.و دوره های شدید اختلال عملکرد جنسی مـوجب بروز اضطراب مربوط به کارکرد جنسی می گردد و اضـطراب نیز به نوبه خـود، اختلال عملکرد را تشدید کرده و تداوم می بخـشد.اخـتلال عملکرد جنسـی ممکن است از نوع مـادام العمـر و یا اکتسـابی (که پـس از یک دوره عملکرد طبیعی رخ می دهند) ویا از نوع وضـعی (که محـدود به یک شـریک جنـسی خاص یا وضعیت خاص است ویا پیامد عوامل فیـزیولوژیک، روان شـناختی یا عوامل مرکب باشند.
در DSM-IV-TR تعریف اختلال عملکرد جنسی (کژکاری جنسی) عبارت از اختلال در چرخه پاسخ جنسی یا در هنگام مقاربت جنسی است.
هفت دسته اساسی اختلالات عملکرد جنسی که در طبـقه بندی DSM-IV-TR ذکر شده است،عبارتند از:
۱-اختلالات تمایل جنسی
۲-اختلالات انگیختگی جنسی
۳-اختلالات ارگاسمی
۴-اختلالات درد جنسی
۵-اختلالات عملکرد جنسی ناشی از بیماری های عمومی طبعی
۶-اختلال عملکرد جنسی ناشی از مواد و…
۷-اختلال عملکرد جنسی نامعیّن
تمایلات جنسی معمولاً در چارچوب رابطه شـخصی صمیمانه دیده می شودکه در بهترین حالت خود، میعادگاهی برای نزدیکی و پیوند فراهم می کند.اغـلب ما چه بخواهیم، چه نخواهیم ،بخشی از خود پـنداره مـان را بر پایه تـمایلات جنسی مان بنا می کنیم.
کژکاری باید مزمن و عودکننده باشد.قضـاوتی بالیـنی که در DSM اذعـان می شود، مستلزم مقداری ذهنیت است.کژکاری باید رنجوری یا مشکلات بین شخصی قابل توجّه هم ایجاد کند.اگر اعتقاد بر این باشد که مشـکل به طـور کامل ناشی از بیماری پزشـکی (مانند دیابـت پیـشرفته که می تواند باعـث مشکلات نعوظی در مردان شود.) است یا اگر ناشی از اختلال دیگری درمحور I (مثلاً افسردگی اساسی) باشد، تشخیص کژکاری جنسی داده نمی شود.
انواع اختلال های جنسی:
۱-اختلال های میل جنسی
۲-اختلال های بیزاری جنسی
۳-اختلال های انگیختگی جنسی
۴-اختلال های ارگاسمی
۵-اختلال های درد جنسی
توصیف بالینی کژکاری های جنسی:
کژکاری های جنسی به چهار مقوله تقسیم بندی می شود:
۱-اختلال های میل جنسی
۲-اختلال های انگیختگی جنسی
۳-اختلال های ارگاسمی
۴-اختلال های درد جنسی
هرچند نظام تشخیصی کژکاری های جنسی ، بازتابی از مراحل چرخه جنـسی است.شیوع این مشکلات در زندگی واقعی معمولاً تا این حد متمایز نیست.بسیاری از اشخاص مبـتلا به مشـکلات یک مرحـله از چرخه جنـسی مشکلاتی را در یک مرحله دیگر نیز گزارش خواهند کرد.بخشی از این وضعیت ممکن است فقط ناشی از یک چرخه معیوب باشد.
انواع اختلالات:
۱ختلال های میل جنسی:
۱-اختلال تمایل جنسی کم فعّال: به ضعیف یا نبود خیال پردازی ها و امیال جنسی اشاره دارد.
۲-اختلال بیزاری جنسی: معرّف اختلال شدیدتری است که در آن شخص فعّالانه از تقریباً هرگونه تماس تناسلی با شخص دیگر اجتناب می کند.
بیش از نیمی از کـسانی که به دنـبال درمان کژکاری های جنـسی اند، از میل جنسی پایین شکایت دارند. از میان تمام تشخیص های DSM ،اخـتلال های میل جنسی که معمولاً در محاوره به آن ها تمایل جنسی پایین گفته می شود، بیش از هر اختلال دیگر ، ذهنی( غیر عینی) هسـتند و از هنجارهای فرهـگی تأثیر می پذیرند.معمولاً کسی که شخص را ترغیب به مراجعه متخصّص بالینی می کند، همـسر اوست.
داده ها اهمیّت عوامل ذهنی وفرهنگی را در تعریف تمایل جنسی پایین تأکید می کند.به نظر می رسد که هنجارهای فرهنگی بر تلقی مردم درباره اینکه هر شخص چقدر “باید” تمایل به رابطه جنسی داشته باشد، تأثیر می گذارد.
اشخاص مبتلا به میل جنسی کم فعّال، معمـولاً ملاک های سـایر کژکاری های جنسی مانند اختلال های ارگاسـمی دارند.با وجـود این، برخی از مردم مـیل جنسی پایین را بدون کژکاری های جنسی دیگر تجربه کننـد. (شمسـی پور ۱۳۸۸)
اختلال های انگیختگی جنسی:
بسیاری از مردم میل جنسی دارند.امّا در رسیدن به انگیختگی جنسی یا حفظ آن مشکل دارند.
ملاک های DSM-IV-TR برای اختلال انگیختگی جنسی زنان :
*ناتوانی مداوم برای دستیابی یا حفظ انگیخـتگی جنسـی (لغزنده سـازی و متورم شدن اندام های تناسلی)، طوری که برای اتمام فعـّالیّت جنسـی کافی باشد.
*رنج و ناراحتی یا مشکلات بین شخصی چشمگیر پدید می آورد.
*ناشی از بیماری های پزشکی، اختلال دیـگری در محـور I (به جز کژکاری جنسی دیگر) یا اثرات فیزیولوژی یک دارو نیست.
اختلال های ارگاسمی DSM-IV-TR :
یـک نـوع اختلــال ارگاسـم را در زنـان و دو نـوع را در مـردان توصیـف می کند.اختلال ارگاسمی زنان به نبود مداوم ارگاسم پس ازانگیختگی جنسی اشاره دارد.
DSM-IV-TR شـامل دو اختـلال ارگاسـمی برای مـردان اسـت:
اخـتلال ارگاسمی مردان که با مشکل مداوم در انزال تعریف می شود، وانـزال زودرس که با انزالی تعریف می شود که خیلی زود اتّفاق می افتد. (شمسی پور ۱۳۸۸)
ملاک های DSM-IV-TR برای مقاربت دردناک:
*درد تناسلی مکرّر همراه با آمیزش جنسی
*رنج و ناراحتی یا مشکلات بین شخصی چشمگیر پدید می آورد.
*نتیجه واژینیسم یا نبود لغزنده سازی مهبلی ، اختلال دیگری در محـور I
(به جز کژکاری جنسی دیگر) بیماری پزشکی عمومی یااثـرات فیزیولوژیکی مستقیم یک دارو نیست.
ملاک های DSM-IV-TR برای واژینیسم:
*انقباض مکرّر ثلث بیرونی مهبل ، طوری که آمیزش جنسی معمولی ممـکن نباشد.
*رنج و ناراحتی یا مشکلات بین شخصی چشمگیر پدید می آورد.
*ناشی از اختلال دیگری در محور I یااثرات فیزیولوژی مستقیم یک بیماری پزشکی عمومی نیست.
علّت شناسی کژکاری های جنسی:
مورد پژوهی های روان تحلیلی بر تعارض های اساسی سرکوب شده به منزله تبییـنی برای کژکـاری های جنسـی تأکیـد می کـنند.برای مثال، مضمـون پرخاشگری واپس رانده ای که با ارضای نیازهای جنسـی رقابت می کنـد، بر نوشته های روان تحلیلی سایه افکنده است.بنابراین مردی که به قـدری زود انزال می کند که شریک جنسی مؤنث خود را ناکام می سازد، ممکن است در حال ابراز خصومت سرکوب شده اش نسبت به زنانی باشد که به طور ناهشیار مادرش را به یادش می آورند.زن مبتلا به واژینیسم ممکن است درحال ابـراز خصومت سرکوب شده اش نسبت به مردان باشدکه علّت آن ممکن است طرز رفتارتحقیر آمیزشوهرش باشد.شواهدتجربی نتوانسته است این مفروضات را تأیید کند. (شمسی پور ۱۳۸۸)
مسترز و جانسون از مدل دو لایه ای علل کـنونی و تاریخی برای تبیـین علّت شناسی بی کفایتی جنسی انسان بهره جستند.
علل کنونی را می توان در دو عامل خلاصه کرد:
۱-ترس های مربوط به عملکرد: ترس از عملکرد به نگرانی بیش از حد در خصوص نحوه “عمل کردن”در خلال رابطه جنسی اشاره دارد.
۲-انتخاب نقش تماشاچی:نقش تماشاچی به مشاهده گر بودن در تجربه جنـسی به جای شرکـت کننده بودن اشاره دارد.هر دو عامل شامل تمرکز بر عملکرد جنسی اند که مانع پاسخ های جنسی طبیعی می شود.این فرضـیه مطـرح شد که علل کنـونی کژکاری های جنسی یک یا چند پیشایند تاریخی مانند تأثیرات اجتـماعی-فرهـنگی، عامل زیستی ، ضربه های جنسی یا تمایلات هم جنس خواهانه دارد. (شـمسی پور ۱۳۸۸)
عوامل زیر در کژکاری های جنسی مؤثرند:
عوامل زیستی:
علل زیستی کژکاری های جنسی می تواند شامـل بیماری های دسـتگاه رگی، بیماری هایی که بر دستگاه عصبی تأثـیر می گـذارد، مانند دیابـت.اسـکلروز چندگانه و آسیب دیدگی نخاع شوکی سطح پایین تستـسترون یا اسـتروژن، مصرف شدید الکل قبل از آمیزش جنسـی، بی بارگی مزمـن و مصـرف شدید سیگار، داروهای فشار خون بالا وبه خصوص داروهـای ضدافسـردگی SSRI تأثیراتی بر عملکرد جنسی دارند.از جمله تأثیر ارگاسم، کاهش لیبیدو وکاهش لغزنده سازی.
عوامل روانی –اجتماعی:
برخی کژکاری های جنسی را می تـوان تا تـجاوز جـنسی، بدرفتـاری جنسی دوران کودکی یا برخوردهای تحقیر آمیز دیگر ردیابی کرد.تماس جنسی با یک بزرگسال در دوران کودکیبا نـرخ بالای اخـتلال انگیخـتگی در زنـان و با نرخ دوبرابری انزال زودرس و میل جنسی پایین در مردان رابطه دارد.
بسیاری از کسانی که مـشکلات جنـسی دارند، فاقد دانش و مهـارت اند.زیرا فرصتی برای فرصتی برای آموخـتن درباره تمایلات جنسی شـان نداشته اند.
مشکلات ارتباطی کلّی تر می تواند خود را به موقعیّت جنسی تحمیل کندو از این راه جلوی برانگیختگی و لذّتی را که در غیر این صورت می توانست وجود داشته باشد ، بگیرد.چنانچه می توان انتظار داشت کسانی که از دست شریک جنسی خود عصبانی اند کمتر احتمال دارد تمایل به آمیزش جنسـی داشـته باشند.
به نظر می رسد که خشم در میان مردان برای میل جنسی زیان بخش تر است تا در میان زنان.حتّی در میان زوج هایی که از سایر زمینه های ارتباطی راضی اند، ارتباط کلامی ضعیف می تواندبه کژکاری جنسی کمک کند.به هر تعداداز این دلایل که باشد، خجالت زدگی ،نگـرانی درباره احساسات همسـر یا ترس یکی از عشّاق ممکن است دیگری را از ترجیحاتش آگاه نکند.
تجارب جنسی خاص ممکن است بر انزال زودرس تأثیر بگذارد.مردان مبتلا به انزال زودرس در مقایسه با مردانی که دچار انزال زودرس نیسـتند، دوره های طولانی تر پرهیز از رابطه جنسی اوج گیرنده نیز دارند.همچنین مطـرح شده است که مردان ممکن است در نتیجه رابطه جنسی شتاب زده به علّت نبودن در مکانی خلوت وترس از متوجّه شدن دیگران، گرایش به زود انزال کردن را فرا بگیرند.
چند اخـتلال روان شناخـتی با افزایـش خطر کژکـاری های جنسـی رابطه دارند.اختلال افسـردگی،اختلال وحشـت زدگی که معمولاً از احسـاس های جسمی مانند ضربان تند و عرق کردن تند، اضطراب و افـسردگی عمـوماً با مقاربت دردناک همایند اختلال نعوضی هستند. (شمسی پور ۱۳۸۸)
بعضی مواقع یک اختلال جسمانی علّت مستقیم مشـکل مورد نظر اسـت.ولی اغلب تأثیر روان شناختی این اختلال مانند احسـاس ناخوشی یا علـیل بودن یک متغیّر واسطه بسیار مهم است.
مشکل جنسی مورد نظر ممکن است فقط نبودیک بیماری جسمانی باشد.برای مثال درد کشیدن زن در زمان آمیزش ممکن است ناشی از پرده بکارت بسیار سخت و در مورد مرد ناشی از فشردگی پوست حشفه باشد.به همـین ترتیـب التهاب یاحساسیت مهبلی درنتیجه عفونت ممکن است به بیزاری جنسی و از دست دادن علاقه منجر شود. (نیکخو ۱۳۷۹)
بی اطّلاعی:
نداشتن اطّلاعات تناسب درباره کارکردهای جنسی ممکن است مشکل اصلـی در کژکاری جنسی باشد.
بسیاری از مواقع مشکل مطرح شده نتیجه بی اطّلاعی از واقعیّت های بنیادی درباره نطام پاسخ جنسی یا تصوّر نادرسـت از مـسایل جنسی است.
در زنان فقدان اطّلاعات یا وجود تصوّرات نادرست ممکن است موجـب ترس از روابط جنسی شود. (مانند این تصوّر که آمیزش جنسی الزاماً دردناک است) که این ترس می تواند مشکلات واقعی به وجود آورد. (نیکخو ۱۳۷۹)
شرایط منفی:
مانند نگرانی در خصوص بـارداری یا بیـماری ایدز، نگـرش های منفـی درباره رابطه جنسی یا دلواپسی درباره همسر مزاحم عملـکرد جنـسی مـی شود.امّا همان طور که مسترز و جانسون برای نخستین بار مطرح کردند. شـناخت های شخص درباره عملکرد جنسی اهمّیت ویژه ای دارد.ایـن را در نظر بگـیرید که تغییر پذیری عملکرد جنسی عادی اسـت.یک روز پرتنـش، فضـای پریـشان کننده، نگرانی ارتباطی یا هر تعداد از مسایل دیگـر ممکن اسـت پاسـخ دهی جنسی را کاهش دهد.
مسأله اساسی احتمالاً این است که مردم درباره پاسخ جـسمی کاهش یافـته خود درهنگام وقوع آن،چگونه فکر می کنند.یک نظریه این است که آن هایی که خودشان رابه خاطر کاهش عملـکرد جنـسی سرزنـش می کنند، بیـشتر احتمال دارد دچار مشکلات مکرّر شوند. (شمسی پور ۱۳۸۸)
نگرش ها:
نگرش ها با اطّلاعات و باورهای شخص درباره مسایل جنسی و فعّالیّت جنسی رابطه دارد.شخصی که با نگرش اخلاقی سخت گیر نسـبت به مسایل جنـسی پرورش یافته ، یعنی این عقیده که رابطه جنسی فقط برای تولید مثل است و
نه کسب لذّت.ممکن است نسبت به مسایل جنسی بازداری هایی پیـدا کند ، چنین شخصی ممکن است با همسر خود که نگرش آزادتری دارد نیز تعـارض پیدا کند. اگر یکی از زوج ها بخواهد شیوه های متـفاوت وجدیـدی از پـیش نوازی و آمیزش را تجربه نماید، ممکن است این خواسته از دیدگاه همـسرش که زمینه نگرشی سخت گیرانه دارد،قابل قبول نباشد.مسایل نگرشی ممـکن است نقش تعیین کننده ای در تداوم بخشیدن کژکاری های جنسی داشـته باشند.
اضطراب:
اضـطراب یکی از عـوامل اصـلی مرتبـط با کژکاری جنـسی است. بعـضی از مشکلات دست کم تا اندازه ای به وسیله اضطراب ایجاد می شوند و اضطـراب باعث حفظ و تداوم بسیاری از آن ها می شود.در زنان تجربه های ناخوشایندیا آسیب زای جنسی مانند مورد حمله یا بد رفتاری جنسی واقـع شدن، مـمکن است به اضطراب فراگیر جنسی منجر شود که در شکل گیری بیزاری جنـسی نـقش دارد.اضـطراب های جاری ماننـد تـرس از باردار شدن نیز ممکن است موجب مشکلات جنسی شوند.
مشاهده گری:
این پدیده با اضطراب رابطه دارد.و منظور از آن گرایـش شـخص به مشـاهده خودش در طی فعّالیّت جنسی است. افرادی که اضطراب جنسی دارند، ممـکن است بر اثر ترس شکست به ایفای این نقش بپردازند. این پدیده باعث بازداری کشش جنسی وخشنودی و حتّی شکست و ناتوانایی واقعی می شود. (نیکـخو ۱۳۷۹)
درمان اختلالات و کژکاری جنسی:
درمان گر ممکن است فقط یک فـن را برای یک بیـمار خاص انتخـاب کند. امّا ماهیت پیچیده و چند وجهی کژکاری های جنسی اغلب به کارگیری ترکیبی از فنون را ایجاد می کند. این رویکردها برای درمان کژکاری های جنسی در افراد دگر جنس خواه وهمین طور هم جنس خواه مناسبند.
کاهش اضطراب:
مدّت ها قبل از انتـشار برنامـه درمانی مسـترز و جانسون رفتـار درمان گران می دانستند که درمان جویان مبتلا به کژکاری جنسی باید به طـور تدریـجی ونظام مند با جنبه های اضطراب آفرین موقعیت جنسی روبرو شوند. حساسیت زدایی نظام مند و حساسیت زدایی زنده (حساسـیت زدایی از طریق مواجـهه واقعی) ولپه به خصوص همراه با آموزش مهـارت ها با مقداری موقعیـت به کار رفته است. (ولپه ۱۹۵۸)حساسیـت زدایی زنده ظاهـراً شیوه اصلی در برنامه درمانی مسترز و جانسون است.هرچند مؤلفه های دیگر به اثر بخشی کلّی آن کمک می کـند.جالـب اینکه برنامه های سـاده آموزش روانی درباره تمایلات جنسی نیز ظاهراً در کاهش اضطراب مؤثر است.
درمان گر موقعیت های اضطراب انگیز را تعیین می کنـد وبه کمـک بیـمار سلسله مراتبی از موقعیت ها ، به ترتیب از موقعیـتی که بیشـترین میـزان اضطراب را برمی انگیزد و تنظیم می شـود و در حالـی که بیـمار درحـالت آرامیدگی قرار می گیرد، این صحنه ها را به ترتیـب به او ادا می کنـد تا در ذهنش مجسّم کند.صحنه ای که در پایین ترین جایگاه ساسله مراتـب قرار دارد، و به طور معمول شامل موضوع های غیر جنسی است (برای مثال نگاه کردن به همسر خود در یک اتاق شلوغ) و به تدریج به سوی موقعیـت های جنسی آشکارش می رود.(مثـل دراز کشیـدن برهـنه درکنـار همسـر در رختخواب) البتّه این سلسله مراتب حساسیت زدایی رامـی توان به شـکل واقعی و یا آمیزه ای از رویارویی تجسّمی واقعی اجرا کرد.
درمان مسترز و جانسون برای کژکاری های جنسی:
مسترز و جانسون در کتاب بی کفایتی جنسی انسان که در سال ۱۹۷۰ منتشر شد، نتایج موفّقیت آمیز یکی ازنخستین برنامه های درمان اختلالات جنـسی را که روی حدود ۸۰۰ فرد مبتلا به کژکاری جنسی اجرا کرده بودند ، گـزارش دادند.هر یک از زوج ها به سنت لوئیس سفر کرده وبه مدّت دو هفـته، روزها در روان درمانی فشرده حضور یافته و شب ها دریک متل تکالیف جنـسی را انجام داده بودند.
در کار مسترز و جانسون، همیشه یک درمان گر مرد و یک درمان گر زن زوج ها را می دیدند.زوج ها طی چند روز، ارزیابی سابقه اجتماعی،سابقه جنسـی، ارزش های جنسی و دلواپسی های پزشکی را انجام می دادند.درمدّت ارزیابی و دو روز اوّل درمان ، آمیزش جنسی ممنوع بود. گاهی زوج ها برای اوّلین بار در کلینیک درباره امور جنسی بحث می کردنـد.درمان گـران شـیوه تؤام با آرامش و صراحت را انتخاب می کردند تا به زوج ها کمک کنند که برای بحث درباره امور جنسی احساس راحتی کنند.
در روزسوّم درمان گران شروع به ارائه تفسـیرهایی درباره مـنشأ مشـکلات می کردندند.اگر شخصی نگرش منفی راجـع به رابطـه جنسی داشـت،به آن پرداخته می شد.امّا تأکید اصلی بر مشکلات ارتباطی بود، نه مشـکلات فردی هر یک از همسران. یکی از فرض های درمان این بود : “در هر رابطه زناشویی که درآن نوعی بی کفایتی جنسی وجود دارد،چیزی به نام شریک جنسی غیر دخیل وجود ندارد.”
استفاده از شناخت رفتاری:
تکنیک هایی که شناخت درمانی در درمان اختلالات جنـسی به کار می رود، شامل طیفی از روش هایی هستند که به طور مستقیم بر افزایش مهارت های شناختی و کاهش فعّالیّت های شناختی متمرکز می شوند و از تکالیف رفتاری برای ایجاد شواهد تجربی به منظور ایجاد تغییرات شناختی استفاده می شود.
تکنیک های شناخت درمانی دردرمان اختلال های جنسی عبارتند از:
۱-افزایش آگاهی جنسی از طریق آموزش دادن اطّلاعاتی
۲-آموزش خیال پردازی
۳-مهارت های تمرکز – توجّه (تمرکز حس)
۴-ناسازگاری نگرش و باورهای غیر منطقی
۵-استفاده از تکالیف رفتاری
۶-خود تقویتی
تکنیک های رفتار درمانی شامل:
۱-تکالیف درجه بندی شده
۲-حساسیت زدایی مسطح
۳-آموزش آرمیدگی
۴-آموزش مهارت ها
تمام این تکنیک ها زمینه ساز مداخله هـایی می باشـند که هدفشـان ایجاد تغییر در عملکرد جنسی و کلّ روابط زناشویی می باشد.اعتقاداساسی شناخت درمان گران مانند (بک و همکاران ۱۹۷۹) این اسـت که افکار فـرددر تعیـین هیجان ها و رفتار آشکار فرد اهمّیّت دارد.
افکار ناسازگارانه که در موقعیت های خاص افراد، آگاهانه یا ناهشـیارانه عمل می کند و باعث هیجان های منفی می شود.افکار در تعیین پاسخ های عاطفی و رفتاری به موقعیت های جنسی نیز دخالت دارد.
اصول منطقی بازسازی شناختی:
تریت (۱۹۸۷) اعتقاد دارد که اوّلین گام در بازسازی شناختی نابهنجاری های جنسی این است که زن و شوهر درباره این شیوه به درستی توجـیه شـوند.
تکنیک های رسیدن به نتیجه:
شامل ارائه مثال هایی درباره تأثیر افکار و نگرش های مـیل، برانگیخـتگی و توانایی کسب اوج لذّت جنسی می باشد. در این شیوه از زن و شوهر خواسته می شود که خودشان چگونگی تأثیر افـکار مـثبت و مـنفی بر واکنـش های هیجانی مختلف رانشان دهند.هدف از این کار،شناسایی افکار خاص است که اتّفاق می افتد و نشان دادن این امرکه افکار منـفی مانع پاسـخ دهی مـنفی است.
انواع خطاهای شناختی در چرخه جنسی:
تصمیم افراطی ، مانند :من همیشه همین طور هستم. من هرگز به اوج لذّت جنسی نمی رسم.
تفکّر همیشه یا هیچ. از آنجایی که رابطه جنسی ضعیف است، پس کلّ رابطه ها ناگوار است.
شخصی سازی:چون همسر من دارای انزال زود رس است، پس برای او جذّاب نیستم .او مرا دوست ندارد و …(صالح راده،۱۳۹۰)
ارگاسم در زنان:
به طور کلّی در مقایسه با مردان چرخه پاسخ جنـسی در زنان با آهـنگ کند تری پیش می رود و این نکته گویای آن است که زنان برای ایجاد یـک رابطه جنسی مؤثر و رضایت بخش به آمادگی ذهنی و تحریک جنسی بیشتری نیاز دارند. از این رو شاید بتوان گفت که در بسیاری از موارد مردان می توانـند با خود داری بیشتر و اصرار نورزیدن برای آغاز سریع آمیزش ودخول زنان را از نظر روانی و هیجانی بیشتر آماده کنند و با پیش نوازی های مطلـوب و برقرار ساختن هماهنگی هیجانی کامل میان یکـدیگر امکـان رسـیدن به اوج لذّت جنسی را برای همسرشان نیز فراهم سازند.
در زنان مبتلا به کژکاری اوج لذّت جنسی، علاوه بر به کارگیـری سـایر روش های درمانی عنوان شده در مباحث قبل می توان ازروش تمرکز بر خود وخود انگیزی فرایند استفاده کرد.این روش ها به بیمار کمک می کند تا لذّت بردن
از احساسات جنسی را دروضعیت آرمیدگی یادبگیرد.در این دوروش به بیمار توصیه می شود تا در یک وضعیت آرام و لذّت بخش به تحریک خویشـتن و خود انگیزی بپردازد تا آنکه به اوج لذّت جنسی برسد.
این روش را در درون یک برنامه درمانی مقدّماتی گنجانده وبه عنوان تکلیف خانگی بیمار را موظّف به انجام آن می دانند. (زندگی جنسی زنان ،آشنایی با رفتارهای جنسی و روش های شناخت و درمان اختلال هـای جنسـی زنان ، دکتر نیکخو ۱۳۸۰)
کاپلان اظهار می کند با بالا رفتن سن، دستیابی به ارگاسم بیشتر می شـود،و استعداد ارگاسمی زنان در سنین بالای ۳۵ سال افزایش می یابد.این امربه کاهش مهارت های روانی و افزایش تجـربه جنـسی و یا هر دو نسـبت داده می شود. با افزایش اطّلاعات جنسی فرد، اختلالات ارگاسم به طورمعنا داری کاهش پیدا می کند. کوان و همکاران نیز رابطه میزان اطّلاعات جنسـی فردرا با رضایت جنسی معنا دار یافتند.والدین اغلب معتقدند آموزش بهداشت جنـسی به جوانان منجـر به تجارب جنسی می شود. در حالی که آگاهی و بینش صحیح از این مسأله آن ها را از عواقب وخیم آن آگاه خواهد کرد.
مستون و همکاران (۲۰۰۴) به منظور بررسی بهترین شیوه درمـانی اختـلال ارگاسم، ۱۷۴۹ زن را به طورتصادفی انتخاب کرد.نتایج این بررسی نشان داد که بهترین و متداول ترین شیوه درمانی رویکرد شنـاختی رفتاری ازطـریق تکنیک بازسازی شناختی ، شیوه های کاهش اضطراب مثل آرامیدگی، اراده اطّلاعات و دانش جنسی، تمرین تمرکز حسی وحساسیت زدایی منظّم است. (سلیمانی ،۱۳۸۹)
ماخذ: http://salaamateravan.blogfa.com
باز نشر: پورتال خبری ممتاز نیوز www.momtaznews.com