کشور به کدام سو می رود: بحرانی روز افزون که انتهای آن جنگ خواهد بود یا فضایی پیچیده که اگر باهوش باشیم مملو از فرصت است؟
به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران ، این نوشته بنای پاسخ دادن به این سوال را در حالت کلی ندارد بلکه هدفی ساده تر –و درعین حال به همان درجه از اهمیت- را تعقیب می کند. سوال این است: جریان فتنه یعنی همان جریانی که اکنون بنا دارد دوباره خود را بر فضای سیاسی کشور تحمیل کند، چگونه، بر مبنای کدام مفروضات و به قصد رسیدن به کدام اهداف، اکنون ادبیاتی در پیش گرفته که گویی کشور در آستانه جنگ است و برنده جنگ هم غربی ها خواهند بود؟
دیروز که به عادت همیشگی مشغول خواندن مطالب منابع داخلی و خارجی بودم، ناگاه یک هماهنگی بسیار درس آموز توجهم را جلب کرد. ابتدا مقاله ای خواندم از نیویورک تایمز که در آن بدون هرگونه پرده پوشی و مجامله تاکید شده بود که هدف نهایی همه فشارهایی که اکنون غرب به رهبری امریکا و با صحنه گردانی اسراییل بر مردم و نظام ایران وارد می کند، روی کار آمدن مجدد اصلاح طلبان در ایران است.
برنامه کاری که نیویورک تایمز برای رسیدن به این هدف ترسیم کرده، به صورت زیر قابل خلاصه سازی است:
۱- امریکا می داند فشار از بیرون علیه ایران به شکل جنگ، تحریم یا خرابکاری، به نتیجه نخواهد رسید و نمی تواند ایران را متوقف کند
۲- امریکا این را هم فهمیده که نهایتا باید به یک توافق با ایران برسد
۳- امریکا معتقد است حالا که چاره ای جز تعامل با ایران ندارد باید با کسانی در ایران به تعامل بپردازد که دیدگاه های نزدیک تری به غرب دارند یعنی اصلاح طلبان
۴- اما مشکل این است که اصلاح طلبان پس از سال ۸۸ به طور کامل از نظام سیاسی ایران کنار گذاشته شده اند.
۵- بنابراین امریکا در تلاش است که اصلاح طلبان را به عنوان نیروهای سیاسی مطلوب خود مجددا وارد حاکمیت کند و برای رسیدن به این هدف به دنبال وارد کردن حداکثر فشار به مردم، نظام و رهبری است.
همان روز، نوشته دیگر از سعید حجاریان دیدم که ازمسیری کاملا مشابه با مسیری که نیویورک تامیمز رفته –و در واقع می توان آن را دیدگاه محافلی درون دولت امریکا و جامعه اطلاعاتی این کشور دانست- به نتایجی کم و بیش مشابه با آن رسیده است.
حجاریان در مقاله خوشمره خود در نهایت به این نتیجه می رسد که برای نجات کشور چاره ای جز روی کار امدن مجدد اصلاح طلبان نیست. مسیری که او طی کرده تا به این نتیجه گیری برسد، به شکل زیر قابل خلاصه سازی و دسته بندی است:
۱- اکنون کشور در معرض جنگ قرار دارد
۲- یکی از اصلی ترین دلایل خصومت جامعه بین المللی با ایران این است که ایران پیش بینی پذیر نیست. (حجاریان چند سطر بعد منظور خود را بسیار شفاف تر توضیح می دهد. او می گوید جهان اکنون مجموعه ای با قاعده است که نمی تواند رفتار بی قاعده یک عضو مانند ایران را تحمل کند.)
۳- مهم ترین اولویت اکنون حفظ کشور در مقابل خطر جنگ است
۴- فقط اصلاح طلبان می توانند کشور ار از خطر جنگ بیرون بکشند چون هم پیش بینی پذیرند وهم صلح طلب.
به اصطلاح کسانی که درگیر کار تحلیل اطلاعات هستند، اینها فقط دو کد است. یک کد از داخل و یک از بیرون. کد بیرونی می گوید اصلاح طلبان بهترین گزینه های غرب در داخل ایران هستند چرا که در صورت روی کار آمدن می توان با آنها به گونه ای که تامین کننده منافع غرب باشد به «توافق» رسید و کد داخلی می گوید اصلاح طلبان باید سر کار بیایند به این دلیل که تنها آنها می توانند با غرب به توافقی برسند که پروژه «نجات ملی» محقق شود.
کدهای دیگری هم البته هست. آنقدر زیاد و متنوع که حقیقتا استناد به آنها در نوشته ای مجمل که بناست خوانندگان آن را به سرعت بخوانند و از آن بگذرند و بسا مجال تعمق نداشته باشند، هیچ ضروتی ندارد.
آنچه مهم است نتیجه ماجراست. اگرچه اصلاح طلبان و شرکای دیگر آنها که هنوز نام اصلاح طلب بر خود نگذاشته اند -و حتی ممکن است اصولگرا هم نامیده شوند- همواره به این دلیل که عکسی دو نفره از آنها و مسئول میز ایران در سازمان سیا وجود ندارد ارتباط با خارج را نفی کرده اند، اما اکنون روشن است –و برای من همواره روشن بوده- که این گروه در یک هماهنگی گفتمانی و در برخی موارد عملیاتی با غرب به سر می بردند، کار اصلی شان بازنویسی شیوه استدلال ضد ایرانی غربی ها به زبان بومی است، اولویت ها و هدف های خود را با غرب منطبق کرده اند و از دید غربی ها هم آنها مطلوب ترین نیروهای سیاسی هستند که می توان در ایران روی آنها سرمایه گذاری کرد. حالا دیگر چندان فرقی نمی کند که ردپای پنهان ارتباط اصلاح طلبان و امریکایی ها کشف بشود یا نه؛ کنار هم گذاشتن این دو مقاله – و تعداد بسیاری دیگر از موارد مشابه- و کشف منطق درونی آنها کفایت می کند برای اینکه دریابیم توصیف و توصیه جمعی از نیروهای سیاسی در داخل کشور از وضعیت کشور با آنچه دشمن بیرونی می خواهد صد درصد منطبق شده است. آیا این تصادفی است؟ یا اینکه ما با پروژه ای مواجهیم که درون آن تقسیم کار رخ داده است؟ مسجل شدن اینکه برخی جریان های سیاسی در داخل کشور در حال پر کردن پازل دشمن هستند، تبعات بسیار مهمی در محیط سیاست داخلی ایران خواهد داشت وافق دید ما را درباره نقشی که هر یک از بازیگران داخلی و خارجی در پروژه فتنه ۹۲ بر عهده گرفته اند به نحو فوق العاده ای گسترش می دهد.
نخست اینکه باید دید چرا هم زمان هم اصلاح طلبان و امریکایی ها در حال تزریق این دروغ به افکار عمومی ایران هستند که کشور در آستانه جنگ است؟ آیا همین که اصلاح طلبان ترسیده اند یا دوستان امریکایی آنها به آنها گفته اند فضا ترسناک است، کفایت می کند برای اینکه ذهن خود را به روی انواع تحلیل های عمیق راهبردی که می گوید در کوتاه مدت جنگی در کار نیست ببندیم و فریاد «نجات مملکت» سر بدهیم. جالب است که برخی از شاگردان رسانه ای آقای حجاریان در این یکی دو روز به سخنان سردار جعفری فرمانده سپاه استناد کرده اند که گفته بود «جنگ رخ خواهد داد» و از آن نتیجه گرفته بودند که پس همین الان در حال ورود به جنگ هستیم. اولا آنچه سردار جعفری در مقام یک نظامی گفته خطاب به دشمن بوده است آن هم با این جمع بندی که دشمن باید بداند ما خود را برای بدترین سناریوی ممکن آماده کرده ایم و برای اینکه این آمادگی ایجاد شود فرض را بر این گذاشته ایم که این سناریو رخ خواهد داد. ثانیا در سخنان سردار جعفری هیچ اشاره ای به بازه زمانی تحقق این امر نشده بود و اساسا نشانه ای هم وجود ندارد –چه به لحاظ نظامی و چه به لحاظ راهبرد- که ثابت کند در کوتاه مدت جنگی رخ خواهد داد.
دوم، وقتی خود دشمن صریحا به ما می گوید که انتهای بازی کجاست، دیگر آیا جایی برای گمانه زنی باقی می ماند؟ دشمن بی پرده تاکید می کند که می داند به زودی چاره ای جز دست یابی به یک توافق با ایران نخواهد داشت و نه می تواند و نه نفعی دارد که پروژه فشار را تا بی نهایت ادامه بدهد. اگر هم، اکنون امریکایی ها قدم جلو نمی گذارند از جمله به این دلیل است که امید دارند در اثر فضای روانی ساخته شده اقبال از دست رفته مردم به اصلاح طلبان دوباره احیا شود و مردم حس کنند کلید همه قفل هایی که به امور کشور زده شده در جیب آنهاست و به این ترتیب با روی کار آمدن دوباره اصلاح طلبان در ایران، «مذاکره کنندگانی همراه و آسان گیر» روبروی غربی ها بنشینند. دوباره درست مثل سال ۸۸ امید به داخل است که غربی ها در مقابل ایران جسور کرده است. حتی رامنی هم وقتی می خواهد توضیح بدهد که اگر رییس جمهور شود چه کاری بیشتر از آنچه اوباما کرد علیه ایران خواهد کرد، می گوید که حمایت خود از اصلاح طلبان را تقویت خواهد کرد. گزینه اصلی برای امریکا نه جنگ است و نه تحریم. از همه اینها کارآمدتر از دید امریکا این است که جریان اصلاح طلب یا هر کس دیگری که متقاعد شده باید به سمت سازش با غرب رفت (حتی اگر نامش اصولگرا یا طرفدار فلان آقا یا هر چیز دیگر باشد) اداره امور دولت را به دست بگیرد. غربی ها اگر فشاری می آورند برای تقویت اصلاح طلبان است، اگر وعده ای می دهند برای جلب توجه مردم به سوی انهاست و اگر بن بستی ایجاد می کنند هم برای گذاشتن راه حل در جیب آنهاست. مردم ایران باید بدانند که اگر نبود امیدی که غربی ها به تقویت اصلاح طلبان و فعال کردن مجدد آنها بسته اند، دیگر دلیلی برای تداوم فشار بر ایران باقی نمی ماند. فشارها حفظ می شود چون اصلاح طلبان برای بالا کشیدن خود در فضای سیاسی کشور به آن نیاز دارند. بالاخره باید امریکایی ها کاری بکنند تا آقای حجاریان بتواند مقاله بنوسید که کشور در خطر است و نتیجه بگیرد که پس مردم باید به اصلاح طلبان رای بدهند و رهبری باید بازگشت اصلاح طلبان را بپذیرد.
خلاصه کنیم. فضا شفاف تر از آن است که نتوان بازی های حاشیه ای را از بازی اصلی تمییز داد. خطر اصلاح طلبان (بخوانید خط سازش) برای مردم ایران، و برای استقلال، شرف و آبروی این کشور و برای فرصت های بی نظیری که اکنون پیش روی ایران اسلامی قراردارد، حتی از خطر جنگ هم بیشتر است. این را امریکایی ها فهمیده اند و مبنای سیاستگذاری های خود درباره ایران قرار داده اند. ما هم باید تا دیر نشده در یابیم که ماجرا دقیقا چیست و متناسب با آن تصمیم بگیریم.
باشگاه خبرنگاران