نتایج یک مطالعه نشان داد که ۲۴ درصد از علت‌های مرگ تشخیص داده‌شده در بیمارستان‌های ایران در گروه علت‌های پوچ قرار دارند و نمی‌توانند برای برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری‌ها استفاده شوند.
به گزارش ممتازنیوز به نقل از ایسنا، تشخیص درست علت‌های مرگ در نظام درمان هر کشور اهمیت زیادی دارد و به تعیین اولویت‌های بهداشتی و تخصیص منابع و از بین بردن عوامل اصلی مرگ‌های زودرس و پژوهش‌های اپیدمیولوی کمک کند.
بر اساس تعریف سازمان جهانی بهداشت: «علت زمینه‌ای؛ نخستین بیماری یا آسیبی است که در سلسله وقایع منجر به مرگ دخیل بوده و واقعه‌ای است که بدون آن برای بیمار، مرگ اتفاق نمی‌افتد».
با توجه به این‌که در ایران بیمارستان‌ها بخش بزرگی از تشخیص علت‌های مرگ را انجام می‌دهند، بررسی اطلاعات ثبت‌شده در بیمارستان‌ها می‌تواند به شناسایی مشکلات و نقاط عمده ضعف سامانه ثبت اطلاعات بیمارستانی منجر شده و به ارتقای این سامانه ثبتی کمک زیادی کند.
به همین دلیل سعیده آقامحمدی و اردشیر خسروی به همراه همکارانشان در معاونت بهداشت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی کیفیت علت‌های مرگ ثبت‌شده در بیمارستان‌های ایران را مورد بررسی قرار دادند.
برای انجام این پژوهش، تمامی مرگ‌های ثبت‌شده در نظام ثبت در سال ۱۳۹۵ مورد بررسی قرار گرفت. داده‌های مورد نیاز این مطالعه، از بیمارستان‌ها، درمانگاه‌ها، مطب‌ها، سازمان پزشکی قانونی کشور، خانه‌های بهداشت و مراکز بهداشتی درمانی جمع‌آوری شدند و فرم‌های گواهی فوت، جواز دفن و فرم‌های اطلاعاتی مورد بررسی قرار گرفتند.
داده‌های مرگ پس از جمع‌آوری توسط کارشناسان مدارک پزشکی مورد بررسی قرار گرفتند و بر اساس قوانین طبقه‌بندی بیماری‌ها کدگذاری و در سامانه ثبت و طبقه‌بندی علت‌های مرگ وزارت بهداشت ثبت شده‌اند.
پژوهشگران برای تحلیل این داده‌ها از ابزار ANACONDA سازمان جهانی بهداشت استفاده کردند. این ابزار برای بررسی کیفی داده‌ها و علت‌های زمینه‌ای مرگ استفاده می‌شود. در این ابزار علت‌های مرگ پوچ یا غیرقابل استفاده در پنج گروه طبقه‌بندی می‌شود:
１. علائم و شرایط مبهم
２. علت‌های غیرممکن علت‌های زمینه‌ای مرگ مثل فشار خون بالا، آترواسکلروز (سخت شدن رگ‌ها) و…
３. علت‌های واسط مرگ که از طریق علت‌های زمینه‌ای باعث مرگ می‌شوند
４. علت‌های فوری مثل نارسایی قلبی یا تنفسی
５. علت‌های فاقد جزئیات کافی در طبقه‌بندی بین‌المللی بیماری‌ها مانند جایگاه نامشخص سرطان‌ها و آسیب‌های نامشخص
در این پژوهش مجموع سبب‌های پوچ مرگ و در گروه‌های سنی و به تفکیک استان‌های کشور مورد بررسی قرار گرفتند.
طبق داده‌های به‌دست‌آمده؛ در سال ۱۳۹۵ در سامانه ثبت و طبقه‌بندی علت‌های مرگ ۳۳۹ هزار و ۹۸۲ مورد مرگ ثبت شده است. از این تعداد ۴۲.۲ درصد علت‌های مرگ در بیمارستان، ۲۰.۴ درصد در پزشکی قانونی، ۱۷ درصد توسط سایر پزشکان، ۸.۳ درصد توسط پزشک مرکز بهداشت و ۹.۶ درصد توسط سایر منابع تشخیص داده شده‌اند. ۰.۶ درصد این مرگ‌ها منبع تشخیص نامشخص داشته و ۱. درصد فاقد منبع تشخیص بودند.
بیشترین مرگ با تشخیص بیمارستان مربوط به استان ایلام (۶۱ درصد) و کم‌ترین مربوط به استان البرز (۳۰ درصد) بود. بیشترین تشخیص‌های مرگ در پزشکی قانونی مربوط به استان قم (۶۴ درصد) و کم‌ترین آن مربوط به استان خراسان جنوبی (۴ درصد) است. استان سیستان و بلوچستان بیشترین منبع ثبت‌نشده (۱۴ درصد) را داشت. بیشترین منبع تشخیص مرگ توسط پزشک مرکز بهداشت مربوط به استان آذربایجان‌غربی (۲۴ درصد) بود.
تشخیص مرگ ۵۵ درصد از مردان و ۴۵ درصد از زنان در بیمارستان‌ها بود. بیشترین درصد مرگ زنان با منبع تشخیص بیمارستان (۴۸ درصد) و کم‌ترین درصد مرگ مردان (۵۲ درصد) مربوط به استان سمنان بود. کم‌ترین درصد مرگ زنان با تشخیص بیمارستان (۳۹ درصد) و بیشترین درصد مرگ مردان (۶۱ درصد) در استان چهارمحال‌وبختیاری بوده است.
بر اساس یافته‌های این مطالعه؛ در سال ۱۳۹۵ علت‌های پوچ، ۲۷ درصد از مجموع مرگ‌های ثبت‌شده در کشور و ۲۴ درصد از مرگ‌های ثبت‌شده در بیمارستان را به خود اختصاص داده‌اند. به بیان دیگر این تشخیص علت این مرگ‌ها خطای طبقه‌بندی دارند و در گروه علت‌های مرگ پوچ قرار گرفته‌اند. بیشترین علت پوچ در بیمارستان‌ها مربوط به گروه‌های «علت‌های فاقد جزئیات کافی» و «علت‌های واسط مرگ» بود.
بیشترین درصد گروه علت‌های پوچ مرگ در گروه سنی بالای ۷۰ سال و بیشترین درصد علت‌های درست مرگ مربوط به گروه سنی زیر یک‌سال بوده است.
الگوی ثبت علت‌های مرگ در استان‌های مختلف متفاوت است. یکی از اصلی‌ترین دلایل این اتفاق ممکن است ناشی از این باشد که در بین استان‌ها منابع تشخیص علت‌های مرگ متفاوت است. مثلا در استان قم علت بیشتر مرگ‌ها به وسیله پزشکی قانونی تشخیص داده می‌شود، اما در استان ایلام تشخیص علت بیشتر مرگ‌ها در بیمارستان‌ها است.
فرآیند ثبت و طبقه‌بندی علت‌های مرگ در کشور در دو فرآیند مجزا ولی مرتبط انجام می‌شود: ۱. فرآیند تشخیص و ثبت علت‌های مرگ در قالب صدور گواهی پزشکی فوت توسط پزشکان ۲. فرآیند طبقه‌بندی سبب‌های مرگ و کدگذاری توسط کدگذاران.
پژوهشگران برای تشخیص درست علت‌های مرگ پیشنهاداتی را مطرح می‌کنند:
– اجرای برنامه‌های آموزشی مداوم همراه با ارزشیابی‌های مستمر توسط دانشگاه‌های علوم‌پزشکی
– برنامه‌های آموزشی مستمر برای پزشکان شاغل
– به کارگیری کدگذارانی که دانش و مهارت‌های لازم برای طبقه‌بندی علت‌های مرگ بر اساس قوانین بین‌المللی (ICD) را دارند
– توسعه پرونده الکترونیک سلامت به صورت یکپارچه برای دسترسی پزشکان به یافته‌های آزمایش‌های پاراکلینیک بیماران و سابقه بیماری
– صدور گواهی فوت خودکار با استفاده از نرم‌افزار Iris
نتایج این پژوهش به صورت مقاله علمی پژوهشی با عنوان «بررسی کیفیت علت‌های مرگ ثبت‌شده در بیمارستان‌های کشور در سال ۱۳۹۵» در مجله تخصصی اپیدمیولوژی، مربوط به انجمن علمی اپیدمیولوژیست‌های ایران منتشر شده است.
انتهای پیام