جام جم آنلاین: پیرامون ما دامهای بسیاری وجود دارند که شاید ابتدا مسأله ساده و حتی جذاب به نظر برسند و خیلی از ما بخواهیم آنها را برای یک بار امتحان کنیم، ولی حقیقت این است که مصیبت عظیمی در پس این آزمونهای ساده وجود دارد. یکی از این دامها مواد مخدر است که حتی یک بار مصرف آن میتواند زندگی هزاران نفر را به تباهی بکشد.
مواد مخدر تنها جسم فرد را درگیر نمیسازد، بلکه روح و روان را بشدت درگیر میکند و اگر کسی گرفتارش شود، بسادگی از آن رهایی نمییابد بنابراین مهمترین استراتژی مقابله با آن، پیشگیری است، چراکه درمان و ترک اعتیاد بسیار مشکل است.
مخدرها دارو نیستند
مصرف مواد مخدر به گذشتههای بسیار دور برمیگردد. در گذشته مردم به دلایل مختلف اقدام به مصرف مواد مخدر میکردند که بسیاری از آنها باورهای غلطی بوده که گاه با حقایقی آمیخته میشدند.
یکی از این باورها، تسکین درد بوده است. مردم به اشتباه میپندارند، مواد مخدر با کاهش درد، علت درد را از بین میبرد، در حالی که مواد مخدر روی گیرندههای خاصی نشسته و مسیر انتقال و درک درد را تحت تاثیر قرار میدهد.
نکتهای که باید در نظر داشت، این است که بدن خود ضد دردهایی ترشح میکند که مصرف مواد مخدر، تولید آنها را متوقف میکند و باعث بروز اعتیاد و مشکلات دیگر میشود.
به مرور زمان نسبت به مواد مخدر تحمل ایجاد میشود و برای رفع دردی با همان شدت اولیه به مصرف مقادیر بسیار بیشتر مواد مخدر نیاز است.
به مرور زمان و با پیشرفت علم، راههای جدیدی برای تسکین درد کشف شده که عوارض کمتر و اثرات بیشتری دارند. با وجود این راههای بیضرر، نیازی به استفاده از مواد مخدر نیست.
باور نادرست دیگر این است که مواد مخدر، برای مرض قند یا همان دیابت مفید است. به نظر میرسد، چنین باورهای غلطی را قاچاقچیان دامن میزنند تا سود مالی بیشتری نصیب آنها شود حتی برخی معتادان برای اینکه از گناه خود بکاهند، از این بهانهها استفاده میکنند.
گفتنی است، چنین تاثیر مثبتی در هیچ تحقیق و پروژه علمی به اثبات نرسیده و مواد مخدر اثر درمانی یا پیشگیریکننده در این زمینه ندارد.
باور نادرست دیگر درباره اثر مواد مخدر بر کاهش مشکلات روحی، افسردگی و سایر بیماریهای روانی است که ممکن است فرد را با مشکلات زیادی روبهرو سازد.
مشکلات روحی علل بسیاری میتواند داشته باشد و بدون شک، جسم فرد را نیز آزار میدهد. مواد مخدر با تاثیر بر مراکز عصبی باعث توهم میشود و فرد را از دنیای واقعی دور میکند، ولی به هیچ عنوان جایگزین درمان مناسب نخواهد بود.
با مصرف مواد مخدر، ناآرامی روحی بیمار ممکن است کاهش یافته، فرد احساس آرامش کند، ولی حقیقت اثبات شده این است که نهتنها خود مواد مخدر پس از مدت زمان محدودی منجر به افسردگی و ایجاد اضطراب میشود، بلکه خطر اعتیاد نیز در افراد مضطراب و ناآرام پس از اولین مصرف، بسیار بالاست.
اثرات خوشایند مواد مخدر در اکثر اوقات محدود به اوایل مصرف بوده و با گذشت زمان وابستگی روحی به مواد مخدر ایجاد میشود.
به خاطر داشته باشید، اثرات مواد مخدر گذراست و هیچ اثر مفیدی از مصرف مواد مخدر در کاهش آلام روحی مشاهده نشده است.
در این شرایط اگر نمیتوانید بیماری خود را درمان کنید بهترین کار این است که مشکلی به مشکلات خود اضافه نکنید. مصرف مواد مخدر یعنی مرگ تدریجی همراه با عذاب بیشتر.
برخی افراد ناآگاه مصرف مواد مخدر را در حل مشکلات جنسی بخصوص در مردان جوان، موثر میدانند و به افراد مختلف توصیه میکنند برای رفع این مشکلات به مواد مخدر روی آورند.
این مشکلات ممکن است از اضطراب فرد ناشی شود و در موارد خاص و فقط به صورت کوتاهمدت به مصرف مواد مخدر پاسخ دهد، ولی در طولانیمدت مصرف این مواد باعث افسردگی و مشکلات بیشتری در زمینههای مختلف میشود.
مدتی است، مصرف مواد مخدر، خود عاملی در ایجاد مشکلات جنسی معرفی و در تحقیقات بسیاری نیز این مسأله اثبات شده است.
یکی از عوارض جانبی مصرف مواد مخدر، کاهش فعالیت دستگاه گوارش اعم از فعالیت حرکتی و ترشحی است. در برخی افراد به دلایل مختلف تغییر الگوی حرکات رودهای باعث دردهای مزمن شکمی میشود. این افراد احتمالا به بیماری روده تحریکپذیر یا IBS مبتلا هستند.
این بیماران گاه به توصیههای نادرستی مثل مصرف مواد مخدر گوش میدهند و در دام اعتیاد میافتند که خطرات جبرانناپذیری برای آنها در بر خواهد داشت.
برخی افراد نیز شغلهای خاصی دارند و برای مثال باید مسافت زیادی را بدون استراحت رانندگی کنند. این افراد دچار خستگی مزمن میشوند و از خواب آلودگی مداوم رنج میبرند.
بیشتر انواع مواد مخدر به طور مستقیم یا غیرمستقیم سیستم احساس لذت را با سرازیرکردن مقدار زیادی از دوپامین به مدار مغز، هدف قرار میدهند
برخی معتادان به این رانندگان توصیه میکنند، برای کاهش این حالت به مصرف مواد مخدر روی آورند.
مصرف مواد مخدر در این افراد سرخوشی کاذبی ایجاد میکند و باعث میشود اوایل مصرف متوجه خستگی خود نشوند، ولی در ادامه عوارض بمراتب سنگینتری برای آنها در برخواهد داشت.
برخی از این مواد نیز توهمزا بوده، ممکن است منجر به حوادث رانندگی شود. بعلاوه بدن در طول شبانهروز به خواب و غذای کافی نیاز دارد و با بیداری بیش از حد، سلامت بدن به خطر میافتد و در صورت مصرف مواد مخدر، عوارض آن به مشکلات دیگر فرد افزوده میشود. مصرف طولانیمدت این مواد، نهتنها از خوابآلودگی نمیکاهد، بلکه منجر به خواب آلودگی بیشتر میشود.
علل جسمی و روانی گرایش به مواد مخدر
برای مبارزه با هر مشکلی بهتر آن است، ابتدا علت آن را بیابیم. وقتی علت مشکل را بدانید بخوبی میتوانید با آن مقابله کنید و با آگاهسازی دیگر مردم جامعه آنها را نیز از خطر حفظ کنید.
والدین مهمترین نقش را در تربیت و حفاظت فرزندان در مقابل اعتیاد دارند و باید بیشترین توجه را داشته باشند و علائم مصرف مواد را بخوبی شناخته، به محض شناسایی آنها در فرزند خود اقدام به درمان فرزندشان کنند.
یکی از دلایل مصرف مواد مخدر، فرار از استرس، اضطراب و درد است. وقتی فرزند شما مهارت مدیریت استرس را نداشته باشد یا در میان درد و اضطراب فراوان تنها رها شود، ممکن است به سمت کسانی کشیده شود که در گذشته این مشکل را داشتهاند و به مواد مخدر پناه آوردهاند، دریغ از اینکه نهتنها رهایی نیافتهاند، بلکه از چاله به چاه افتادهاند.
بهترین راه مقابله با این مشکل، این است که فرزندان خود را از کودکی طوری آموزش دهیم که در مقابل هر استرسی بر شرایط مسلط شوند و از روشهای مفیدی مثل ورزش یا مراجعه به مشاور کمک بگیرند.
بعلاوه نباید فرزندان خود را در شرایط سخت تنها بگذارید تا در دام افراد خطرناک بیفتند. باید آنها را با کارهای سالمی آشنا سازید که میتواند آرامش را به فرزندتان برگرداند.
یکی از ویژگیهای انسان کنجکاوی است. کنجکاوی حس مثبتی است و اگر بخوبی هدایت شود میتواند به شکوفایی بینجامد، ولی مثل هر حس دیگری، باید تحت کنترل شما باشد و حتی در مواقع خاص متوقف شود. کنجکاوی در مورد لذت بسیار پرهزینه و مخرب مواد مخدر نیز باید با آگاهی دادن به افراد، کنترل شود.
گاهی فرزندان ما سرگرمی مناسبی نمییابند یا بیش از حد بیکار هستند و برای اوقات فراغت خود برنامهای ندارند. این شرایط ممکن است آنها را به سمت سرگرمیهایی بکشد که عاقبت بدی برای آنها در پی دارد.
گاهی نوجوان برای اینکه در گروه خاصی پذیرفته شود، اقدام به تقلید از آنها و مصرف مواد مخدر میکند. این نوجوانان معمولا در خانواده مورد توجه لازم نیستند و میخواهند نیاز به توجه و محبت را از این طریق جبران کنند.
یکی از دلایل مهم تمایل به مواد مخدر، ابتلا به بیماریهای خاص و مزمنی است که فرد را با مشکلات بسیاری مواجه میسازد.
یکی از این مشکلات درد مزمن است که به بسیاری از مسکنها پاسخ نمیدهد. در این مواقع باید به بیمار اطلاعات درستی در زمینه کنترل درد داد و با یک متخصص در این زمینه مشورت کرد.
امروزه راههای زیادی برای کاهش درد وجود دارد و در بسیاری از موارد دارو اساس درمان نبوده، حتی ممکن است نیاز شود مسیرهای عصبی ادراک درد را قطع کرد بنابراین با اطلاعات درست میتوان فرد را از گرفتاری در دام اعتیاد نجات داد.
آگاهیبخشی؛ مهمترین راه مبارزه
شاید شما از آن دسته والدینی هستید که بسیار نگران فرزندان خود و دنبال راهی هستند که فرزند را از بلای خانمانسوز اعتیاد در امان بدارند. اولین و مهمترین اصل در جلوگیری از اعتیاد فرزندان شما این است که اطلاعات درست و کافی در اختیار آنها قرار داده، با ابزار دانش آنها را بیمه سازید.
تمام اطلاعات مورد نیاز در مورد ساختار مواد مخدر و چگونگی عملکرد این مواد را به فرزندان خود آموزش داده، عوارض جبرانناپذیر و مخرب آن را برای آنها بیان کنید.
دومین راه موثر پیشگیری از اعتیاد، این است که روابط خود را با فرزندانتان افزایش داده و با آنها صمیمی شوید.
همانطور که بخوبی میدانید، نوجوانان و جوانان هنگام بلوغ و به دلیل ویژگیهای خاص سنین خود در بحران قرار دارند و بکرات اضطراب را تجربه میکنند و در این زمان بشدت مستعد گرفتاری در دام اعتیاد هستند.
در این مواقع باید محیط خانوادگی مناسبی ایجاد کنید و با فرزند خود دوست باشید تا به مدیریت اضطراب وی کمک کرده، از گرایش وی به اعتیاد بکاهید.
هیچگاه نگذارید مشغلههای مختلف یا حتی اختلاف سنی مانع ایجاد ارتباط موثر بین شما شود.
در مورد دورههای مختلف رشد، اطلاعات کافی به دست آورید و در صورت نیاز به مشاور مراجعه کنید تا به شما در حل مسائل خانوادگی کمک کند.
سنین بلوغ سنین حساسی است و باید توجه بیشتری به فرزندان خود داشته باشید.
راه بعدی استفاده از ورزش به عنوان یک ابزار بسیار مناسب در جهت کاهش خطر اعتیاد است. ورزش با تاثیر بر فیزیولوژی بدن باعث افزایش تعریق، افزایش ضربان قلب، کاهش اضطراب و افسردگی میشود.
وقتی شما به طور مداوم ورزش کنید، البته ورزشی که در آن تعریق بدن افزایش یابد، تراوش آنزیمهای آندورفین، انکفالین و هورمونهای دیگر ـ که خاصیت تسکیندهندگی دارند ـ در بدن بیشتر میشود و به شادابی بیشتر بدن کمک میکند.
ورزش از طریق افزایش ترشح هورمونهای مختلف باعث تقویت روحیه فرد و انبساط خاطر وی میشود.
یکی از این هورمونهای مهم هورمون رشد است که در سنین جوانی در بیشترین حد ترشح میشود و با افزایش سن ترشح آن کاهش مییابد. هورمون رشد باعث شور و شوق و افزایش انگیزه در فرد میشود.
انجام ورزش مرتب شاید کار کوچکی به نظر بیاید، ولی اثر عظیمی بر بدن ما دارد و میتواند سلاح مناسبی برای مبارزه با اعتیاد باشد.
زمانی که فرد به وسیله ورزش به روحیهای شاداب دست یابد، بخوبی میتواند بر شرایط دشوار زندگی خود پیروز شده، بر اضطرابها و افسردگیهای خود غلبه کند، در این صورت هیچ نیازی به مواد مخدر ندارد.
ورزشهایی مثل کوهنوردی عزم فرد را تقویت کرده، به وی شجاعت میدهد تا در شرایط سخت بخوبی مقاومت کند.
مخدرها با بدن ما چه میکند
بدن ما دنیایی شگفتانگیز و در تکتک سلولهای بدن ما معجزهای نهفته است. یکی از جالبترین معجزههای خلقت، واکنش بدن در برابر درد و استرس است.
محیط داخلی بدن ما در شرایط مختلف تغییر میکند، یعنی هر زمان که استرس، ناراحتی، ترس یا دلتنگی داریم، مواد خاصی در بدن ترشح میشود.
برای مثال موادی که در دلتنگی ترشح میشوند با موادی که در ترس یا استرس ترشح میشوند، متفاوت است.
وقتی با درد یا استرس مواجه میشویم، یکسری مواد ضد درد و مسکن درونی ترشح میشوند که از شدت درد ما میکاهند. اگر این مواد در بدن به مقدار مکفی برسند، عملکرد سیستمهای ضد درد را سرکوب میکنند.
مواد مخدر در بدن ما مثل همین مواد ضد درد اثر میکند و گاهی با تحریک مناطق خاصی از سیستم عصبی، باعث القای حس سرخوشی میشود.
بتدریج وابستگی روحی و فیزیکی به این مواد ایجاد میشود و بدن دیگر مواد ضد درد نمیسازد و به اصطلاح تنبلشده، به مواد ضد دردی که از خارج وارد بدن میشود، کاملا وابسته میگردد.
اگر این مواد از بیرون به بدن وارد نشود، مدتی طول میکشد که بدن به حالت طبیعی برگردد. به همین دلیل، هنگام ترک اعتیاد دردهای شدید بدنی ایجاد میشود. (جام جم – ضمیمه سیب)
فاطمه خداکرمی
jamejamonline.ir – 22 – RSS Version