احیای مثلث انرژی ایران، پاکستان و هند

با توجه به وابستگی شدید هند و پاکستان به تامین انرژی خود از منابع وارداتی (از جمله ایران) از ۲۰ سال پیش گفت‌وگوهای زیادی بین طرفین برای تامین انرژی صورت گرفته است اما این مذاکرات در دوره‌های مختلف فراز و فرود داشته به طوری که هند یکی از سه ضلع این مثلث از این مذاکرات کنار کشید و ایران با ادامه گفت‌وگوها با پاکستان، خط لوله صلح را بدون هند ادامه داد و پیش‌بینی می‌شود سال ۲۰۲۲ میلادی به بهره‌برداری نهایی برسد. مطابق این توافق ایران سالانه ۷٫۸ میلیارد متر مکعب گاز به پاکستان صادر خواهد کرد.

اما اکنون فرصت دیگری نیز برای احیای مثلث انرژی ایران، پاکستان و هند ایجاد شده که این فرصت همان تمایل هند و پاکستان برای واردات برق از ایران است.

هرچند فشارهای آمریکا به هند درباره خط لوله گاز باعث کناره‌گیری این کشور در این پروژه شد اما نیاز کشور پهناور و رو به توسعه هند به انرژی بسیار فراتر از آن است که با این فشارها مهار شود و این کشور همواره به دنبال راه‌های مناسب و کم‌هزینه‌تری برای تامین انرژی مورد نیاز خود است.

در این میان اجلاس جنبش عدم‌تعهد در تهران و حضور هیات بلندپایه از این کشور که چند نفر از وزرای اقتصادی کابینه، نخست‌وزیر کشورشان را در نشست تهران همراهی می‌کردند، فرصت مناسبی برای طرح موضوع صادرات برق ایران به هند از طریق پاکستان بود.

محمد بهزاد، معاون امور برق و انرژی وزارت نیرو درباره مذاکرات برقی میان ایران، هند و پاکستان به جام‌جم می‌گوید: هند متقاضی خرید برق از ایران است و در این باره در حاشیه اجلاس تهران توافق‌های خوبی صورت گرفت و هم‌اکنون کارشناسان دو کشور در حال بررسی زمینه همکاری‌های دو کشور درباره صادرات برق هستند.

به گفته بهزاد، تامین برق مورد نیاز هند تنها از طریق پاکستان مقدور خواهد بود و در حاشیه این اجلاس با پاکستانی‌ها نیز گفت‌و‌گوهایی صورت گرفته است که به تهیه یک تفاهم‌نامه منجر شد.

در صورتی که پاکستان تجهیزات نیروگاهی خود را برای دریافت برق در مرز بین ایران و پاکستان در داخل خاک پاکستان آماده کند، ایران آمادگی انتقال برق به این کشور را خواهد داشت و هند نیز می‌تواند برق مورد نیاز خود را از طریق پاکستان تامین کند.

براساس این گزارش، در حالی که در پیک تابستان (اوج مصرف)‌ ایران با حدود ۳۰۰۰ مگاوات ظرفیت مازاد روبه‌روست، می‌توان از این فرصت برای صادرات برق به کشورهای همسایه بهره برد.

براساس آمارهای رسمی، صادرات برق ایران به کشورهای همسایه امسال ۵۰ درصد افزایش یافته است و این در شرایطی است که تا سه سال پیش‌تولید برق جوابگوی مصرف داخل نیز نبود. پاکستان هم‌اکنون روزانه ۷۰ مگاوات برق از ایران دریافت می‌کند که خواستار افزایش آن به ۱۲۰۰ مگاوات در روز است.

طبق گزارش‌های موجود، هند هر ساله در فصل گرما با مشکلات زیادی برای تامین برق دست و پنجه نرم می‌کند، به گونه‌ای که بی‌برقی هند در تابستان امسال نیمی از کشور را دچار مشکل کرد.

ایران با برخورداری از یکی از پایدارترین شبکه‌های تولید، توزیع و انتقال برق در منطقه می‌تواند از فرصت احیای مثلث ایران، هند و پاکستان استفاده کند.

احیای این اتحاد اقتصادی و انرژی آثار و نتایج زیادی از نظر سیاسی، بین‌المللی و منطقه‌ای دارد و ایران می‌تواند از این طریق به بازارهای آسیای جنوب شرقی برای توسعه تجارت انرژی خود بویژه صادرات گاز دسترسی آسان‌تری داشته باشد.

زیبا اسماعیلی – گروه اقتصاد