بوتوکس چگونه اثر می کند؟

تزریق بوتوکس یکی از روش هایی است که امروزه به فراوانی جهت صاف کردن چین و چروک های صورت و ایجاد ظاهری جوانتر در افراد به کار می رود. چین و چروک های ناشی از اخم که در بین ابروها یا روی پیشانی ایجاد می شود و چروک های اطراف چشم که در موقع خنده ظاهر می شود تا حد زیادی پس از تزریق بوتوکس محو می گردد. این نوع چروک ها عمدتاً ناشی از انقباض عضلات زیر پوستی است. تزریق بوتوکس با کاهش توانایی انقباض این عضلات باعث کم شدن این چروک ها می شود.

بوتوکس چیست؟

توکسین بوتولینوم A که با نام تجاری بوتوکس عرضه می گردد نوعی پروتئین پیچیده است که از یک باکتری به نام کلستریدیوم ترشح می شود و می تواند مسمومیت های شدید غذایی ایجاد کند. جهت کاربردهای پزشکی این فراورده به صورت خالص و استریل برای استفاده تزریقی فرآوری می‌شود.

بوتوکس چگونه اثر می کند؟

بوتوکس پس از تزریق، جذب عضله می شود و در پایانه های عصبی که فرمان انقباض را به عضلات می رسانند مستقر می شود. در این محل بوتوکس از آزاد شدن یک واسطه شیمیایی به نام استیل کولین- که مسئول انقباض عضلانی است جلوگیری می کند. در نتیجه دستور انقباض به عضله نمی رسد و در حقیقت نوعی فلج عضلانی موقت ایجاد می شود که ۳ تا ۶ ماه طول می کشد. عدم انقباض عضلات زیر پوستی باعث محو شدن و از بین رفتن چین و چروک های پوست روی عضله می شود.

روش تزریق بوتوکس چگونه است؟

تزریق بوتوکس معمولاً در مطب یا درمانگاه به صورت سرپایی انجام می‌‌شود و نیاز به بستری ندارد. از آنجا که تزریق با سوزن های بسیار ظریف انجام می شود، دردناک نیست و نیازی به بی‌حسی ندارد. پس از ضد عفونی پوست صورت، پزشک با استفاده از سرنگ انسولین مقادیر کمی از بوتوکس را به بالای ابروها، پیشانی و اطراف چشم تزریق می کند. ممکن است در محل تزریق سوزش و قرمزی خفیف ایجاد می شود که ظرف چند ساعت برطرف می شود. بهتر است پس از تزریق تا جند ساعت از دراز کشیدن خودداری کنید و از مالیدن محل تزریق نیز پرهیز کنید تا بوتوکس کاملاً جذب عضلات محل تزریق شود.

معمولاً از یکی دو روز پس از تزریق چین و چروک ها به تدریج محو می شوند و این اثر بین ۳ تا ۶ ماه به طول می انجامد. پس از این مدت اثر بوتوکس کم کم از بین می رود و چروک ها دو مرتبه ظاهر می شوند. در این زمان می توان در صورت تمایل تزریق را تکرار کرد.

عوارض بوتوکس

از آنجا که بوتوکس عمدتاً جذب عضلات محل تزریق می شود و مقادیر بسیار ناچیزی از آن وارد گردش خون می شود، با دوزی که برای باز کردن چروک ها به کار می رود تقریباً هیچ عارضه سیستمیک مهمی ایجاد نمی کند. البته مثل هر تزریق دیگری ممکن است سوزش و قرمزی خفیفی در محل تزریق اتفاق بیفتد که پس از چند ساعت خودبه خود برطرف می گردد. به علاوه در برخی از افراد پس از تزریق بوتوکس سردرد یا تهوع خفیف یا علائم سرماخوردگی ایجاد می شود که معمولاً ظرف ۲-۳ روز بهبود می یابد.

عارضه جدی تری که گاهی در اثر تزریق بوتوکس اتفاق می افتد افتادگی پلک است. البته خوشبختانه این عارضه نسبتاً نادر است و در کمتر از ۳% موارد اتفاق می افتد. افتادگی پلک معمولاً یک هفته پس از تزریق بروز می کند و پس از ۲-۳ ماه به تدریج بهبود می یابد. خوشبختانه تمام عوارض بوتوکس گذرا هستند و حداکثر ظرف مدت ۶ ماه خودبه خود برطرف می شوند.

موارد منع مصرف و محدودیت ها

گرچه هیچ عارضه خاصی در اثر عوارض مصرف بوتوکس در بارداری و شیردهی گزارش نشده است، اما توصیه می شود که خانم ها در دوران بارداری و شیردهی از تزریق بوتوکس اجتناب کنند.

در صورتی که به بیماری خاصی مبتلا هستید یا داروی خاصی استفاده می کنید حتماً پیش از تزریق بوتوکس پزشک خود را در جریان قرار دهید. تزریق بوتوکس در افرادی که دچار بیماری های عصبی عضلانی هستند می تواند باعث ضعف عضلانی شدید شود. به علاوه مصرف برخی از داروها (مثلاً آنتی بیوتیک های خانواده جنتامایسین) ممکن است اثر بوتوکس را تشدید کند.

درمان های جانشین بوتوکس

همانطور که قبلاً ذکر شد تزریق بوتوکس عمدتاً بر روی چین و چروک هایی مؤثر است که ناشی از انقباض عضلات زیر پوستی است. اثر تزریق بوتوکس در افراد جوان و میانسال بارزتر است و در افراد مسن تأثیر کمتری دارد.

تزریق بوتوکس بر چروک های ظریف و سطحی که ناشی از تابش اشعه خورشید هستند تأثیر چندانی ندارد. برای پیشگیری از ایجاد این چروک ها استفاده منظم از کرم ضد آفتاب و برای از بین بردن آن ها لایه برداری (Peeling) سطحی پوست با استفاده از کرم های مخصوص یا روش های جراحی توصیه می شود.

در مواردیکه افتادگی ابرو، پلک یا گونه باعث ایجاد سالخورده در فرد شده باشد تزریق بوتوکس معمولاً کمکی نمی کند (و حتی ممکن است با تشدید افتادگی پلک و ابرو باعث بدتر شدن ظاهر فرد شود). در این موارد جراحی پلاستیک و ترمیمی (کشش پوست و بالا کشیدن ابرو و پلک) معمولاً نتایج بهتری دارد.

یکی دیگر از روش هایی که برای محو کردن چروک های صورت به کار می رود تزریق موادی مثل چربی، سیلیکون یا کلاژن به داخل پوست است که می تواند به تنهایی یا همراه با تزریق بوتوکس انجام شود.

به هر حال تزریق بوتوکس یک روش ساده، ارزان و کم خطر برای از بین بردن چروک های صورت است. پزشک می تواند شما را راهنمایی کند که آیا این روش برای شما مفید و مؤثر می باشد یا خیر.

کاربردهای دیگر بوتوکس

گذشته از جراحی زیبایی، بوتوکس کاربردهای مهم دیگری نیز در پزشکی دارد که عبارتند از :

۱٫ درمان انحراف چشم

۲٫ درمان بلفارواسپاسم (بسته شدن غیر ارادی مکرر پلک ها)

۳٫ درمان انقباض های غیر ارادی در سر و گردن

۴٫ درمان سردردهای تنشی و میگرن

۵٫ درمان تعریق بیش از حد

کلام آخر

تزریق بوتوکس گرچه روشی ساده، بی خطر و کار آمد است اما به هر حال یک اقدام تهاجمی است که حتماً باید در شرایط مناسب دسترسی به کمک های اولیه و با رعایت اصول استریلیزاسیون انجام شود. برای پیشگیری از هرگونه عارضه جدی، از تزریق بوتوکس در مکان هایی مثل آرایشگاه ها، سالن های ورزشی و مؤسسات زیبایی خودداری کنید و این اقدام را حتماً تحت نظر پزشک انجام دهید.