جنبش دانشجویی، مرحله اول در تاسیس انقلاب اسلامی و در مرحله دیگر در دهه اول انقلاب اسلامی در حرکتی مثل حرکت تسخیر لانه جاسوسی و بحث انقلاب فرهنگی نقش اساسی داشته اند.
*جنبش دانشجویی در ایران
باید بدانیم که حرکت دانشجویی در ایران دو مقطع متمایز دارد یک مقطع قبل و یک مقطع بعد از انقلاب است در مقطع قبل از انقلاب حرکت های دانشجویی در ایران با چند گرایش فکری مشخص همراه بوده است، گرایش افراد چپ ومارکسیستی، هر چه از فضای دهه های ۲۰ و ۳۰ به طرف دهه ۵۰ نزدیکتر می شویم حضور جریان مذهبی در فعالیت های دانشجویی ملموس تر می شود.
به طوری که محیط ها و فعالیت های دانشگاهی در دهه ۳۰ عمدتا در اختیار توده ای ها و ملی گرا بود.
*جنبش های دانشجویی در سال های ۵۶ ۵۷
دانشگاه ها در سال های ۵۶ و ۵۷ کانون تحرک اجتماعی بودند و ما این زمان دانشگاه را به عنوان پایگاه تظاهرات، اعتصابات و بیانیه ها می دانیم سال ۵۷ حتی روحانیون و علما نیز در دانشگاه تهران تحصن می کردند و به نظر می رسد که این اولین گام جنبش دانشجویی و به عبارتی گام اول در تاسیس انقلاب اسلامی است. این جنبش تا مقطع سال های ۵۶ و ۵۷ حرکت می کند و با اقشار دیگر پیوند می خورد و منشا پیروزی انقلاب اسلامی است.
*جنبش دانشجویی پس از پیروزی انقلاب اسلامی
در سال های اول انقلاب اسلامی، دانشگاه ها تا سال ۶۰ باز بودند واز سال ۶۳ به بعد یک موج اپوزیسیون و مخالف نظام جدید بودند.
کارهایی که در دهه اول انقلاب اسلامی در دانشگاه ها انجام شد:
۱- اینکه دانشگاه، منشا تاسیس نهادهای انقلابی باشد، جهاد سازندگی/ سپاه پاسداران/ دادگاه های انقلاب/ بنیاد مستضعفان و … توسط دانشجویان تاسیس شد.
۲- تاثیر گذاری دانشگاه در فضای دفاع مقدس و جنگ تحمیلی
۳- تسخیر لانه جاسوسی
۴- انقلاب فرهنگی
*جنبش دانشجویی پس از جنگ و ارتحال حضرت امام (ره)
شاهد فعالیت های سیاسی جریان های راست و چپ دانشجویی در دانشگاه ها هستیم اما چیزی به عنوان جنبش دانشجویی دیده نمی شود جریان راست سیاسی بر خلاف دهه اول در دانشگاه نافذ بود اما چه جریان راست سیاسی وچه جریان چپ سیاسی به طرف ایجاد یک جنبش سیاسی حرکت نمی کنند دلیل این عدم تحرک، فضایی است که در این نگاه دوره سازندگی وجود دارد، تحلیل و تفسیر رهبران سازندگی از محیط دانشگاه این بود که (دانشگاه کارخانه دانش سازی است) و (دانشجوی خوب، دانشجوی در سخوان است).
*جنبش دانشجویی بعد از ۲ خرداد
تبلیغات دانشجویی در محیط های دانشگاهی، در سال های اولیه دولت اقای خاتمی به خصوص انتخابات مجلس ۶ این امید را در دل احزاب سیاسی و در دانشگاه ایجاد کرد که در این شرایط جدید، دانشگاه به عنوان کانون فعالیت سیاسی و اجتماعی قابل توجه است.
*رکود فعالیت های جنبش دانشجویی بعد از حادثه کوی دانشگاه
تحرک سیاسی- اجتماعی دانشگاه تهران و دانشگاه هایی که در تهران هستند در سال های ۷۸-۷۷ قابل مقایسه با آنچه در سال های ۸۰-۷۹ هستند دیده می شد نیست.
*ویژگی های جنبش دانشجویی
ویژگی اول: مفهوم عدالت که حوزه وسیعی است و شامل عدالت اجتماعی، قضایی، سیاسی، خانوادگی و … می شود در جنبش ها جای دارد.
ویژگی دوم: جنبش های دانشجویی وقتی استمرار پیدا می کنند که با نیازهای اجتماعی پیوند بیابد، امروز جنبش عدالت خواهی از این جهت می تواند گسترش پیدا کند که با نیاز اجتماعی پیوند دارد.
به طور خلاصه اینکه، جنبش دانشجویی در ایران در دو جنبش در مرحله اول (تاسیس انقلاب اسلامی)، و در مرحله دیگر در دهه اول انقلاب اسلامی در حرکتی مثل حرکت (تسخیر لانه جاسوسی) و بحث (انقلاب فرهنگی) نقش اساسی داشته اند./س۳
باشگاه خبرنگاران