حاشیه‌هایی از ۱۰۶ دوره نوبل ادبیات

به گزارش بی باک به نقل از ایسنا، در گزارشی که در ذیل آمده است، نگاهی می‌اندازیم به روایت چند رویداد غیرمتعارف که میان آکادمی نوبل و نویسندگان برنده‌ی معتبرترین جایزه‌ی ادبی دنیا روی داده است.

** آکادمی نوبل که «کارل کپک» را شایسته دریافت جایزه‌ی نوبل می‌دانست و در عین حال کتاب «جنگ با سمندرهای آبی» او را اثری بسیار توهین‌آمیز به دولت آلمان دانست، از او در خواست کرد تا قسمت‌های جنجالی کتاب را حذف کند تا اعطای نوبل ادبیات به او امکان‌پذیر باشد. اما این نویسنده‌ی اهل جمهوری چک حاضر نشد نمونه‌های غیرجنجالی از نوشته‌هایش را به آکادمی نوبل ارائه کند. وی خطاب به اعضای آکادمی سوئد گفت: «ممنون از نیت خوبتان، اما من پایان‌نامه‌ی دکترایم را هم نوشته‌ام.»

** «دبلیو. اچ. اودن»، شاعر و نویسنده‌ای بود که بسیاری او را شایسته‌ی دریافت نوبل ادبیات می‌دانستند. اما گفته می‌شود علت عدم اعطای نوبل به او وجود چند اشتباه در ترجمه‌ی سال ۱۹۶۱ او از کتاب «داگ هامرشولد» ـ برنده‌ی صلح نوبل ـ بود.

** یکی از معروف‌ترین و جنجال‌برانگیزترین اتفاقاتی که در جریان مراسم اعطای نوبل رخ داد زمانی بود که «ژان پل سارتر» دست رد به سینه‌ی این جایزه‌ی مهم ادبی زد. آکادمی نوبل تصمیم گرفت مدال سال ۱۹۶۴ نوبل ادبیات را به گردن این فیلسوف و نویسنده‌ی بزرگ فرانسوی بیاویزند، اما او نپذیرفت. وی درباره‌ی این تصمیم غیرمتعارف گفت: فرق می‌کند که من پای نوشته‌هایم امضا کنم که «ژان پل سارتر» یا «ژان پل سارتر، برنده‌ی جایزه‌ی نوبل». نویسنده نباید اجازه دهد تبدیل به یک موسسه رسمی شود، حتی اگر این اتفاق به محترمانه‌ترین شکل ممکن رخ دهد.

** «الکساندر سولژنیتسین» نویسنده نام‌آشنایی بود که نامش به عنوان برنده‌ی سال ۱۹۷۰ نوبل ادبیات اعلام شد، اما او در مراسم اعطای جایزه‌اش شرکت نکرد. سولژنیتسین می‌ترسید برای دریافت جایزه‌ای که بزرگترین آرزوی یک نویسنده است، راهی استکهلم شود، اما دولت شوروی سابق از بازگشت او به کشورش جلوگیری کند. آکادمی اسکار نیز از برگزاری مراسم عمومی در سفارت مسکو برای این نویسنده‌ی روس خودداری کرد و همین امر موجب دلخوری سولژنیتسین شد. برنده‌ی نوبل ۱۹۷۰ که مراسمی خصوصی را ترجیح می‌داد، از پذیرفته نشدن پیشنهادش ابراز نارضایتی کرد و این حرکت را توهین به جایزه‌ی نوبل دانست. سولژنیتسین مدال نوبل و جایزه‌ی نقدی همراه آن را تا ۱۰ دسامبر سال ۱۹۷۴ نپذیرفت و پس از به دست آوردن این افتخار بزرگ توسط دولت شوروی سابق از کشور اخراج شد.

** یکی از نویسندگان بزرگی که در راه دستیابی به نوبل ادبیات ناکام ماند، «خورخه لوییس بورخس» بود. به نوشته‌ی «ادوین ویلیامسون» ـ نویسنده زندگی‌نامه‌ بورخس ـ علت عدم اعطای نوبل ادبیات به این نویسنده‌ی پرآوازه‌، طرفداری او از «آگوستو پینوشه» ـ دیکتاتور شیلیایی ـ بود. این در حالی است که آکادمی نوبل نویسندگانی چون «پابلو نرودا» و «ژان پل سارتر» که متهم به طرفداری از «ژوزف استالین» ـ دیگر دیکتاتور معروف جهان ـ بودند، را شایسته‌ی دریافت نوبل ادبیات دانست.

** انتخاب «الفرید جلینک» به عنوان برنده‌ی نوبل ۲۰۰۴ نیز از رخدادهای بحث برانگیزی بود که طی ۱۱۱ سال اخیر بی‌سابقه بوده است. با اعلام نام این نویسنده‌ی اتریشی به عنوان برنده نوبل ادبیات، «نات آهلوند» ـ از اعضای آکادمی سوئد‌ ـ از سمت خود استعفا داد. وی که از سال ۱۹۹۶ نقش کمرنگ‌تری در بنیاد نوبل داشت، درباره‌ی این انتخاب گفت: برگزیدن جلینک ضربه‌ی غیرقابل جبرانی به اعتبار این جایزه زد.

** اعضای آکادمی نوبل نام «هارولد پینتر» ـ نمایشنامه‌نویس بزرگ انگلیسی ـ را با چند روز تاخیر به عنوان برنده‌ی نوبل در سال ۲۰۰۵ اعلام کرد. گفته می‌شود استعفای «آهنلوند» از سمت خود و مسایل سیاسی که پس از آن پیش آمد، علت این تاخیر در اعلام برنده بود. پینتر که در زمان برگزاری مراسم اعطای نوبل به شدت مریض بود، متن جنجالی سخنرانی‌اش را از طریق استودیوی تلویزیونی به سمع و نظر اعضای آکادمی سوئدی رساند. اظهارات جنجال‌برانگیز او در این فایل ویدیویی، موجب برانگیخته شدن بحث‌هایی در مراسم اعطای نوبل سال‌های بعد شد.

** «بوریس پاسترناک» دیگر نویسنده‌ای بود که البته به اجبار از دریافت جایزه‌ی نوبل ادبیات سرباز زد. گزینش او به عنوان برنده‌ی این جایزه‌ی معتبر از سال ۱۹۴۶ تا ۱۹۵۰ مورد بحث قرار می‌گرفت تا اینکه اعضای آکادمی در سال ۱۹۵۸ تصمیم به اعطای این جایزه به او گرفت. اما با اعمال فشارها و انتقادات از سوی شوروی سابق، این نویسنده‌ی سرشناس روس علی‌رغم میلش مجبور به رد مدال نوبل ادبیات شد. وی به دلیل واکنش تند حکومت و از بیم طرد شدن از کشورش از دریافت جایزه‌ی نوبل خودداری کرد.