رابطه اخوان المسلمین؛ راهبردی یا تاکتیکی؟

زهرا خدایی
هیلاری کلینتون، وزیر خارجۀ آمریکا روز شنبه به مصر رفت تا اولین مقام  رسمی خارجی و آمریکایی باشد که با رئیس جمهور اسلامگرای این کشور ملاقات کرده است. کلینتون بعد از مصر به اراضی اشغالی سفر خواهد کرد تا با مقامات رژیم صهیونیستی نیز دربارۀ تحولات منطقه گفتگو کند. خبرآنلاین در گفتگویی با جعفر قنادباشی، کارشناس مسائل آفریقا اهداف سفر وزیرخارجۀ آمریکا را مورد بررسی قرار داده که در ذیل می خوانید.
در ابتدا دربارۀ اهداف سفر کلینتون برایمان بگوئید.
سفر خانم کلینتون به مصر، سفری از پیش تعیین شده و برنامه ریزی شده است. آمریکایی ها سعی کرده اند با این سفر به گونه ای از انقلاب مصر دستاوردهایی را برای حزب دمکرات و انتخابات آیندۀ آمریکا بدست آوردند و خود را به عنوان یک چهرۀ دمکراسی خواه، خواستار برقراری دمکراسی در جهان و بانی حرکت های دمکراسی خواهانه معرفی کنند و موفقیت های مردم مصر را به عنوان توانمندیها و کارایی سیاست خارجی خود معرفی کنند. البته در این سفر موضوعات مهم دیگری پیرامون روابط مصر- آمریکا، مصر- اسراییل و مسائل منطقه ای نیز بحث خواهد شد، اما عمدۀ اهداف سفر کلینتون، موضوع انتخابات آمریکا و دمکراتهاست.
گفته می شود بخشی از اخوان المسلمین رابطۀ خوبی با آمریکایی ها دارند. شما رابطۀ آمریکا با اخوان المسلمین را چگونه ارزیابی می کنید؟
روابط اخوان المسلمین با آمریکایی ها هرگز یک رابطۀ راهبردی و پایداری نیست؛ چرا که اهداف آمریکایی ها و اهداف راهبردی اخوان المسلمین نمی تواند در یک جا جمع شود. اهداف اخوان المسلمین اجرای اسلام، اقتدار اسلام، آزادی کشورها و استقلال مصر است ولی ماهیت استعماری و منفعت طلبانۀ آمریکایی ها نمی تواند با این اهداف و همچنین با ماهیت سازمانهایی مثل اخوان المسلمین که ضداستعماری است، سازگاری داشته باشد.
آنچه که شما بدان اشاره کردید، حرکات تاکتیکی اخوان المسلمین است و به مناسبات برخی از اعضای اخوان المسلمین که در مدت روی کاربودن مبارک در آمریکا بوده اند و یا مناسبات تجاری با آمریکا داشتند، باز می گردد. این قشر از اخوانی ها چنین رویکردی را در تاکتیک داشتند، اما در ماهیت و حرکت های محوری و مرام اخوان المسلمین اینگونه نیست. شاهد بر این حرف، زندانی شدن اکثر رهبران کنونی اخوان المسلمین در زمان حسنی مبارکی است که با آمریکایی ها دوست بوده و بیشترین کمک ها را از آمریکا دریافت می کرده است. پس چگونه می شود نظام مبارک که بیشترین کمک های آمریکا را در اختیار داشته اخوانی را زندانی ها و دستگیر کند و هم اکنون روابط اخوان با آمریکا خوب باشد؟
مصر سالانه دریافت کنندۀ حدود ۲ میلیارد دلار کمک مالی از آمریکاست، در صورتی که میان اخوان و آمریکایی ها تضادی پیش آید، آیا کمک های مالی آمریکا نیز قطع خواهد شد؟
اگر اخوان المسلمین زمام امور مصر را به طور کامل و مستقل در دست گیرد و نظامیان کنار بروند، طبیعتاً این کمکها قطع خواهد شد. آمریکایی ها بی دلیل این کمکها را به مصر نمی دهند. مصر بعد از اسراییل در میان ۱۹۳ کشور تنها کشور جهان است که در آن دو رژیم از آمریکایی ها کمک می گرفتند؛ کمکی رسمی که از ارقام بودجۀ رسمی آمریکا بوده است. البته آمریکایی ها به طور مخفی از خیلی ها در جهان حمایت می کنند، ولی کمک به مصر در قالب بودجۀ رسمی آمریکا به این کشور اعطاء می شده است.
نباید فراموش کرد که کمک به طور بلاعوض به مصریها داده نمی شد و این کمک در اختیار نظامیان و پلیس مصر قرار می گرفت برای اینکه مصر را در حالت غیرانقلابی نگاه دارند و در حالت تسلیم در مقابل تصمیمات آمریکا باقی بمانند. اگر اخوانی ها درصدد تغییر سیاست و روند قبلی باشند طبیعتاً این کمک ها با توجه اینکه بلاعوض نبوده است و در مقابل همراهی نظامیان مصر با سیاست های آمریکا بوده، قطع خواهد شد.
پیرامون تجدیدنظر در کمپ دیدیو بسیار شنیده ایم، جدای از تحقق و یا عدم تحقق این مسئله امروز زمزمه های تقویت حضور نظامیان مصری در شبه جزیرۀ سینا به گوش می رسد. احتمال رویارویی دولت مصر با رژیم صهیونیستی را چگونه ارزیابی می کنید؟
در این مورد تعابیر زیادی شنیده می شود. اول اینکه رئیس جمهور در این مورد تصمیم گیری می کند. در حالیکه در هیچ جای جهان اینگونه نیست. واقعیت اینست که سیاست خارجی کشور را مجموعه ای از نیروها، افراد و گروهها می سازند و اینگونه نیست که رئیس جمهور آنچه که خواستِ شخصی اوست، اعمال کند. اگر خواست رئیس جمهوری با مجلس، مردم، فرهنگ جامعه، احزاب و گروههای ذینفوذ و قوای دیگر هماهنگی و همراهی نداشته باشد، محکوم به شکست است. لذا تنها شخص مرسی نیست که تعیین کنندۀ تداوم و یا لغو پیمان کمپ دیوید باشد.
احزاب نیز به تنهایی نمی توانند در تدوین یک برنامه پیرامون بقا و یا لغو کمپ دیوید نظر بدهند. احزاب مصر ناگزیر هستند مثل همه جای جهان، افکار عمومی، شرایط عمومی مصر، جغرافیای سیاسی منطقه و اقتصاد مصر در نظر بگیرند.
پس چه چیزی می تواند در لغو و یا تجدیدنظر در پیمان مورد نظر موثر باشد؟
در مصر جنبش اجتماعی بزرگی رخ داده است. این خیزش دلایل مختلف، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی بسیاری داشته است. این جنبش به خودی خود یک ماهیت جداگانه دارد که جدای از تصمیمات محمد مرسی است. البته مرسی و سایر احزاب در حرکت و یا توقف این جنبش ها نقش دارد. اما اینکه تعیین کننده باشند، اینگونه نیست. سمت گیری این جنبش نه تنها از ابتدای انقلاب اخیر بلکه سالهای متمادی است که به سمت نه تنها لغو کمپ دیوید بلکه به سمت پس گرفتن سرزمین های فلسطینی است.
در یک نگاه آنچه که سرنوشت کمپ دیوید را تعیین خواهد کرد، به همان شکلی خواهد بود که در مورد سفارت اسراییل در قاهره شاهد آن بودیم. در مورد سفارت اسراییل در قاهره هیچ گروهی به تنهایی تصمیم نگرفت. در واقع جنبش به خشم آمد و سبب تسخیر سفارت اسراییل در قاهره شد. در واقع آن حرکت قائم به شخص نبود. ما در علوم سیاسی برای جنبش ها، ماهیت و عملکردی فراتر از فرد و گروه قائلیم. افراد در آن خیلی نمی توانند نقش داشته باشند. طبیعتاً در آینده سمت و سو به سمت تضعیف و لغو این پیمان خواهد رفت.
البته در این میان اقدامات اسراییل نیز تشدیدکنندۀ این مسئله بوده است. اسراییل در حال تأسیس بنای بسیاری مستحکمی در جنوب غزه در نزدیکی مصر است که بدون شک طرف مصری را تحریک می کند که به نظامی گری بیشتری در صحرای سینا دست بزند. بنایی که اسراییلی ها از آن به عنوان سد امنیتی یاد کرده اند. این اقدامات شامل کارگذاری دیوارهای حائل، سیم های خاردار، دوربین های الکترونیکی، مین گذاری و… است. در واقع خودِ اسراییل دارد این معادله را به سمت و سوی حضور بیشتر نظامیان مصری در صحرای سینا سوق می دهد.
آیندۀ رابطۀ دولت محمد مرسی با آمریکا را چگونه پیش بینی می کنید؟
رابطۀ دولت مصر با آمریکایی ها در سه مقطع کوتاه مدت؛ میان مدت، بلندمدت قابل بررسی است. در حال حاضر آمریکایی در تلاش برای ترمیم روابط و اعادۀ حیثیت خود در مصر هستند تا کارنامۀ تازه ای در این کشور ارائه دهند؛ اما این اتفاق نخواهد افتاد به دلیل اینکه اصرار آمریکایی ها به طرفداری از اسراییل سبب خواهد شد که این سیاست مصر حتی اگر سیاست دمکراتیک هم باشد به سوی سیاستی خصمانه علیه آمریکایی های جهت پیدا می کند که البته عامل آن طرفداری و حمایت های بی دریغ و غیرهوشمندانه آمریکا در آینده خواهد بود لذا روابط میان مصر و آمریکا در میان مدت تیره و در بلندمدت خصمانه خواهد بود.

۴۹۲۶۳
 

دانلود   دانلود


خبرآنلاین

نظرتان را در مورد مطلب فوق بنویسید. نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.