سمندریان در پرده آخر

به گزارش خبرنگار ما، پایان هفته گذشته درست زمانی که ستاره اسکندری و افسانه ماهیان زنگ افتتاح نمایش «۳۳ درصد نیل سایمون» را در سالن سمندریانِ تماشاخانه ایرانشهر با آرزوی بهبود این استاد به صدا در آوردند، شاید هیچ‌کس فکرش را نمی‌کرد که چند ساعت بعد خبری تلخ اهالی هنر نمایش را شوکه کند.

از دست دادن جواهر هنر ایران

حمید سمندریان درگذشت؛ همین گزاره خبری که بلافاصله دهان به دهان چرخید و تیتر رسانه‌ها شد، کافی بود تا اشک علاقه‌مندان هنر نمایش را جاری کند تا آنجا که عزت‌الله انتظامی در حالی که بشدت منقلب شده بود در یک‌جمله گفت: فقط می‌توانم بگویم که افتخار شاگردی ایشان را داشتم و تئاتر ایران نگین درشت قیمتی را از دست داد.

آقای بازیگر افزود: تئاتر ایران جواهر بزرگ و قیمتی خود را از دست داده است. باید به همه هنرمندان و بویژه هما روستا که سال‌ها با ایشان زندگی کرد تسلیت بگوییم.

هما روستا هم که هنوز در شوک از دست دادن همسر و استاد خودش قرار دارد، در اظهار نظری کوتاه درباره سمندریان گفت: من ۴۰ سال در کنار او زندگی کردم و عشق به تئاتر و عشق به انسان‌ را از سمندریان آموختم.

از دیگر چهره‌هایی که سابقه دوستی دیرینه با سمندریان داشته‌اند می‌توان به علی نصیریان و جمشید مشایخی اشاره کرد که نصیریان او را از برجستگان تئاتر ایران دانست و گفت: ‌حمید سمندریان دارای دو بُعد بود، اول این‌که کارگردان ‌بسیار خوبی بود و دیگر استاد موفقی در تعلیم و در کارگردانی تئاتر محسوب می‌شد.

حمید، حمید سمندریان بود

جمشید مشایخی بازیگر پیشکسوت تئاتر و سینما هم در پی درگذشت «حمید سمندریان» گفت: تئاتر ایران بزرگ‌مردی را از دست داد که نظیر نداشت، نمی‌دانم بعدها کسی مانند او به دنیا خواهد آمد یا خیر؟ او با اشاره به این‌که سمندریان مردی بدون حاشیه بود و به دنبال شهرت نبود،‌ افزود: حمید عاشق بود؛ حمید تک بود و در واقع حمید، حمید سمندریان بود. شباهتی از نظر اخلاقی به کسی نداشت. آدمی برجسته بود که مثل او را من هرگز ندیدم.

پری صابری خالق آثار ماندگاری همچون اپرای رستم و سهراب هم گفت: سمندریان عزیز بزرگی بود که برای تئاتر خیلی خیلی کوشید و شاگرد تربیت کرد و حالا نبود او برای بچه‌های تئاتر خیلی تاثربرانگیز است.

اما روز گذشته دو معاون هنری و سینمایی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هم در پیام‌هایی جداگانه درگذشت سمندریان را تسلیت گفتند.

حمید شاه‌آبادی در پیام تسلیت خود آورده است: تثبیت هویت و تشخص تئاتر امروز ایران مرهون حضور بزرگ مردانی است که بی شک استاد حمید سمندریان نقش پررنگ‌تری در این میان دارد. او که امروز شاگردانش از نسل‌های مختلف مبهوت و داغدار غم درگذشتش هستند، عمری به درازای نیم قرن را به تربیت هنرجویان تئاتر پرداخت.

جواد شمقدری هم با اشاره به این که در کارنامه هنری استاد سمندریان ساخت یک فیلم سینمایی هم دیده می‌شود، گفت: او وقتی دید می‌تواند در حوزه تئاتر فعالیت چشمگیری داشته باشد ترجیح داد در همین حوزه بماند و شاگردانی را تربیت کند؛ در واقع هنرمند وقتی ماندگار می‌شود که با مردم خودش و در مسیر آرمان‌های متعالی کشورش باشد.

رییس سازمان سینمایی کشور تاکید کرد: برای سمندریان هیچ چیز جز هنر مهم نبود و در طول این سال‌ها هم دیدیم بدون حاشیه به کارش ادامه داد.

از تحصیل در آلمان تا بازگشت به ایران

حمید سمندریان در سال ۱۳۱۰ در تهران متولد شد؛ شروع فعالیت‌های تئاتری او در حین تحصیل در دوره‌متوسطه با حضور در کلاس‌های تئاتر و هنرپیشگی استادانی چون حسین خیرخواه، شباویز و نصرت کریمی زیرنظر عبدالحسین نوشین بود.

او پس از اتمام دوره‌ دبیرستان به اروپا سفر کرد و در آلمان دوره مهندسی را در دانشگاه صنعتی برلین گذراند، اما بعد از آن به کنسرواتوار عالی موسیقی و هنرهای نمایشی هامبورگ پیوست و تئاتر برایش آنقدر جدی شد که طی‌شش سال به‌صورت آکادمیک تحت آموزش «ادوارد مارکس» که یکی از استادان برجسته تئاتر بود، اصول و مبانی کارگردانی و بازیگری را آموخت و همزمان در آلمان به صورت حرفه‌ای مشغول کار شد.

سمندریان پس از پایان این دوره به دعوت اداره‌هنرهای نمایشی هنرهای زیبای کشور به ایران بازگشت و همراه با اجرای تئاتر و تدریس در دانشگاه و کارگاه‌های آموزشی، هنرمندانی درجه یک همچون عزت‌الله انتظامی، گوهر خیراندیش، رضا کیانیان، میکائیل شهرستانی، احمد آقالو، پرویز پورحسینی، گلاب آدینه، مهدی و ناصر هاشمی و… را تحویل جامعه هنری داد.

کارگردانی و اجرای تئاترهای ماندگاری چون «ملاقات با بانوی سالخورده»، «دایره گچی قفقازی»، «ازدواج آقای می‌سی‌سی‌پی»، «مرغ دریایی»، «بازی استریندبرگ»، «کرگدن» و… در کارنامه هنری او به چشم می‌خورد.

تشییع پیکر سمندریان

پیکر این استاد فقید تئاتر ایران امروز ساعت ۱۰ صبح از مقابل تالاری که به نام او (استاد سمندریان) در تماشاخانه‌ ایرانشهر نامگذاری شده است، به سمت قطعه‌ هنرمندان بهشت‌زهرا (س) تشییع خواهد شد.

عزت‌الله انتظامی،‌ اسماعیل شنگله، ‌رضا کیانیان و ابراهیم حقیقی به نمایندگی از چهار نسل اهالی تئاتر که با زنده‌یاد حمید سمندریان همکاری داشتند در مراسم تشییع او سخنرانی خواهند کرد.