آزمون دکتری همچنان حاشیه‌ساز است

پیش از این قرار بود که نتایج نهایی آزمون دکتری در ۲۰ شهریور اعلام شود، اما حالا با انتشار خبر تاخیر در اعلام نتایج، باز هم بر ابهام‌ها و پیچیدگی‌های آزمون دکترای امسال افزوده شده است.

دلایل سازمان سنجش برای به تعویق انداختن اعلام نتایج نهایی آزمون دکتری نیز خود به خود بر ابهام مجدد این آزمون افزوده است؛ یعنی گرچه سازمان سنجش می‌گوید برای دفاع از حقوق داوطلبان، نتایج نهایی آزمون دکتری را به تاخیر انداخته است، اما با وجود حاشیه‌های دامنه‌دار آزمون دکترای امسال، بسیاری از متقاضیان آزمون دکتری و فعالان آموزش عالی نگران هستند که پذیرش نهایی این آزمون عادلانه نباشد و باز هم صف‌های اعتراض دیگری مقابل سازمان سنجش کشیده شود.

سازمان سنجش: سلامت نتایج را تضمین می‌کنیم

حسین توکلی، مشاور عالی سازمان سنجش در خصوص دلایل به تعویق افتادن نتایج نهایی آزمون دکتری به «جام‌جم» می‌گوید: ما از دانشگاه‌ها خواسته بودیم که نمرات مصاحبه آزمون دکتری را به سازمان سنجش اعلام کنند، اما برخی دانشگاه‌ها نمرات مصاحبه را صفر یا نمره‌ای بسیار پایین اعلام کردند و حتی برخی دانشگاه‌ها نیز از غیبت داوطلبان در جریان مصاحبه خبر دادند؛ ما هم برای جلوگیری از تضییع احتمالی حقوق داوطلبان و برای این که هیچ داوطلبی بدون دلیل در مصاحبه رد نشده باشد، به بررسی نمره‌ها پرداختیم.

وی می‌افزاید: در بررسی کارشناسان سازمان سنجش به این نتیجه رسیدیم که باید قبل از اعلام نتایج نهایی آزمون دکتری، از طریق مکاتبه با وزارت علوم به دانشگاه‌ها تذکر دهیم تا در گزارش نمرات مصاحبه به نحوی عمل شود که حق هیچ داوطلبی تضییع نشود.

توکلی با بیان این که این بررسی پیش از اعلام نتایج آزمون دکتری به معنای وجود تخلف در نتایج نهایی این آزمون نیست، تصریح می‌کند: ما فقط به یکسری از دانشگاه‌ها که نمره مصاحبه را خیلی پایین اعلام کرده بودند، تذکر داده‌ایم که نمرات مصاحبه را طوری تعیین کنند که حقوق داوطلب در اعلام نتایج نهایی تضییع نشود.

این مقام مسوول در سازمان سنجش تصریح می‌کند: به داوطلبان اطمینان می‌دهیم که نتایج نهایی آزمون دکتری با صحت کامل منتشر می‌شود و در آن هیچ شک و شبهه‌ای وجود ندارد.

باید سلامت آزمون تضمین شود

با وجود آن که سازمان سنجش به همه متقاضیان آزمون دکتری اطمینان داده است که در نتایج نهایی این آزمون، تخلفی رخ نخواهد داد؛ اما قاسم جعفری، عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی در همین رابطه به «جام‌جم» می‌گوید: در برگزاری آزمون دکتری، چه به صورت متمرکز و چه به صورت غیرمتمرکز، باید سلامت جریان آزمون تضمین شود؛ یعنی باید به داوطلب چنان اطمینانی از نظر صحت و سلامت آزمون بدهیم که حتی اگر متقاضی در آزمون دکتری هم قبول نشد، مطمئن شود که نتوانسته است از جهت علمی در آزمون موفق شود.

وی می‌افزاید: وجود اعتراض‌هایی که پس از اعلام نتایج اولیه آزمون دکتری به وجود آمد، نشان می‌دهد که مسئولان آموزش عالی نتوانسته‌اند این اطمینان خاطر را به متقاضیان بدهند.

جعفری با بیان این‌که نباید در برنامه‌ریزی زمانی آزمون دکتری، بی‌نظمی وجود داشته باشد، می‌گوید: اگر نتایج نهایی آزمون دکتری، دیرتر یا زودتر از موعد مقرر اعلام شود، خود به خود شبهه و شک ایجاد می‌کند که مبادا دانشگاهی بخواهد در روند جذب دانشجوی دکتری، سلیقه‌ای و رابطه‌ای برخورد کند.

نماینده مردم بجنورد در مجلس با اشاره به نقش مجلس و نمایندگان در نظارت بر روند اجرای آزمون دکتری، عنوان می‌کند: بهترین سرمایه کشور، سرمایه اجتماعی است؛ در واقع اگر ما توانسته بودیم این سرمایه اجتماعی را در بین متقاضیان دکتری ایجاد کنیم، دیگر در آن شرایط همه داوطلبان، نتیجه آزمون دکتری را بدون هیچ اعتراضی می‌پذیرفتند.

وی تصریح می‌کند: هر داوطلب آزمون دکتری که پس از اعلام نتایج نهایی، به نتیجه آزمون اعتراض داشت می‌تواند به صورت حضوری یا غیرحضوری با مجلس در ارتباط باشد و ما به عنوان نمایندگان مجلس موظفیم که در راستای نظارت کامل بر روند اجرای این آزمون و جلوگیری از تضییع حقوق داوطلبان اقدام کنیم.

برای نخبگان آزمون نگذارید

در سیستم نیمه متمرکز آزمون دکتری، نمرات کتبی آزمون با ضریب یک و نمرات مصاحبه در دانشگاه، ضریب دو دارد؛ یعنی نظر استادان برای جذب یک متقاضی از نمره آزمون کتبی دکتری، مهم‌تر است.

در حالی که حسین توکلی، مشاور عالی سازمان سنجش معتقد است که باید برای اصلاح آزمون دکتری و کاهش حجم اعتراض‌ها، وزن نمرات کتبی بر وزن نمره مصاحبه ارجحیت داشته باشد، اما برخی کارشناسان آموزشی، این شیوه را محدود کردن دامنه اختیارات استادان دانشگاه تعبیر می‌کنند.

محمدحسین رامشت، رییس دانشگاه اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار ما تاکید می‌کند: سیستم فعلی پذیرش دانشجوی دکتری، اصلا نمی‌تواند برای همه متقاضیان جواب دهد؛ زیرا برخی داوطلبان آزمون دکتری از جمله نخبگان کشور هستند که شاید نتوانند در این آزمون نیمه متمرکز دکتری پذیرفته شوند، اما قابلیت‌های علمی آنان غیرقابل انکار است.

وی اضافه می‌کند: ذهن برخی نخبگان ما با شکل آزمون نیمه متمرکز دکتری، همخوانی ندارد، اما برای ورود این قشر محدود به مقطع دکتری، باید سازوکار دیگری غیر از آزمون فعلی تعریف شود.

این کارشناس آموزش عالی بر این باور است که آزمون نیمه متمرکز فعلی، برخی استادان ممتاز کشور را محدود کرده است.

رامشت در خصوص راه حل رفع مشکلات آزمون دکتری فعلی می‌گوید: برخی استادان مطرح کشور در طرح‌های حساس ملی فعالیت می‌کنند و ما باید به این استادان حق بدهیم که دستیار طرح‌های علمی‌شان را ـ که در حقیقت همان دانشجویان مقطع دکتری می‌شود ـ خودشان انتخاب کنند؛ یعنی معتقدم برای رفع شائبه‌ها در این آزمون، باید تعدادی از دانشجویان مقطع دکتری از طریق آزمون نیمه متمرکز فعلی و تعدادی دیگر نیز با نظر مستقیم «استاد کامل صاحب کرسی دانشگاهی» انتخاب شود.

امین جلالوند – گروه جامعه