اما و اگرهای اعتبار صندوق نوآوری/شکل‌گیری تدریجی صندوق‌های ملی در کنار بزرگترین نهاد مالی

به گزارش ممتازنیوز، با تصویب قانون حمایت از شرکت‌ها و مؤسسات دانش بنیان و تجاری سازی اختراعات در سال ۱۳۸۹ توسط مجلس شورای اســلامی، هویت جدیدی با عنوان “شــرکت‌های دانش بنیان” به عنوان یکــی از ارکان اقتصاد دانش بنیان مطرح و تاکید شد این شرکت‌ها برای توسعه فناوری‌های مورد نیاز کشور نیاز به حمایت دارند؛ از این رو بـر اسـاس مـاده ۵ قانون حمایت از شرکت‌ها و موسسات دانش بنیان، صندوق نوآوری و شکوفایی به منظور کمک به تجاری ســازی نوآوری‌ها و اختراعات و شکوفاسازی و کاربردی کردن دانش فنی، بـا سرمایه اولیه ۳۰ هــزار میلیارد ریال تشکیل و مقرر شد سالیانه نیم درصد از منابع بودجه عمومی کشور نیز به آن اختصاص یابد.

در حال حاضر از میزان ۳ هزار میلیارد تومان سرمایه اولیه این صندوق تنها ۲۷۰۰ میلیارد تومان آن محقق شده است. اینکه در قانون بودجه سال ۱۴۰۰ چه میزان سرمایه به این صندوق تزریق خواهد شد، هنوز مشخص نیست؛ ولی زمزمه‌هایی از تصویب اعتبارات هزار تا ۱۲۰۰ میلیاردی سرمایه این صندوق از سوی مجلس شورای اسلامی شنیده می‌شود که باید منتظر بود که نتیجه مذاکرات در این زمینه چه خواهد شد.

علاوه بر آن قصه اختصاص نیم درصد از منابع بودجه عمومی به این صندوق همانند حکایت اختصاص یک درصد از اعتبارات دستگاه‌های اجرایی به بخش پژوهش هیچ گاه محقق نشده است.

با این میزان اعتبارات صندوق نوآوری و شکوفایی خدمات متنوعی را در حوزه “تسهیلات”، “ضمانت‌نامه”، “توانمندسازی” و “سرمایه گذاری” در سند حمایتی خود تعریف کرد تا بر اساس آن خدمات مختلفی را به شرکت‌های دانش بنیان ارائه دهد. تاکنون این صندوق ۵۳۵۸ میلیارد تومان تسهیلات به شرکت‌های دانش بنیان پرداخت کرده است:

تنوع تامین مالی و تشکیل صندوق‌های ملی

ماموریت اصلی صندوق نوآوری و شکوفایی حمایت و توانمندسازی شرکت‌های دانش بنیان هستند که دانش بنیانی آنها از سوی کارگروه ارزیابی شرکت‌ها و موسسات دانش بنیان معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری احراز شده است. ولی با توسعه اکوسیستم نوآوری و فناوری، خانواده‌های جدیدی به دانش بنیان‌ها با عناوین “تیم‌ها و شرکت‌های استارت‌آپی” و  “شرکت‌های خلاق” اضافه شد که این خانواده جدید دیگر در زیر چتر حمایتی صندوق نوآوری قرار نمی‌گیرند؛ از این رو به منظور فراهم کردن زمینه لازم برای سرمایه گذاری و مشارکت بخش خصوصی در امر پژوهش و فناوری در ماده ۱۰۰ برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران به دولت اجازه داده شد تا در تأسیس صندوق‌های غیر دولتی پژوهش و فناوری مشارکت کند و این دستمایه فعالیت جدید این صندوق برای توسعه صندوق‌های پژوهش و فناوری با هدف حمایت از تیم‌های فناور شد.

کمیسیون ماده ۱۰۰ در فاصله سال‌های ۱۳۸۲ تا در مجموع، ۱۳ جلسه در محل دبیرخانه (وزارت علوم، تحقیقات و فناوری) برگزار کرد و به ۱۸ صندوق پژوهش و فناوری مجوز تاسیس و فعالیت داد.

“تسریع در فرایند تبدیل ایده به ثروت و جلوگیری از بوروکراسی معمول”، “ایجاد زمینه مشارکت و سرمایه گذاری بخش غیردولتی در حوزه فناوری و نوآوری”، “کمک به تجاری سازی دستاوردهای فناوری” و “جبران عدم تمایل نهادهای مالی سنتی برای تامین مالی حوزه فناوری و نوآوری به دلیل ریسک بالا” از ضرورت‌های ایجاد صندوق‌های پژوهش و فناوری تعیین شده است.

صندوق‌های پژوهش و فناوری نهـاد مالی حوزه علـم و فناوری که دارای شـخصیت حقوقـی غیردولتی (سهامی خاص) و دارای اسـتقلال مالی هستند، بر اساس اساسنامه مصوب هیات وزیران فعالیت می‌کنند. فعالیت‌های اصلی این صندوق‌ها شامل اعطای انواع تسـهیلات (وام)، ضمانت‌نامه، سرمایه گذاری خطرپذیر و عاملیت) کارگزاری برای طرح‌های پژوهشی، فنــاوری، نوآوری، شرکت‌های دانش بنیان و خلاق و تجاری سازی نتایـج پژوهش‌ها است.

بر اساس برنامه‌ریزی صندوق نوآوری با تاکید بر تجهیز هر استان با یک صندوق پژوهش و فناوری در حال حاضر در ۳۱ استان کشور یک صندوق پژوهش و فناوری ایجاد شد، به گونه‌ای که تا مرداد ماه سال در ۸ استان، تا آذر سال ۱۳۹۷ در ۱۳ استان و تا بهمن ۱۳۹۹ در ۳۱ استان صندوق‌های پژوهش‌و فناوری تاسیس شدند.

علاوه بر آن، بـا توجـه بـه توسـعه فناوری‌هـای نوظهـور در کشـور و ریسـک بـالای مترتـب بـر تامیـن مالـی ایـن حـوزه، ضـرورت ایجـاد نهادهـای مالـی تخصصـی علـم و فنـاوری ضرورتـی اجتنـاب ناپذیـر بود؛ از این رو نهـاد تامیـن مالـی تخصصـی در برخی حـوزه‌ها ضـروری بود و بر این اساس کارگـروه صندوق‌های پژوهش و فناوری نسـبت بـه سیاسـتگذاری در جهـت توسـعه صنـدوق‌هـای فنـاوری محـور و مسـاله محـور اقـدام کرد.

“سلامت تهران”، “صنایع خلاق”، “صنایع فرهنگی سپهر”، “کشاورزی”، “نوآفرین (ICT)”، “صنعت نفت”، “نوآوری اجتماعی”، “صنعت برق و انرژی”، “تجهیزات پزشکی”، “نانو”، “پرشین دارو”، “سلامت ثامن”، “مواد پیشرفته و انرژی”، “صنعت دفاعی” و “صنعت ماشین سازی” از جمله حوزه‌هایی هستند که صندوق‌های تخصصی در آنها راه اندازی شده است.

در کنار این دو نهاد مالی، نوع دیگری از صندوق‌های مالی در قالب صندوق‌های ملی در حال شکل گیری است که نمونه آن مصوبه جدید شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری در زمینه راه اندازی صندوقی برای حمایت از پایان نامه‌های تقاضا محور است که اگر قرار است نهاد مالی برای حمایت از بخش تحقیقات و فناوری و نوآوری در کشور راه اندازی شود، در زیر یک چتر واحد باشد تا حمایت‌ها در سمت و سوی مشخصی ارائه شود.

از سوی دیگر با توجه به شرایط اقتصادی کشور و عدم تخصیص منابع مالی مورد نیاز صندوق نوآوری و شکوفایی بهتر است در گام نخست نسبت به تامین مالی مهمترین نهاد مالی کشور یعنی صندوق نوآوری اقدام شود تا اینکه صندوق‌های متعدد مالی ایجاد شود.

طرح‌های اثربخشی که با حمایت صندوق نوآوری توسعه یافتند

از میان مجموعه فناوری‌هایی که با حمایت صندوق نوآوری توسعه یافتند، ۴۵ عنوان طرح اثربخش را بـا توجه بـه معیارهایی چـون اثـرات اقتصادی،  اشـتغال‌زایی، صرفـه جویـی ارزی، افزایـش صـادرات، رشـد فـروش، کمـک به حل مسـائل اساسـی در یکی از حوزه‌های راهبـردی و برخـوردار از یکی از ویژگی‌های خاص چون سـاخت بار اول، ارتقای تاب آوری ملی، سرریز و تعمیق فنـاوری، ظرفیت صادراتی و فناوری آینده می‌توان یافت.

این طرح‌ها بـا توجـه بـه ماهیت طـرح، موفـق به اخـذ یکی از انـواع خدمـات قابـل ارائـه در بخـش تسـهیلات و سـرمایه گذاری شـده اسـت و ایـن قابلیـت و پتانسـیل را دارند که علاوه بـر از میان برداشـتن موانع و مشـکلات حـوزه‌ای کـه در آن طبقه بندی شـده‌اند، بـه عنـوان کاتالیـزور در حوزه‌های دیگـر نیـز بـه کار گرفته شـوند. برخی از این طرح‌ها به این شرح است:

برگزاری رویدادهایی برای هدایت سرمایه‌های بخش خصوصی

رویداد دوشنبه‌های استارت‌آپی برنامه تبادل فناوری میان شرکت‌های دانش بنیان و سرمایه گذاران است. در این رویداد که با حضور سرمایه گذاران، صندوق‌های پژوهش و فناوری، صندوق‌های جسورانه بورسی، صندوق‌های سرمایه گذاری خطر پذیر برگزار می‌شود، تیم‌های استارت‌آپی با عرضه فناوری‌های خود به سرمایه گذاران تلاش دارند تا سرمایه مورد نیاز خود را جذب کنند.

تاکنون ۱۲۵ استارت‌آپ طرح خود را ارائه کرده‌اند و در مجموع بیش از  ۳۵۰ میلیارد تومان درخواست جذب سرمایه داشته اند. در مجموع این رویدادها ۳۴ میلیارد تومان جذب سرمایه به صورت قطعی اتفاق افتاده است.

انتهای پیام