جام جم آنلاین: ایران کشوری جوان است و طبیعی است که باید جوانان به عرصههای مختلف ورود کنند. یکی از حوزههایی که از دیرباز مورد علاقه جوانان بوده، حضور در آثار هنری بویژه در سینما و تلویزیون است. مسلما یکی از راههای ورود به این عرصه گذراندن تحصیلات آکادمیک در این رشته و شرکت در کلاسهای مختلف هنری است. وقتی تحصیلات آکادمیک در کنار کسب تجربه از اساتید قرار بگیرد به نتایج خوبی منتهی میشود، اما گاهی شاهد روند بیضابطه هستیم.
متاسفانه برخی بازیگران که هنوز در این عرصه به درجه پختگی لازم نرسیدهاند، اظهار علاقهمندی به حرفه کارگردانی میکنند یا بعضی افراد که در چند اثر محدود به عنوان دستیار در کنار کارگردانان قرار داشتهاند هم به یکباره وارد عرصه کارگردانی میشوند. مسلما این روند بیضابطه گاهی به آثاری منتهی میشود که چندان مطلوب نبوده و جزو آثار ضعیف قرار گرفته و مورد توجه مخاطبان قرار نمیگیرد.
البته باید به حضور بازیگرانی همچون شهره لرستانی هم اشاره کرد که بعد از سالها تجربه موفق در عرصه بازیگری و گذراندن تحصیلات آکادمیک توانست در کارگردانی هم خوش بدرخشد و آثار مناسبی هم تولید کند که مورد توجه مخاطبان قرار گرفت. این نمونه بازیگران کم نیستند، اما در کنار این بازیگران موفق در عرصه کارگردانی هم شاهد بازیگران درجه ۲ یا ۳ هستیم که بعد از ورود به عرصه کارگردانی نتوانستند موفقیتی از آن خود کنند و آثارشان بعد از مدتی پخش به دلیل ضعفهای بیش از اندازه متوقف شده است.
علیرضا اسحاقی که مدیریت گروه فیلمهای تلویزیونی شبکه یک را به عهده دارد، درباره ورود بیرویه برخی بازیگران درجه ۲ یا ۳ و دستیار کارگردانان به عرصه کارگردانی میگوید: به نظرم ما در سینما و تلویزیون به یک سازمانبندی منطقی نرسیدهایم، به همین دلیل به لحاظ ارتقای سطح نیروهای انسانی با خلأهایی روبهرو هستیم. در گذشته این روال وجود داشت که هر کسی طرح یک اثری را میآورد این طرح از آن او بود و بعد از تصویب هم خودش کار میکرد. در واقع طراح، صاحب طرح بود و جدا کردن او از اثرش کار سختی بود، ولی در حال حاضر این روند تغییر کرده و هر کسی طرح میآورد اینطور نیست که خودش هم باید الزاما آن را کار کند، چرا که از او سابقه کارگردانی میخواهیم.
اسحاقی میافزاید: پرورش نیروی انسانی همواره باید مورد توجه قرار بگیرد و باید فضای کار برای جوانان فراهم شود. گرچه ممکن است با فراز و فرودهایی رو به رو شوند، اما باید بهترین روش را برای آزمون و خطا انتخاب کرد. البته شبکه یک به این شکل نگاه نمیکند. وقتی کسی طرحی را ارائه میکند، نگاه میکنیم که آیا در گذشته کارهای مورد قبول انجام داده یا نه؟ و در این صورت است که کار به او داده میشود.
وی تاکید میکند: البته منظورم این نیست که شبکه یک برای جوانان مستعدی که قصد دارند تجربه کنند، فضا فراهم نمیکند؛ بلکه تلاش میکند این فضا شکل درست به خود بگیرد. همان طور که میدانید شبکه یک، شبکه سراسری است و باید کسانی که در این شبکه کار میکنند امتحان خودشان را به نحو مطلوبی پس داده باشند. به عنوان نمونه چند کار قابل قبول باید برای جاهای دیگر انجام داده باشند تا متوجه شویم فرد اشراف لازم را در کارگردانی دارد و میتوان به او کاری را سپرد.
مدیر گروه فیلمهای تلویزیونی شبکه یک معتقد است در سینما و تلویزیون باید توانایی آدمها طبقهبندی شوند و براساس سطحشان، کار به آنها سپرده شود.
تجربهاندوزی، شرط ورود به عرصه کارگردانی
همیشه این سوال مطرح است که آیا هر بازیگری میتواند کارگردان خوبی هم باشد یا نه؟ و آیا این توانمندی را برای حضور در یک عرصه جدید هم دارد؟
اسحاقی در این باره میگوید: نمیتوان مانع رشد بازیگر شد، اما این مساله به این شرط است که آن بازیگر تحصیلات آکادمیک را در رشته کارگردانی گذرانده باشد و اینطور نباشد که بعد از چند سال کار بازیگری ناگهان کارگردانی را تجربه کند.
لرستانی: برخی مواقع شاهد هستیم بازیگری که وارد حوزه کارگردانی شده از پشتوانه لازم تخصصی در این حرفه برخوردار نیست، به همین دلیل به مدیر تصویربرداری و دیگر عوامل تکیه میکند. مسلماً این اتفاق درست نیست. کارگردان باید اشراف کامل به کارش داشته باشد
وی با اشاره به زمانی که خودش کارگردانی را تجربه کرده، میگوید: من قبل از اینکه وارد عرصه کارگردانی شوم، سالها بازیگر، دستیار کارگردان، منشی صحنه و… بودم و با کارگردانان با تجربه کار کردم. از سوی دیگر تحصیلات آکادمیک من هم در رشته فیلمنامهنویسی و کارگردانی است. در واقع بعد از طی کردن همه این موارد، وارد مقوله کارگردانی شدم. باید بازیگر به پختگی لازم برسد و بعد وارد یک تجربه جدید شود، چرا که در این صورت موفقیت لازم را کسب نمیکند و به عنوان یک چهره شکست خورده در عرصههای مختلف مطرح خواهد بود.
مدیر گروه فیلمهای تلویزیونی شبکه یک یادآور میشود: مدیران هم علاقهمند هستند فضای رشد را برای جوانان مستعد فراهم کنند، اما باید این کار بعد از یک دوره مقدماتی صورت بگیرد. به عنوان مثال مهران مدیری تا مقطعی بازیگر بود و بعد از آن وارد مقوله کارگردانی شد و توانست به جایگاه خوبی هم برسد. ممکن است بعضیها به دلیل توانمندی بالایی که دارند زودتر به این مرحله برسند.
نباید با عجله وارد یک عرصه جدید شویم. این جریان، مکانیسم خودش را دارد و باید درست طی شود.
اسحاقی با بیان اینکه کارگردانان هالیوود بعد از کسب تجربه فراوان وارد این عرصه میشوند، میافزاید: در آنجا افراد طبقه بندی میشوند و این طور نیست که فردی به طور ناگهانی وارد یک عرصه تازه همچون کارگردانی شود، در حالی که در عالم بازیگری هم نتوانسته به موفقیت چندانی برسد.
در واقع کارگردانان خوب هالیوود هم کارشان را با دستیاری در کنار کارگردانان بزرگ تجربه میکنند.مدیر گروه فیلمهای تلویزیونی شبکه یک با اشاره به ایننکته که ما مخالف رشد نیروی انسانی نیستیم، میگوید: معتقدم باید در سینما و تلویزیون به یک طبقهبندی منطقی برسیم، چرا که در غیر این صورت فقط شاهد ورود بیرویه بازیگران به عرصههای کارگردانی و نویسندگی خواهیم بود و همین مساله باعث مخدوش شدن عرصه کارگردانی میشود. وقتی به شکل علمی طبقهبندی صورت بگیرد در این صورت شاهد تولید آثار ضعیف نخواهیم بود.
اسحاقی با اشاره به تعدد شبکههای تلویزیونی میگوید: گرچه در گذشته شبکههای تلویزیونی محدود بود و در ساعات مشخصی هم برنامه نمایشی پخش میکردند، ولی حالا با تعدد شبکههای تلویزیونی و با انبوه تولیدات نمایشی در ژانرهای مختلف رو به رو هستیم و مسلما به نیروهای تازهنفس نیاز داریم تا بتوانند آثار مناسبی تولید کنند و مورد توجه مخاطب خاص و عام قرار بگیرند.
کارگردانی، ارتقای مقام نیست
شهره لرستانی، بازیگر و کارگردان درباره ورود بیرویه بازیگران به عرصه کارگردانی میگوید: دلیل این مساله این است که برخی احساس میکنند وارد شدن به عرصه کارگردانی به نوعی ارتقای مقام است. در حالی که این دو حوزه کاملا با هم فرق میکنند. البته معتقدم بازیگر بهتر است به کارگردانی هم اشراف داشته باشد تا بتواند به کل صحنه مسلط باشد، اما این مساله زمانی باید اتفاق بیفتد که فرد پشتوانه و تجربه لازم را در عرصه کارگردانی داشته باشد.
وی در ادامه میافزاید: برخی مواقع شاهد هستیم بازیگری که وارد حوزه کارگردانی شده از پشتوانه لازم تخصصی در این حرفه برخوردار نیست، به همین دلیل به مدیر تصویربرداری و دیگر عوامل تکیه میکند. مسلماً این اتفاق درست نیست. کارگردان باید اشراف کامل به کارش داشته باشد؛ چرا که در این صورت موفق نخواهد بود. امیدوارم بازیگرانی که وارد این عرصه میشوند به مقوله کارگردانی به عنوان ارتقای مقام نگاه نکنند چرا که این نگاه آفت کار خواهد شد.
محمد حمزهای بازیگر و دستیار کارگردانی است که بعد از سالها وارد عرصه کارگردانی شده است. او ساخت فیلم خوبی همچون «خراش» را در کارنامهاش به ثبت رسانده است. این کارگردان معتقد است نمیتوان زمان تعیین کرد و گفت حالا وقتش رسیده تا آن بازیگر و دستیار کارگردان وارد عرصه کارگردانی شود. این مساله کاملاً به خواست و دیدگاه فرد بستگی دارد که بداند آیا به مرز پختگی رسیده یا نه؟
حمزهای در پایان میگوید: به نظرم این مساله ارتباطی با تحصیلات ندارد، چرا که شاهد هستیم برخی مواقع فارغالتحصیلان رشته کارگردانی نمیتوانند دو سکانس را اجرا کنند، اما یک دستیار کارگردان با بهرهگیری از تجاربش کار خوبی میسازد.
من کارم را با بازیگری در تئاتر شروع کردم و پیش از وارد شدن به حرفه دستیار کارگردانی چند فیلم کوتاه ساختم و بعد از آن دستیار کارگردانی را تجربه کردم. حال بعد از گذشت چند سال احساس میکنم میتوانم خودم کاری بسازم. البته این گفته بدان معنی نیست که هر دستیار کارگردانی میتواند کارگردان خوبی هم شود. همان طور که تاکید کردم، این مساله کاملا به دیدگاه و تواناییهای فرد بستگی دارد.
فاطمه عودباشی / جامجم
jamejamonline.ir – 22 – RSS Version