برای تاج آواز ایرانی که مانند کسی آواز نمی‌خواند

۱۳ آذرماه، سی‌ودومین سالگرد درگذشت جلال‌الدین تاج اصفهانی است که مهم‌ترین ویژگی آوازی‌اش استفاده از تحریر‌های ابداعی است.

تاج اصفهانی در سال ۱۲۸۲در اصفهان متولد شد. پدرش شیخ اسماعیل معروف به تاج‌الواعظین بود که تا حدی با دستگاه‌های موسیقی ایران آشنایی داشت.

تاج در ۱۰ سالگی نزد پدر و استادانی چون سید عبدالرحیم اصفهانی، نایب اسدالله، میرزا حسین ساعت‌ساز(خضوعی)، میرزا حسین عندلیب، حبیب شاطرحاجی به دانش اندوزی پرداخت. وی به اشعار سعدی علاقه بسیاری داشت و گزیده‌هایی از اشعار سعدی و دیگر شاعران را حفظ بود و در هنگام اجرای آواز به مناسبت زمان و محیط از آن اشعار استفاده می‌کرد

او از همان سال ۱۳۱۹ همکاری با رادیو را آغاز کرد و از ۱۳۲۸ به همکاری با رادیو اصفهان پرداخت. تاج ضمن خوانندگی، سرپرست نوازنندگان رادیو اصفهان شد. وی در رادیو اصفهان به اجرای برنامه‌هایی با تار اکبرخان نوروزی و برنامه آموزش گوشه‌های دستگاه‌های موسیقی ایرانی پرداخت. تاج اصفهانی به رشت، تهران و اصفهان سفر کرد و در اصفهان هم ساکن شد.از ماندگارترین آثارش می‌توان به «آتش دل» اشاره کرد.

از جمله شاگردان او محمدرضا شجریان، علی‌اصغر شاهزیدی، سید رضا طباطبایی کربکندی، علیرضا افتخاری، مرتضی شریف، ناصر یزد خواستی و…را می‌توان نام برد. تاج اصفهانی در ۱۳ آذر ماه ۱۳۶۰ بدرود حیات گفت و آرامگاه او در تخت فولاد است.

علی اصغر شاهزیدی دربارهٔ استاد خود جلال الدین تاج اصفهانی می‌گوید: مهمترین ویژگی خوانندگی تاج اصفهانی این بود که اکثر تحریرهای آوازهایش ابداعی بود. وقتی آثار صفحات و اجراهای رادیویی استاد تاج اصفهانی را با خوانندگان نسل قبل‌اش مقایسه می کنیم به وضوح تفاوت میان تحریرهای تاج را با آنها متوجه می شویم. این در حالی است که تنوع تحریری بسیاری نیز در آوازهای تاج وجود دارد.

شاه‌زیدی معتقد است: ایشان همچنین بنیانگذار سبک آوازی تاج اصفهانی بودند. تاج مانند کسی آواز نمی خواند. در واقع او تنها خواننده‌ای است که هرگز مانند کسی نخوانده و خواسته حرف خودش را در موسیقی آوازی ایران بزند. اگر استاد، آوازی را در سه‌گاه می‌خواند و باز از او تقاضا می کردند به هر سببی آواز دیگری در فضای سه گاه بخواند آوازی کاملا متفاوت را می‌شنیدند.
این مدرس آواز می‌گوید: اگر آثار دوره جوانی تاج اصفهانی را بشنوید، آن حجم صدا با آن همه تحریر و توانایی برایتان غیر قابل باور خواهد بود. ادیب خوانساری روزی در رادیو ایران طی مصاحبه‌ای گفته بود، هیچ کس توانایی عرض اندام در مقابل تاج اصفهانی را ندارد و این جمله درستی بود.

وی در مورد منش تاج اصفهانی نیز می‌گوید : تاج نه تنها در هنر که در تمام جنبه‌های زندگی‌اش آدم خاصی بود و منش خاصی نیز داشت. او به معنای واقعی کلمه فردی روحانی بود و آثاری از فخر در او دیده نمی‌شد.

منبع: ایسنا