تاریخچه طراحی لباس و نقش ایرانیان در آن

گروه مد و لباس هنرآنلاین؛ ایرانیان بیش از ۱۰ هزار سال پیش دارای تمدن بوده‌اند. از این رو، ریشه‌ی بسیاری از دستاوردهای بشر را در این تمدن می‌توان یافت. برای مثال، اولین ابزار ریسندگی و بافندگی در غار کمربند، نزدیک بهشهر، یافت شده است که به ۷ هزار سال پیش از میلاد مسیح بازمی‌گردد. علاوه بر این، در قدیمی‌ترین بخش‌های شهر باستانی شوش، سوزن‌های سوراخ‌دار پیدا شده است.

دستاوردهای و نوآوری‌های دیگری که در دوران‌های بعدی رخ داد، صنعت پارچه و پوشاک ایران را پیشتاز و سرآمد جهانیان کرد. اسکندر مقدونی، با آن‌که به ایران حمله و آن را اشغال کرده بود، لباس ایرانی می‌پوشید. در ادامه به بعضی از نوآوری‌های ایرانیان در زمینه‌ی پوشاک و پارچه اشاره می‌شود:

کت و شلوار

ایرانیان اولین مردمانی بودند که کت آستین‌دار و شلوار می‌پوشیدند. ایرانیان حتی نوعی شلوار ویژه‌ی سوارکاری نیز داشتند که اغلب از چرم ساخته می‌شد، در حالیکه مردمان تمدن‌های دیگر به این لباس‌ها دسترسی نداشتند شلوار نمی‌پوشیدند.

پوشش زنان

ایرانیان از دیرباز به پاکدامنی اهمیت می‌دادند و زنان ایرانی به شکل پوشیده در میان مردان ظاهر می‌شدند. در یک مهر سنگی استوانه‌ای که از دوره‌ی هخامنشی برجای مانده است و اکنون در موزه‌ی لوور فرانسه نگهداری می‌شود، شاهزاده‌ی ایرانی و ندیمه‌هایش دیده می گردد که شاهزاده چادر و ندیمه‌ها سرپوش دارند. در طرحی که روی سنگی در ارگیلی ترکیه نقش بسته است، زن ایرانی باپوشش چادر و سوار بر اسب دیده می‌شود. حتی سرپوش‌های پارچه‌ای دوره‌ی هخامنشی، از زیر برف‌های منطقه‌ی پازیرک روسیه پیدا شده است.

گلدوزی

نقش زدن بر پارچه و لباس از دیرباز در ایران مرسوم بوده است. در تابوت سنگی اسکندر که در موزه‌ی استامبول نگهداری می‌شود، ایرانیان شلوارهایی با پارچه‌های زیبا پوشیده‌اند که طرح دار و گاهی نقش‌هایی از گل‌ دارند. گل‌دوزی در دوره‌ی صفویه به شکوفایی خود رسید، به نحوی که هنرمندان روم شرقی (امپراتوری بیزانس) طرح‌های ایرانی را بر لباس‌های فاخر نقش می‌زدند. حتی ریشه‌ی عنصرهای اصلی گلدوزی امروزی نیز به ایران بازمی‌گردد که از راه کشورهای ساحل دریای مدیترانه به ایتالیا و اسپانیا رفته و بعدها در سرزمین‌های دیگر مورد توجه قرار گرفته است.

پارچه‌های ایرانی

بافتن پارچه از ایران آغاز شده و تا دروه‌ی صفویه از مهم‌ترین فرآورده‌های صادراتی ایرانیان بوده است. با آن که بافت ابریشم به چینی‌ها بازمی‌گردد، ابریشم ایرانی در دوره‌ی ساسانیان به چنان کیفیت و ظرافتی رسیده بود که چینی‌ها نیز از ایران پارچه‌ی ابریشمی وارد می‌کردند. بعضی از پارچه‌های ایرانی که ویژه‌ی اسقف‌ها تهیه شده است، هنوز در گنجینه‌های کلیساهای اروپا نگهداری می‌شود.

بخشی از مقاله نقش و تاثیر جامعه طراحان در توسعه صنعت پوشاک در کشور

نوشته مهدی محمودی 

عضو کارگروه ساماندهی مد و لباس

انتهای پیام/۳۱