تحول در علوم انسانی به معنای نسخ علوم غربی نیست

سیدحمید طالب‌زاده دبیر شورای تخصصی تحول و ارتقای علوم انسانی در  گفتگوی تفصیلی با خبرنگار دانشگاه باشگاه خبرنگاران به بررسی عملکرد این شورا پرداخت که متن آن را در زیر می‌خوانید:

* شورای تخصصی تحول و ارتقای علوم انسانی چه وظایفی بر عهده دارد؟

 مقام معظم رهبری در رمضان سال ۸۸ در جمع اساتید دانشگاه‌ها، بر تحول علوم انسانی تاکید کردند و فرمودند: “علومی انسانی که در دانشگاه‌ها تدریس می‌شود متناسب با وضعیت کنونی کشور نیست” و پس از این تاکیدات شورای تخصصی تحول و ارتقای علوم انسانی مرکب از اشخاص حقیقی و حقوقی در شورای عالی انقلاب فرهنگی شکل گرفت.

* چرا این شورا تاکنون گزارشی از عملکرد خود ارائه نداده است؟

 مسائل طرح شده در شورای تحول همانند مسائل دیگر نیست؛ چرا که علوم انسانی شالوده علوم است و تغییر و تحول در آن باید متناسب با وضعیت فرهنگی، تاریخی و دینی ما باشد و طبعا چنین کاری با شتاب‌زدگی و تبلیغات ممکن نیست.

تحول در علوم انسانی حدود ۳ سال است که آغاز شده، اما برخی فکر می‌کنند این تحول از طریق همایش‌ها و سمینارها قابل بررسی است که عده‌ای بیایند، مقاله ارائه دهند و سنگ بنای تحول در علوم اینگونه بررسی شود.

* فعالیت کنونی شورای تحول را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

عده‌ای از اساتید مجرب، در هر رشته در کارگروه‌های تخصصی گرد هم آمده و با تبادل نظرات سعی در تغییر رشته‌های علوم انسانی، متناسب با وضعیت کشور را دارند و البته فعالیت شورای تحول امری تدریجی و پایان ناپذیر است.

کار در شورای تحول باید به دور از تبلیغات و هیاهو انجام شود و اگر در مرحله‌ای این نیاز احساس شد که مسائل آن مطرح شود، خود شورا به نشر آن مبادرت خواهد کرد.

در حال حاضر اساتید و نظریه‌پردازان با دیدگاه‌های عمیق در فرهنگ اسلامی و سرآمدی در رشته‌های خاص سعی در متولد کردن علومی دارند که از مجموعه معارف اسلامی کشف شده باشد تا بتوان آنها را در سطح دانشگاهی تحت عنوان واحدهای درسی ارائه کرد.

* چه سرفصل‌هایی برای تحول علوم انسانی در نظر گرفته شده است؟

در حال حاضر ۱۵ رشته اعم از علوم سیاسی، مدیریت، جامعه شناسی، تاریخ، زبان و ادبیات خارجی، معماری و شهر سازی، حقوق، فلسفه، ارتباطات، مطالعات زنان و خانواده، اقتصاد، علوم تربیتی، روانشناس، فلسفه دین و علوم اجتماعی در اولویت بررسی قرار گرفته‌اند که این رشته‌ها به دلیل مغایرت با فرهنگ و سنت کشور ما در اولویت بررسی قرار دارند و مسئله اصلی در علوم انسانی، تحول در این علوم و تبدیل آن‌ها به فرهنگ اسلامی است.

* با توجه به اینکه غرب از طریق علوم انسانی قصد نفوذ در فرهنگ اسلامی ما را دارد، برای اساتیدی که خارج از کشور تحصیل کرده‌اند چه برنامه‌ای دارید و آیا آن‌ها را از تدریس در دانشگاه حذف می‌کنید یا خیر؟

 تحول در هر یک از رشته‌هایی که مطرح شد، مختص به همان رشته بوده و قانون واحدی برای تمامی رشته‌ها وجود ندارد، بلکه هر رشته قانون خاص خود را برای تغییر و تحول دارد ما در هر رشته کمیته و کارگروه خاصی را در نظر گرفته‌ایم که مرکب از ۱۰ تا ۱۵ نفر از اساتید مجرب و صاحب نظر در دانشگاه ها است؛ البته این اساتید با نگاهی جامع از مجموعه امکانات و سرمایه کشور استفاده می‌کنند؛ ولی سعی بر این است که همه ظرفیت استادان دانشگاه ها استفاده شود.

تحصیل اساتید در خارج از کشور تناقضی با اسلامی کردن علوم نداشته و حتی این استادان هم در این تحول شریک‌اند، چرا که طبق تاکیدات مقام معظم رهبری که فرمودند: “منظور ما از اسلامی کردن علوم، کنار گذاشتن علوم غربی نیست؛ بلکه مقلّد نبودن است”، بدین معنا که علوم غربی را نسخ نمی‌کنیم، بلکه تمامی این علوم را متناسب با مقتضیات جامعه خود بازنگری کنیم و بازنگری در علوم بدین معنا که از داده‌های علم بشر به گونه‌ای استفاده کنیم که متناسب با وضعیت فرهنگ ما بوده و با مبانی فکری کشور متعارض نباشد و بتوانیم آن را متناسب با پیشرفت ایرانی اسلامی شکل دهیم.

* وضعیت علوم انسانی در رشته‌های مختلف در سطح کشور را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

برآورد کلی این است که رشته‌های موجود پاسخگوی مشکلات و مسائل جامعه نبوده و به همین دلیل است که فارغ‌التحصیلان رشته‌های مختلف علوم انسانی جذب بازار کار نشده و در مشاغلی غیر مرتبط به فعالیت مشغول می‌شوند که این امر مشکل بزرگی در جامعه است. پس ابتدا باید تعریف جامعی از علوم داشته باشیم که موقعیت‌های شغلی در آن‌ها به خوبی سنجیده شود و اینکه رشته‌ها چه استفاده و کاربردی در جامعه می‌توانند داشته باشند. به طور مثال در جامعه شناسی که از نظرات فیلسوفان غربی استفاده می‌شود، باید دید این نظریات تا چه حد با فضای جامعه ما مطابقت دارد و سپس با دخل و تصرف در این علوم، متناسب با دیدگاه‌های کشورما تبیین شود.

* یکی از مباحثی که مقام معظم رهبری همواره روی آن تاکید داشته‌اند، بومی سازی علوم انسانی است، آیا برای بومی سازی علوم تعریف خاصی مد نظر شورا است؟

 بومی سازی جدای از تحول نبوده و شورای تخصصی تحول و ارتقای علوم انسانی در برخی از سر‌فصل‌های دروس اقداماتی را انجام داده و از سال جاری تغییرات در رشته‌ها اجرا می‌شود.

انتهای پیام/