خصیصه بارز نظام داری مبتنی بر پرداخت متناسب با محصول، ممکن است نابرابری چشمگیر درآمد و ثروت باشد که در واقع چنین هم هست این حقیقت اغلب به این معنی غلط تعبیر می شود که سرمایه داری و اقتصاد آزاد بیشتر از نظام های جایگزین، باعث نابرابری می شود و پیامد ناگزیر توسعه و تکامل سرمایه داری افزایش نابرابری بوده است.
یکی از جالب ترین واقعیاتی که کاملاً برخلاف انتظار بیشتر مردم است به منابع درآمد مربوط می شود. هر قدر سرمایه داری در کشوری قوی تر باشد، آن بخش از درآمد که در ازای استفاده از سرمایه پرداخت می شود کمتر است و آن بخش از درآمد که در ازای استفاده از خدمات انسانی پرداخت می شود بیشتر است.
در کشورهای توسعه نیافته ای مانند هند، مصر، و غیره، تقریباً نیمی از کل درآمد را درآمد حاصل از دارایی تشکیل می دهد. در امریکا، درآمد حاصل از دارایی تقریباً در حدود یک پنجم کل درآمد است و در سایر کشورهای پیشرفته، این نسبت در همین حدود است.
البته کشورهای مذکور به مراتب سرمایه بیشتری از کشورهای عقب مانده دارند، اما از نظر ظرفیت تولید شهروندان خود، از آن هم غنی ترند؛ از این رو، درآمد بیشتر حاصل از دارایی، بخش کمتری از کل درآمد را تشکیل می دهد. دستاورد عظیم سرمایه داری به انباشت دارایی مربوط نمی شود، بلکه مربوط به فرصت هایی می باشد که در اختیار مردان و زنان نهاده می شود تا بتوانند از استعدادهای خود به بهترین وجه استفاده کنند.
به وجوداین، دشمنان سرمایه داری مایلند با پول پرست خواندنش سخت مجازاتش کنند و دوستان سرمایه داری نیز غالباً این پول پرستی را برای تأمین هزینه های پیشرفت لازم می دانند و از بابت آن پوزش می خواهند.
واقعیت جالب دیگر، که خلاف تصور عموم می باشد، این است که سرمایه داری نسبت به نظام های سازماندهی جایگزین به نابرابری کمتری منجر می شود و با رشد سرمایه داری میزان نابرابری بسیار کاهش می دهد.
با توجه به تغییراتی که به مرور زمان ایجاد شده است، پیشرفت اقتصادی جوامع سرمایه داری با کاهش مؤثر نابرابری همراه بوده است. خیلی پیشتر در سال ۱۸۴۸ ، جان استوارت میل نوشت : « تا زمان حاضر اینکه همه اختراعاتی که در زمینه صنعت تاکنون تحقق یافته است توانسته باشد باری از دوش بشریت بردارد موضوعی مورد تردید است. این اختراعات باعث شده است تا اکثر مردم همان زندگی طاقت فرسا و خفقان آور گذشته را داشته باشند و عده زیادی از تولیدکنندگان و امثال آنها به مال و ثروت برسند».
اما ویژگی عمده پیشرفت و ترقی در طول قرن گذشته عبارت بود از نجات توده های مردم از رنجی توانفرسا و دادن امکانات لازم به آنان برای استفاده از محصولات و خدمات که پیش تر در انحصار طبقات ممتاز جامعه بود بدون اینکه به همین نسبت میزان محصولات و خدمات مورد استفاده ثروتمندان افزایش یابد.
صرف نظر از پزشکی، پیشرفت های تکنولوژی باعث شد که بیشتر همان وسایل آسایشی که همیشه به شکل های مختلف مختص طبقات واقعاً ثروتمند بود، به سادگی در دسترس توده های مردم قرار گیرد. با لوله کشی مدرن، شوفاژ، اتومبیل، تلویزیون، رادیو و بسیاری از چیزهای دیگر همان وسایل رفاهی در اختیار توده ها قرار گرفته است که ثروتمندان همیشه می توانستند با استفاده از خدمتکاران، هنرمندان، و غیره آنها را فراهم آورند.
دستیابی به شواهد مفصل آماری درباره این پدیده ها به شکل توزیع های هدفمند و قابل سنجشِ درآمد، دشوار است، هر چند بررسی های به عمل آمده نتیجه گیری های جامعی را که توضیح داده شد تأیید می کند. البته این گونه داده های آماری می تواند فوق العاده گمراه کننده باشد. چنین داده ای نمی تواند اختلاف های درآمدی برابرکننده را از آنهایی که برابرکننده نیستند، متمایز کند.
* نظریه پرداز اقتصاد آزاد و برنده نوبل اقتصاد سال ۱۹۷۶/ بر گرفته از کتاب سرمایه داری و آزادی
/۳۱۲۲۲
دانلود
خبرآنلاین