تومور مغزی چیست؟

به گزارش گروه علمی، پزشکی باشگاه خبرنگاران؛ تومورهای مغزی، تمامی تومورهای داخل جمجمه و یا تومورهای داخل کانال مرکزی نخاع را دربرمی گیرند. این تومورها، از طریق تقسیم سلولی کنترل نشده و غیر طبیعی ایجاد می‌شوند، و به طور معمول یا در خود مغز (شامل: نورونها، سلول‌های گلیال (آستروسیت‌ها، اولیگودندروسیت‌ها، سلول‌های اپندیمال، سلولهای تولید کننده میلین شوان)، بافت لنفاوی، عروق خونی)، و یا در اعصاب جمجمه‌ای، پرده مغزی (مننژ)، جمجمه، هیپوفیز و غده صنوبری ایجاد می‌شوند. همچنین این تومورها می‌توانند حاصل گسترش بدخیمی‌هایی باشند که در درجه اول سایر ارگان‌ها را درگیر کرده بوده‌اند، که در این حالت بدان متاستاز تومور گفته می‌شود.

هرچند هرگونه تومور مغزی به خاطر ماهیت تهاجمی و منتشرشوندهٔ خود در فضای محدود جمجمه‌ای، به طور ذاتی، جدی و تهدیدکننده زندگی به‌شمار می‌رود اما تومورهای مغزی (حتی انواع بدخیم آنها) همواره کشنده و مرگبار به شمار نمی‌آیند. تومورهای مغزی یا تومورهای داخل جمجمه‌ای می‌توانند ماهیت سرطانی (بدخیم) یا غیر سرطانی (خوش خیم) داشته باشند؛ با این حال، تعریف نئوپلاسم بدخیم یا خوش خیم در مغز، متفاوت از تعاریفی است که بطور معمول در دیگر انواع تومورهای سرطانی یا غیر سرطانی درگیرکنندهٔ سایر نقاط بدن مورد استفاده قرار می‌گیرند.

میزان تهدیدکنندگی یک تومور، بستگی به ترکیبی از مجموعه عوامل مختلف، همچون: نوع تومور، محل و اندازه تومور و نحوهٔ گسترش و توسعه آن است. از آنجا که مغز به طور کامل توسط جمجمه پوشانیده شده‌است، تشخیص سریع و زودرس تومور مغزی، تنها در صورتیکه ابزار پاراکلینیکی و وسایل تشخیصی مناسبی که وضعیت حفره داخل جمجمه را به خوبی مشخص می‌سازند، در دسترس باشند و به سرعت به کار گرفته شوند. اما بطور معمول، تشخیص تومور مغزی، در مراحل پیشرفته بیماری و هنگامی رخ می‌دهد که وجود تومور سبب بروز علائم و نشانه‌های غیر قابل توضیحی در بیمار شده‌است.

انواع تومورهای اولیه مغز

هنگامی‌که بیش‌تر سلول‌های طبیعی، پیر و یا آسیب‌دیده می‌شوند، از بین می‌روند و سلول‌های تازهی جای آنها را می‌گیرند. بعضی اوقات، این فرآیند اشتباه پیش می‌رود؛ سلول‌های تازه در هنگامی‌که بدن به آنها نیاز ندارد تشکیل می‌شوند و سلول‌های پیر و یا آسیب‌ دیده عادی ازبین نمی‌روند. تولید سلول‌های اضافی اغلب تشکیل توده‌ای از بافت را می‌دهد، که به آن رشد زائد و یا تومور اطلاق می‌شود؛ تومورهای اولیه مغز می‌توانند خوش‌خیم و یا بدخیم باشند.

تومورهای خوش‌خیم مغزی دارای سلول‌های سرطانی نیستند.

•معمولاً تومورهای خوش‌خیم قابل برداشتن می باشند و به ندرت دوباره رشد می‌کنند.
•تومورهای مغزی خوش‌خیم معمولاً دارای مرز و یا لبه مشخصی می باشند. سلول‌های تومورهای خوش‌خیم به ندرت بافت‌های اطراف خود را مورد هجوم قرار می‌دهند و در دیگر قسمت‌های بدن گسترش نمی‌یابند. به هرحال، تومورهای خوش‌خیم می‌توانند با فشار بر نقاط حساس مغز سبب مشکلات جدی در سلامتی شوند.
•برخلاف تومورهای خوش‌خیم بیش‌تر قسمت‌های دیگر بدن، برخی اوقات تومورهای مغزی خوش‌خیم زندگی فرد را تهدید می‌کنند.

تومورهای مغزی بدخیم (که سرطان مغزی نیز نامیده‌ می‌شود) حاوی سلول‌های سرطانی می باشند:

•تومورهای مغزی بدخیم عموماً جدی‌تر و اغلب تهدیدی برای زندگی محسوب می‌شوند.
•احتمال دارد سریع‌تر رشد و تجمع کرده یا به بافت‌های مغزی مجاور حمله کنند.
•سلول‌های سرطانی ممکن است از تومورهای مغزی بدخیم خارج آیند و در دیگر قسمت‌های مغز و یا نخاع گسترش یابند، ولی به‌ندرت در دیگر قسمت‌های بدن گسترش می‌یابند.

علائم بیماری

علائم تومور مغزی بستگی به اندازه تومور و محل آن دارد. علائم هنگامی‌ بروز می‌کنند که تومور بر عصب‌های یک قسمت از مغز فشار آوردند و یا به آن صدمه بزنند. علاوه بر این، علائم ممکن است هنگامی آشکار شوند که تومور، مانع جریان مایع در داخل یا اطراف مغز، و یا تجمع مایع سبب تورم مغز شود. موارد زیر رایج‌ترین علائم تومورهای مغزی می باشند:

•سردردها (که معمولاً در اوایل صبح شدیدتر می باشند)
•حالت تهوع و استفراغ
•تغییرات در صحبت، بینایی و شنوایی
•مشکلات در تعادل و راه‌ رفتن
•تغییرات در خلق، شخصیت، و توانایی تمرکز
•مشکلات در حافظه
•انقباض ماهیچه‌ای (صرع یا تشنج)
•خواب‌رفتگی و یا سوزش در بازوها و پاها
اغلب اوقات، این علائم به‌علت وجود تومور مغزی نیستند و بعضی دیگر از مشکلات سلامت نیز می‌توانند سبب بروز این علائم شوند. اگر شما دارای هر یک از این علائم هستید، بایستی با پزشک خود مشورت کنید تا این مشکلات تشخیص داده شده درمان شوند.

تشخیص بیماری

اگر شما دارای علائمی هستید که از احتمال وجود تومور مغزی خبر می‌دهد، پزشک بایستی یک معاینه فیزیکی از شما به‌عمل آورد و سؤالاتی درباره سابقه بیماری‌های شخصی و خانوادگیتان بپرسد.

معاینه دستگاه عصبی: پزشک بینایی، شنوایی، هوشیاری، قدرت عضلات، هماهنگی، و (رفلکس‌ها) شما را بررسی می‌کند و همچنین چشم‌هایتان را جهت بررسی تورمی که در اثر فشار یک تومور بر عصبی که چشم را به مغز وصل می‌نماید به‌وجود می‌آید، مورد معاینه قرار می‌دهد.

•ام‌آر‌آی (MRI) : دستگاه بزرگی مجهز به آهنربای قوی، که به کامپیوتر متصل است، جهت عکس‌برداری دقیق از نواحی مختلف سر مورد استفاده قرار می‌گیرد. بعضی اوقات رنگ مخصوصی (ماده حاجب) هم به داخل رگ‌های خونی در بازو یا دست شما تزریق می‌شود، تا کمک کند تفاوت‌های بافت‌های مغز بیش‌تر نشان داده ‌شوند؛ این عکس‌ها می‌توانند نواحی غیرعادی، از قبیل تومور، را نشان دهند.

•سی‌تی‌اسکن (CT Scan) : دستگاه اشعه ایکس، متصل به کامپیوتر، یک‌سری عکس‌های دقیق از سر شما می‌گیرد؛ گاهی ماده حاجب نیز به داخل رگ‌های بازو یا دست شما تزریق می‌شود. ماده حاجب سبب می‌شود که نواحی غیرعادی راحت‌تر دیده‌شوند.

درمان
افرادی که دارای تومور مغزی می باشند، چند گزینه درمان در اختیار دارند؛ این گزینه‌ها عبارتند از جراحی، پرتودرمانی، و شیمی‌درمانی. بسیاری از بیماران ترکیبی از این درمان‌ها را دریافت می‌کنند.

شیوع تومورهای مغزی در سنین مختلف متفاوت است و در کودکان و سنین بالای ۵۵ سال بیشتر از نوع بدخیم است. در حالی که در سنین میان این دو شیوع تومور خوش خیم و بدخیم نسبتاً یکسان است.

شایع‌ترین تومور کودکان تومورهای حوزه خلفی می باشند که از نوع مدولوبلاستوم و آپاندیموم می‌باشند در حالی که در بزرگسالان بالای ۵۵ سال بیشتر تومورهای بدخیم از نوع گلیوبلاستوم می باشند./ح