حاشیه نشینی محصول توسعه نامتوازن شهری/ معضل حاشیه نشینی ۴۰۰ هزار نفری در تبریز

تبریز یکی از کلانشهرهای پرجمعیت کشور است که عدم توازن در توسعه شهری آن سبب ایجاد حاشیه نشینی و بروز مشکلات بسیار همراه با محرومیت در محلات و شهرک های مختلف آن شده تا جایی که نزدیک به ۴۰۰ هزار نفر در این کلانشهر حاشیه نشین وجود دارد.

به گزارش ممتاز ؛ جمعیت تبریز در سرشماری سال ۹۰، یک میلیون و ۵۰۰ هزار نفر بوده که از این تعداد به نقل از رئیس اداره بافت‌های فرسوده شهری اداره ‌کل راه و شهرسازی آذربایجان‌شرقی تعداد ۴۰۰ هزار نفر در بافت های حاشیه تبریز زندگی می کنند.

امروزه حاشیه نشینی در اطراف شهرهای بزرگ به عنوان چالش و معضل اساسی یاد می گردد، تبریز نیز از این قضیه مستثنی نبوده و بخشی از محله های بسیاری همچون آخماقیه، حافظ، خلیل‌آباد،وحدت،داداش ‌آباد، سیلاب،مفتح، طالقانی، عباسی، قره باغی،همت آباد، لاله، مارالان، منبع و یوسف ‌آباد،حجتی،کجوارو…در تبریز به عنوان مناطق حاشیه نشین و باقت فرسوده می باشند که با اسکان غیر رسمی و بدون مجوّز گروه بزرگی از مردم در مکانی در کنارهٔ شهرها ایجاد شده اند.

ضرورت توسعه همه جانبه یک شهر در نقاط مختلف

در کشورمان به عنوان یک کشور درحال توسعه، شهرنشینی و توسعه آن با سرعتی بسیار همراه بوده و این رشد شتابان، مسائل و معضلات بسیاری برای شهرهای بزرگی همچون تبریز به دنبال داشته است.

البته ناگفته پیداست که وقتی این توسعه شهری نامتوازن باشد، معضلاتی همچون حاشیه نشینی و آلونک نشینی را در پی خواهد داشت که البته دیگر آلونک نشینی در تبریز وجود ندارد ولی گسترش روزافزون حاشیه نشینی ضرورت توسعه همه جانبه یک شهر در نقاط مختلف آن را می رساند، بدین معنی که نباید نقاطی از شهر روز به روز توسعه یافته تر شود و نقاط دیگر رنگ و بویی از توسعه به خود نبیند.

البته کارشناسان توسعه و برنامه ریزی شهری ، دلایل مهاجرت به تبریز و بروز معضل حاشیه نشینی را بیکاری، درآمد کم، پایین بودن اجاره بهای مسکن و مهاجرت گسترده از محیط های شهری کوچک و روستاهای استان به تبریز می دانند.

همچنین می توان گفت جاذبه های اقتصادی کلانشهر تبریز و دافعه های اقتصادی شهرها و روستاهای اطراف بر افزایش مهاجرت از شهرها و روستاها به تبریز منجر شده تا جایی که شمار بسیاری از این مهاجران ترجیح می دهند در این نقاط حاشیه ای شهر به سختی و با وجود مشکلات بسیار زندگی کنند ولی به شهر و روستای کوچک خود بازنگردند.

مشخص است که معضل حاشیه نشینی سبب بروز انواع ناهنجاری های شهری همچون اشتغال اشخاص حاشیه نشین در مشاغل کاذب، بوجود آمدن ساخت و سازهای غیر مجاز، افزایش جرم و جنایت، اثرات نامطلوب فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و آلودگی محیط زیست شهری می گردد.

با وجود اقدامات بازدارنده در سال های اخیر و کنترل های محلی روند حاشیه نشینی در تبریز، شاهد هستیم که نه تنها این معضل بسیار مهم و خطرناک تاکنون مهار نشده، بلکه با رشد قابل توجهی نیز همراه بوده است.

حاشیه نشینی به معضلی جدی و خطرناک تبدیل شده است

معاون عمرانی استاندار آذربایجان‌شرقی نیز در این خصوص با تاکید بر لزوم توجه جدی به حاشیه نشینان تبریز گفت: حاشیه نشینی به معضلی جدی و خطرناک در کلانشهر تبریز تبدیل شده است.

محمد صادق پورمهدی با بیان اینکه وضعیت حاشیه نشینان چندان مناسب نیست و روز به روز جمعیت آنها افزایش می یابد، افزود: جا دارد تدبیری برای این موضوع اندیشیده شود.

وی با تاکید بر اینکه وضعیت مناطق حاشیه ‌نشین کلانشهر شهر تبریز اسفناک است، افزود: امضای تفاهم نامه همکاری بین دستگاه های زیربط، مسئولیت ما را در قبال این حاشیه نشینان بیشتر می کند که ما نیز در قبال این مناطق مسئولیت داریم.

پورمهدی با اشاره به بروز ناهنجاریهای مختلف در این مناطق گفت: باید گام به گام در انتقال حاشیه نشینان عمل کنیم تا شاهد بروز دیگر مشکلات ناشی از آن نباشیم.

وی با تاکید بر اینکه همه مسئولان شهری در ساماندهی وضعیت حاشیه نشینی در تبریز مسئولند، گفت: همه باید با هم تعامل و همکاری کنند که در این بین نقش اعضای شورای شهر پر رنگ تر است.

موج تازهی از حاشیه نشینی در غرب تبریز در راه است

شهردار کلانشهر تبریز نیز با اشاره به اینکه توسعه شهری به غیر از پول و امکانات مالی، نیازمند تزریق فکر و اندیشه تازه است، گفت: موج تازهی از حاشیه نشینی در غرب تبریز در راه است و باید هرچه سریعتر چاره ای برای رفع این موضوع اندیشیده شود.

صادق نجفی با اشاره به اینکه خطر حاشیه نشینی تازه در تبریز به صورت جدی احساس می گردد، افزود: لازم است مناطق شهرداری کلانشهر تبریز با ارائه طرح های مختلف و آزادسازی مناطق حاشیه ای، نسبت به توسعه و آبادانی این شهر اقدام کنند.

وی همچنین با تاکید بر ورود اندیشه های علمی و تازه برای توسعه ی متوازن کلانشهر تبریز گفت: باید بخشی از وقت کاری مدیران شهرداری به نوآوری و برنامه‌ ریزی برای توسعه و زیبایی مناطق کمتر توسعه یافته اختصاص یابد.

۱۰۰ هزار واحد مسکونی حاشیه‌ نشین به کرگر منتقل می شوند

نجفی در خصوص برنامه های شهرداری برای رفع معضل حاشیه نشینی گفت: با خرید ۴۱ هکتار زمین در منطقه کرگر، تعداد ۱۰۰ هزار واحد مسکونی احداث و بخش عمده جمعیت حاشیه نشین تبریز به این منطقه منتقل می‌شوند.

وی با بیان اینکه ارائه طرح‌های تازه شهری سبب نجات این کلانشهر می گردد، گفت: سبب اصلی توسعه شهرهای اروپایی، وجود نیروهای متخصص، متعهد و متعصب در قالب مشاوران و مدیران تصمیم‌ ساز و تصمیم‌ گیر است و شهرداری تبریز نیز هدف خود را برای استفاده از چنین نیروهایی معطوف می کند.

نجفی همچنین ادامه داد: متاسفانه روند توسعه در محلاتی همچون قراملک، مایان، جاده سنتو و شهرک امام به صورت اصولی و کارشناسی نبوده است.

معضل حاشیه نشینی در تدوین لایحه بودجه شهرداری مورد توجه قرار گیرد

یکی از اعضای شورای شهر تبریز نیز با اشاره به اینکه باید معضل حاشیه نشینی در تدوین لایحه بودجه شهرداری برای سال آینده مورد توجه قرار گیرد، گفت: درصد بسیاری از جمعیت تبریز در این مناطق خطرخیز زندگی می‌کنند و زندگی آنها در معرض تهدید است و برطرف کردن این مشکلات باید در اولویت برنامه ریزی شورا و شهرداری قرار گیرد.

محمد حسین جعفری با تاکید بر اینکه اختصاص بودجه ‌ای برای برطرف کردن معضل حاشیه نشینی در تبریز ضروری است، ادامه داد: البته در کنار انتقال حاشیه نشینان به جاهای امن تر، باید کنترل های شدیدی نیز درخصوص عدم ایجاد حاشیه نشینی تازه صورت گیرد.

وی با اشاره به اینکه همه ی مناطق شهری باید همسو و همزمان با هم توسعه یابند، افزود: در این صورت حاشیه نشینی و مشکلات فرهنگی و اجتماعی آن ایجاد نمی شود.

جعفری همچنین افزود: در تدوین بودجه سال ۹۳، اجرای طرح و پروژه عمرانی خدماتی و سرمایه‌ گذاری در نقاط مختلف تبریز پیش‌بینی شده که این طرح‌ها و پروژه‌ها به صورت مرحله به مرحله و بر اساس اولویت‌های شهری اجرا می شوند تا عدالت اجتماعی در توزیع طرح‌ها و خدمات عملی محقق شود.