خاطره سازی «بیگلی بیگلی» برای چند نسل

از کارتون‌هایی که افضلی در آن حرف زده، می‌توان به وروجک و آقای نجار (وروجک)، گوریل انگوری (بیگلی بیگلی)، کارآگاه گجت، قلعه هزار اردک، رابین‌هود (پرنس‌جان) و…. اشاره کرد. او در سریال‌هایی همچون هزاردستان، دایی‌جان ناپلئون و… هم صحبت کرده است. او بتازگی فیلم سینمایی «پناهگاه» را برای پخش از شبکه تهران دوبله کرده است.

شما قبل از این‌که وارد دنیای دوبله شوید در عرصه تئاتر فعالیت می‌کردید. دوبله برایتان چه جذابیتی داشت که در طول این سال‌ها با عشق و علاقه در این حرفه فعالیت کردید؟

همان‌طور که اشاره کردید من کارم را با تئاتر آغاز کردم. به یاد دارم نمایشنامه‌ای را همراه با احمد رسول‌زاده با نام «اسمال در نیویورک» کار می‌کردم. تا این‌که رسول‌زاده وارد حرفه دوبله شد و من را هم برای فعالیت در این حرفه تشویق کرد. وقتی در جمع دوستان حاضر شدم و از نزدیک دوبله یک اثر را دیدم، این کار برایم جالب شد، به همین دلیل بتدریج فعالیتم را در این حرفه آغاز کردم.

راستش وقتی می‌دیدم یک دوبلور چطور پشت میکروفن می‌نشیند و سعی می‌کند با درک موقعیت بازیگر در صحنه‌های مختلف به جای او صحبت کند، برایم جذابیت داشت. البته با این تفاوت که دوبلور در آن موقعیت‌ها قرار ندارد و فقط با دیدن فیلم باید تمام این حس‌ها را داشته باشد. در طول این سال‌ها به خاطر عشق و علاقه‌ای که به این هنر داشتم این حرفه را رها نکرده و تلاش کردم تیپ‌های مختلفی را که به من سپرده می‌شود، با انرژی و خلاقانه گویندگی کنم. البته مردم باید قضاوت کنند که تا چه میزان موفق بودم، اما همیشه تلاش خودم را کرده‌ام.

در قبل به دلیل این‌که فیلم‌ها به وسیله آپارات نمایش داده می‌شد، کار دوبله دشوارتر بود و زمان بیشتری می‌برد، حتی یک اشتباه کوچک سبب می‌شد فیلم‌ دوباره از ابتدا دوبله شود. از حال و هوای آن روزها برایمان بگویید.

در آن سال‌ها برای دوبله فیلم‌ها ماجراها داشتیم. همان‌طور که اشاره کردید فیلم‌ها به وسیله آپارات نمایش داده می‌شد و برای تکرار‌کردن باید فیلم متوقف می‌شد و به صحنه قبل برمی‌گشت. البته این زمان به نفع دوبلور بود، چون دیالوگ‌ها را تمرین می‌کرد تا بهتر بگوید.

در آن سال‌ها برای گفتن یک جمله باید چند بار تمرین می‌کردیم. گرچه این تمرین‌ها سخت بود، اما برایمان شیرینی خودش را داشت، چون به کاری که انجام می‌دادیم عشق می‌ورزیدیم. در حالی که امروز این‌طور نیست. دوبله دیجیتالی و سریع شده و همین مساله سبب شده تمرین‌ها کمتر شود. البته باید قبول کرد در قبل تعداد شبکه‌های تلویزیون هم کمتر بود، ولی الان تعداد شبکه‌ها افزایش یافته است بنابراین به خوراک بیشتری نیاز دارد، اما نباید از تمرین در زمان دوبله غفلت کرد.

به یاد دارم اولین بار در یک فیلم فرانسوی به نام دوچرخه‌سوار به جای یک هنرپیشه فرانسوی در یک نقش کوتاه صحبت کردم، اما برای همین نقش کوتاه چند بار تمرین کردم و با عشق این کار را انجام ‌دادم. با این‌که حدود ۵۰ و اندی سال در این حرفه مشغول هستم، اما همیشه عاشقانه کار کرده‌ام.

شما خالق تیپ‌های کمدی در فیلم‌های مختلف همچون چیچو و فرانکو، استن لورل هستید. چطور شد تصمیم گرفتید به جای چنین تیپ‌هایی صحبت کنید؟

من همیشه به حرفه دوبله به عنوان یک هنر ارزشمند نگاه می‌کنم، به همین دلیل برای دوبله آثار مختلف وقت لازم را می‌گذارم و زحمت می‌کشم. دلم می‌خواهد به جای هنرپیشه‌ها خلاقیت داشته باشم تا مورد توجه مردم قرار بگیرد. بعد از این‌که در فیلم چیچو و فرانکو صحبت کردم به سینما رفتم تا بازتاب مردم را نسبت به دوبله این نقش از نزدیک ببینم. وقتی مردم با دیدن این فیلم به خاطر دوبله خوب فیلم می‌خندیدند برایم ارزشمند بود.

مسلما برای هر دوبلوری ارزشمند است که مردم به‌واسطه دوبله خوب از فیلم لذت ببرند. از آنجا که استقبال مردم از دوبله فیلم‌های کمدی خیلی خوب بود، به همین دلیل تلاش می‌کردم هر بار متفاوت‌تر از قبل به جای هنرپیشه‌های این فیلم‌ها صحبت کنم. در مجموع، واکنش‌های مثبت مردم به من انرژی می‌داد تا با علاقه بیشتری کارم را دنبال کنم.

وقتی به جای هنرپیشه‌ها صحبت می‌کنم، احساس می‌کنم مثل دو دوست در کنار هم هستیم، بنابراین تلاش می‌کنم ظرافت‌هایی را که او هنگام بازی داشته در زمان دوبله رعایت کنم. در طول این سال‌ها به جای شخصیت‌های کمدی همچون استن لورل، وودی آلن، بود آبوت و… صحبت کرده‌ام. البته گویندگان دیگری هم به جای استن لورل صحبت کرده‌اند. دلم می‌خواهد تا زمانی که زنده هستم در این حرفه فعالیت کنم.

البته در کنار آثار خارجی در فیلم‌ها و سریال‌های ایرانی هم زیاد صحبت کرده‌ام. شاید باورتان نشود با این‌که چندی پیش عمل جراحی داشتم، اما بعد از این‌که احساس کردم کمی حالم بهتر شده است به تلویزیون رفتم و فیلم «پناهگاه» را برای شبکه تهران دوبله کردم؛ البته مدیر دوبلاژ این فیلم بودم. وقتی کار می‌کنم حس خوبی دارم.

شما در قبل برای شیرین‌شدن دوبله فیلم‌های کمدی از بداهه‌گویی استفاده می‌کردید. نگران نبودید ممکن است مردم این بداهه‌ها را نپسندند؟

نگران نبودم، چون حس می‌کردم مردم از این بداهه‌ها استقبال می‌کنند. در واقع من تلاش می‌کردم خیلی خوب به صدای اصلی هنرپیشه‌ گوش بدهم و بعد سعی می‌کردم متناسب با ویژگی‌های صدایش صحبت کنم تا با چهره او همخوانی داشته باشد.

با توجه به این‌که در آن سال‌ها برای دوبله هر اثر زمان کافی در اختیار داشتیم، بنابراین بعد از چند بار تمرین فیلم را دوبله می‌کردیم. باید اشاره کنم بداهه‌ها سر ضبط شکل می‌گرفت و همان لحظه جمله‌ای که به ذهنمان می‌رسید را می‌گفتیم. در واقع این بداهه‌ها برای بامزه‌شدن نقش هنرپیشه‌ها و فیلم‌های کمدی انجام می‌شد. البته در زمان قبل خیلی از بداهه استفاده می‌کردیم، اما به مرور زمان این شیوه کمرنگ شد.

شما به جای شخصیت‌های مختلف کارتونی هم صحبت می‌کنید. معمولا گویندگان خیلی علاقه‌مند به صحبت در کارتون‌ها نیستند. چطور شما علاقه‌مند به دوبله کارتون‌ها هم شدید؟

هر کس دیدگاه خاص خودش را دارد، اما من بچه‌ها را خیلی دوست دارم به همین دلیل عاشقانه کارتون‌ها را برای آنها دوبله می‌کنم. معتقدم دوبله یک کارتون باید با عشق و علاقه زیادی انجام شود. بچه‌ها باهوش می باشند و اگر برای دوبله اثری عشق و انرژی لازم گذاشته نشود، بچه‌ها خیلی زود متوجه می‌شوند. بنابراین نباید برای بچه‌ها کار تصنعی انجام داد. وقتی در کارتونی صحبت می‌کنم و مورد استقبال بچه‌ها قرار می‌گیرد، لذت می‌برم؛ چون بچه‌ها برایم ارزشمند می باشند.

در میان کارتون‌هایی که آنها را دوبله یا به جای شخصیت‌های آن صحبت کرده‌اید، وروجک و استاد نجار، گوریل انگوری و رابین‌هود نه‌تنها مورد توجه بچه‌ها قرار گرفت، بلکه بزرگ‌ترها هم از آنها استقبال ‌کردند. فکر می‌کنید دلیل محبوبیت این کارتون‌ها چه بود؟

۸۰ درصد محبوبیت این کارتون‌ها به خاطر دوبله بود. ما برای دوبله کارتون گوریل انگوری ـ که مدیریت دوبلاژ آن را امیرهوشنگ قطعه‌ای به عهده داشت ـ خیلی از بداهه استفاده کردیم. همان‌طور که شما اشاره کردید این کارتون فقط محبوب کودکان نبود، بلکه بزرگسالان هم با علاقه آن را دنبال می‌کردند. صادق ماهرو با صدای بمی که داشت به زیبایی صدای انگوری را گفت و من هم بیگلی‌بیگلی را می‌گفتم.

وقتی من بخش‌هایی از این کارتون را قبل از دوبله دیدم، لذت بردم و احساس کردم با دوبله خوب خیلی بامزه می‌شود. به یاد دارم وقتی کارتون گوریل انگوری پخش می‌شد، بچه‌ها از دیدن آن خیلی لذت می‌بردند و با ذوق زیادی آن را می‌دیدند.

مدیر دوبلاژ و گویندگان برای دوبله این اثر زحمت زیادی کشیدند. واقعا شخصیت بیگلی بیگلی را دوست داشتم و گویندگی آن برایم شیرین بود. گرچه سال‌ها از دوبله این کارتون می‌گذرد، اما هنوز هم به خاطر دارم که مردم این کارتون را خیلی دوست داشتند، حتی با گذشت این همه سال برخی دیالوگ‌های آن را به یاد دارم.

وروجک و استاد نجار هم جزو کارهای خوب است و مدیریت دوبلاژ این اثر هم بر عهده افشار بود. او به من این اختیار را داد تا برای وروجک یک صدای خوب خلق کنم تا شخصیت وروجک برای بچه‌ها جذاب و بامزه شود. در واقع او مرتب به من تاکید می‌کرد شخصیت وروجک برای بچه‌ها باید بامزه‌ شود. وروجک با شیطنت‌هایی که داشت در دل همه جا باز کرده بود و من هم تلاش خودم را کردم تا به بهترین شکل به جای او صحبت کنم. جالب است بدانید این شخصیت به خاطر دوبله شیرین برای بینندگان جذاب شد.

کارتون رابین‌هود هم با مدیریت دوبلاژ احمد رسول‌زاده دوبله شد. همه گویندگان تلاش کردند به نحو مطلوب به جای شخصیت‌های این کارتون صحبت کنند. من هم در این کارتون به جای پرنس‌جان صحبت کردم. ژرژ پطروسی هم به جای رابین‌هود حرف زد. برای دوبله این کارتون گویندگان خیلی خوبی حضور داشتند. در مجموع، کارتون‌های قدیمی خاطرات خوبی در ذهن مردم به جا گذاشته است. امیدوارم گویندگان جوان هم برای این هنر احترام قائل شوند و با عشق و علاقه این حرفه را دنبال کنند.

فاطمه عودباشی ‌/‌ گروه رادیو و تلویزیون