خانه‌تکانی شروع شده است

بحران خانواده یکی از رخدادهای تلخ و چالش‌های پیش روی جوامع است. اینها جملاتی است که بارها شنیده‌ایم. شاید شنیدن چنین جملاتی برایم تکراری شده باشد، اما نباید راحت از چنین جملاتی عبور کرد؛ جملاتی که بار مفهومی گسترده‌ای را بر دوش می‌کشد.

کافی است به یک خانواده نگاهی داشته باشیم تا متوجه شویم یک مشکل کوچک چگونه شروع می‌شود و پس از مدتی ممکن است از طریق فرزندان همان خانواده به دوستان و… منتقل شود.

در این صورت، دامنه مشکلات آرام‌آرام گسترش می‌یابد، به حدی که دیگر نمی‌توان آن را کنترل کرد؛ در حالی که می‌توان مشکل کوچک خانواده را با حرف زدن با یکدیگر و گرفتن مشاوره صحیح حل کرد تا مثل یک ویروس در سطح جامعه منتشر نشود.

در ارتباط با مقوله خانواده، نهادهای آموزشی مسوولیت سنگینی به عهده دارند، اما در میان همه نهادها مسلما سازمان صدا و سیما نقش موثرتری دارد، نقشی که قابل قیاس با دیگر نهادهای آموزشی نیست.

همان‌طور که حضرت امام(ره) از تلویزیون به عنوان دانشگاه عمومی تعبیر کردند، این رسانه باید همچون یک دانشگاه عمل کند؛ گرچه این رسانه تاکنون فعالیت‌های زیادی در این باره داشته و نباید زحمات مدیران و برنامه‌سازان را نادیده گرفت.

در واقع، ساخت برنامه‌های خانوادگی به سال‌های دور برمی‌گردد که در این‌باره می‌توان از برنامه‌ای همچون سیمای خانواده به عنوان قدیمی‌ترین برنامه خانوادگی تلویزیون نام برد.

بینندگان از این برنامه خاطرات زیادی دارند. پس از گذشت چند سال با افزایش شبکه‌های تلویزیون بر تعداد برنامه‌های خانوادگی هم افزوده شد.

یکی از دلایل افزایش برنامه‌های خانوادگی، ماشینی شدن زندگی انسان‌هاست، چراکه با توجه به افزایش تورم، خانواده‌ها کمتر دور هم جمع می‌شوند و پدر و مادرها برای تامین معیشت خانواده بناچار هر دو باید کار کنند.

همین مساله باعث شده تا دور همنشینی‌ها کمتر شود و بر تعداد مشکلات خانواده‌ها افزوده شود، چون فرصت حرف زدن‌ها کم شده و از سوی دیگر والدین به خاطر کار زیاد، دیگر حوصله صحبت کردن با فرزندانشان را ندارند.

البته در طول سال‌ها، معاونت سیما هوشمندانه عمل کرده و برنامه‌های متنوعی با موضوع خانواده پخش کرده و می‌کند، حتی در سال‌های اخیر تولید این نوع برنامه‌ها افزایش یافته است و به لحاظ ساختار و محتوا با سال‌های پیش قابل مقایسه نیست.

همچنین طی سال‌های اخیر، شبکه‌های تلویزیون بنا به ماموریتی که به‌عهده دارند، تقسیم‌بندی شدند و شبکه دو بنا به تصمیم مدیران سازمان صدا‌و‌سیما به عنوان شبکه کودک و خانواده معرفی شده است.

شبکه دو پس از این ماموریت تصمیم به راه‌اندازی یک گروه جدید به نام گروه خانواده گرفت و این گروه از سال گذشته فعال شده و همچنان در تدارک تهیه برنامه‌های متنوع با موضوع خانواده است.

«سایبان مهر» از جمله برنامه‌های شبکه دو است که در قالب بخش‌های متنوع به گوشه‌ای از زندگی سالمندان موفق کشور می‌پردازد. این برنامه با آیتم‌هایی چون نمایش، مستند، ورزش و سالمندان، تغذیه سالمندان، سالمندی در ادبیات فارسی و همراهان سعی دارد با بهره‌گیری از تمهیداتی مطلوب، در جهت ارائه الگوهای کاربردی برای آینده سالمندان کشور و گذراندن دوره سالمندی به گونه موفق بکوشد.

این برنامه به بینندگان یاد می‌دهد سالمندان خانواده چگونه می‌توانند فعالیت‌های درخشانی داشته باشند و همچنان با یک روحیه شاد به زندگی‌شان ادامه بدهند.

«عصر خانواده» از دیگر برنامه‌های شبکه دو با محوریت خانواده است. با گسترش تکنولوژی، روابط بین اعضای خانواده و حتی اعضای فامیل خیلی کمرنگ‌تر از گذشته شده و این برنامه می‌کوشد دوباره ارتباط‌های فامیلی را زنده کند و نشان بدهد ارتباط داشتن با اقوام و دوستان چه تاثیراتی بر زندگی افراد می‌گذارد.

عوامل این برنامه وارد خانه‌های مردم می‌شوند و افراد خوشنام هر خانواده را به مردم معرفی می‌کنند. همچنین با اعضای خانواده این افراد صحبت و دلیل محبوبیت آنها را بررسی می‌کنند.

این برنامه، روزهای هفته را با هدفی خاص نامگذاری کرده است. شنبه‌ها روز والدین، یکشنبه‌ها روز همسران و رابطه‌شان با فامیل، دوشنبه‌ها روز فرزندان و ارتباط‌شان با خانواده‌هایشان، سه‌شنبه‌ها رابطه اعضای خانواده با پدربزرگ و مادربزرگ‌ها، چهارشنبه‌ها ارتباط فامیلی و پنجشنبه‌ها به ارتباط با همسایه‌ها اختصاص دارد. هدف از تهیه این برنامه تقویت ارتباطات خانوادگی است.

سری جدید برنامه «خانه ما» هم با عنوان «خونه زندگی» از شبکه دو پخش می‌شود. این برنامه به موضوعات و مسائلی که به حوزه خانواده ربط دارد، وارد می‌شود.

روابط افراد خانواده با یکدیگر، فرزندسالاری، احترام به پدر و مادر، احترام به پدربزرگ و مادربزرگ و… از جمله موضوعاتی هستند که در این برنامه مورد بررسی قرار می‌گیرد. این برنامه شامل بخش‌های متنوع همچون تغذیه در خانواده، مسائل پزشکی در خانواده‌ها و… است.

همچنین شبکه یک از سال‌ها پیش برنامه «سیمای خانواده» را روی آنتن دارد. گرچه این برنامه ۲۵ سال روی آنتن شبکه یک است، اما مرتب عواملش تغییر کرده‌اند تا رنگ و لعاب تازه‌ای به این برنامه بدهند.

پس از ایام نوروز امسال هم این برنامه تغییرات گسترده‌ای داشت و بخش‌هایش با تزریق ایده‌های متفاوت توانست روح تازه‌ای بگیرد که در این‌باره می‌توان به آیتم‌های متنوع همچون دستپخت مامان اشاره کرد.

این بخش بدون آن‌که از یک آشپز حرفه‌ای بهره ببرد، دوربین خودش را به خانه‌ها برده و غذایی را که مادر برای افراد خانواده تهیه می‌کند، نشان می‌دهد.

همچنین مستندهایی از زندگی افراد چهره و معمولی را نشان می‌دهد که در نوع خودشان نمونه هستند. این برنامه با پخش بخش‌های متنوع همچون طب سنتی و… قصد دارد دورهمنشینی‌ها را میان خانواده‌ها احیا کند.

گرچه شبکه سه ماموریتش برنامه برای جوانان است، اما سعی کرده با دو برنامه «بهونه» و «آشپزخانه» به بهانه آموزش یک غذای خوشمزه، خانواده‌ها را دور هم جمع کند.

این دو برنامه علاوه بر آموزش انواع غذاهای محلی، بین‌المللی، دسرها، شیرینی‌های متنوع، نکاتی درخصوص استفاده صحیح از لوازم آشپزخانه، نگهداری و خواص انواع مواد غذایی مطرح می‌کنند.

شبکه تهران هم به عنوان یک شبکه استانی از سال‌ها پیش برنامه خانوادگی «به خانه برمی‌گردیم» را روی آنتن دارد. این برنامه در یک دکور که شبیه خانه است، می‌کوشد در قالب بخش‌های متنوع موارد مختلف زندگی را به بینندگان آموزش بدهد.

امید است در آینده ساختار برنامه‌های خانوادگی روز به روز رونق بیشتری پیدا کند تا با آسیب‌شناسی مشکلات خانواده‌ها، آنها را برطرف کند. (جام جم – ضمیمه قاب کوچک)

مهدی دهقان