خوشه سفال لالجین، طرحی که روی میز مانده است/ انتظاری که ۳ساله شد

به گزارش خبرنگار مهر، داستان ایجاد خوشه سفال در لالجین به قصه‌هایی تبدیل شده که گویا قصه‌گوی‌اش سال‌هاست به خواب رفته است.

در ماده‪ ۳۹ قانون برنامه چهارم توسعه کشور، توسعه خوشه‌های صنعتی مورد تاکید قرار گرفته اما فقدان الگوی بومی و نبود یک تجربه عملی متناسب با ساختارهای فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی در کشور، توسعه خوشه‌های صنعتی را با رکود مواجه کرده است.

در خوشه واحدها توسط یک واسط برای هماهنگی و همکاری مجتمع شده‌اند

خوشه مجموعه‌ای از اجزایی است که بطور مستقل از یکدیگر کار کرده و توسط یک واسط برای هماهنگی و همکاری مجتمع شده‌اند.

نگاهی به وضعیت جهان بیانگر آنست که امروزه در اکثر کشورهای دنیا بخش قابل ملاحظه‌ای از فعالیتهای اقتصادی توسط شرکتهای کوچک و متوسط انجام می‌شود و با توجه به اینکه این شرکتها مسائل و مشکلات خاص خود را در ورود به عرصه رقابت پیدا می‌کنند، دولتها با تدایبر مختلفی همواره به فکر حمایت منطقی از این شرکتها برمی‌آیند تا رقابت‌پذیری آنها را به گونه‌ای بالا ببرند که توان رقابت در بازارهای رقابتی دنیا را به‌دست آورند.

یکی از روشهایی که بنا بر مطالعات انجام شده تجربه موفقی در افزایش توان رقابتی شرکتهای کوچک و متوسط از خود برجای گذاشته، خوشه‌سازی این شرکتها بوده است.

در حال حاضر حدود دو دهه است که توسعه صنعتی مبتنی بر خوشه‌ها، به عنوان یک راهبرد نوین مورد توجه برنامه‌ریزان و سیاست‌گذاران در کشورهای صنعتی و در حال توسعه مد نظر قرار گرفته و سازمانهای بین‌المللی و بانک جهانی نیز طرحهای متعددی را از طریق توسعه خوشه در کشورهای مختلف اجرا و حمایت کرده‌اند.

در مهرماه ۸۷ سفال لالجین خوشه صادراتی شد

نگاهی به اخبار منتشر شده در سال های گذشته بیانگر آنست که در مهرماه سال ۸۷ براساس فهرست سازمان توسعه تجارت ایران سفال لالجین همدان در ردیف شش اولویت خوشه های صادراتگرای کشور قرار گرفت.

در آن سال از بین ۴۰ خوشه صادراتی در سراسرکشور شش خوشه در اولویت دریافت تسهیلات قرار گفتند که خوشه های کفش تبریز، سفال لالجین در همدان، چرم تبریز، تهران و مشهد، خوشه سرامیک، خوشه خرما در شهرهای اهواز، بوشهر و کرمان و خوشه زعفران خراسان رضوی جزو شش اولویت دریافت تسهیلات بودند.

۹۵۰ کارگاه سفال در لالجین فعال است

لالجین که به شهر گل و سفال معروف است با جمعیتی افزون بر ۱۵ هزار نفر در ۲۳ کیلومتری مرکز استان همدان واقع شده و بیش از ۹۵۰ واحد خرد، کوچک و متوسط تولید، تکمیل و فروش سفال و سرامیک را با اشتغالی افزون بر پنج هزار نفر، در خود جای داده است به گونه ای که بیش از ۶۰ درصد مردم این شهر با صنعت سفال و سرامیک اعم از تولید، تکمیل، فروش، صادرات، حمل و نقل مرتبطند.

سفال و سرامیک لالجین با بیش از ۷۵۰ سال سابقه تولید سفالینه و صادرات به بیش از ۴۴ کشور دنیا یکی از مهم ترین نقاط تولید سفال درکشور به شمار می رود.

سفال و سرامیک های زیبای لالجین به گونه ای توسط هنرمندان و صنعتگران لالجینی تولید و تزیین می شوند که گردشگران داخلی و خارجی، لالجین را به عنوان دومین قطب گردشگری استان همدان، انتخاب می کنند.

ساختار منحصر به فرد تولید سفالینه در این شهر به گونه ای توسط دست توانمند طبیعت رقم خورده است که از تهیه انواع مختلف مواد اولیه تا تولید، تکمیل، توزیع و درنهایت صادرات سفال و سرامیک همگی یا در لالجین انجام می شود یا قابلیت انجام آن در این شهر وجود دارد.

مرکز رشد تولید سفال در لالجین راه اندازی می شود

در همین راستا مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان همدان از راه اندازی مرکز رشدی با همکاری پارک علم و فن آوری این استان برای علمی کردن تولید سفال در لالجین خبر داد.

اسدالله بیات افزود: این مرکز برای برخورداری علمی از ذوق و سلیقه هنرمندان لالجین به منظور افزایش کیفیت و تقویت خلاقیت و نوآوری در تولیدهای این شهر راه اندازی می شود.

مدیر کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی همدان ادامه داد: بهره گیری هرچه بیشتر از مبانی علمی توسط هنرمندان لالجین موجب ارتقا کمی و کیفی تولیدات و در نتیجه رشد قابل توجه جذب بازارهای خارجی می شود.

بسته بندی تولیدات صنایع دستی استان همدان نامناسب است

وی در ادامه گفت: باتوجه به بسته بندی های نامناسب تولیدات صنایع دستی استان و عدم موفقیت آن‌ها در جذب ذوق و سلیقه بازارهای خارجی و صادرات، دو نمونه بسته بندی برای توسعه صادرات این تولیدات به معاونت صنایع دستی کشور معرفی شده است.

بیات یادآور شد: به واسطه برگزاری نمایشگاه‌های بین‌المللی در همدان تولید کنندگان صنایع دستی همدان در استان‌های تهران، اصفهان، خراسان و تبریز دفتر فروش آثار صنایع دستی راه‌اندازی کرده اند.

وی از تشکیل انجمن سفال و سرامیک لالجین خبر داد و گفت: در استان همدان ۱۶ هزار کارگاه صنایع دستی فعال است و بیش از ۲۴ هزار نفر در این کارگاه ها در رشته های مختلف مشغول به کار هستند.

وی در ادامه به بررسی مشکلات فعالان عرصه صنایع دستی پرداخت و گفت: یکی از مشکلات هنرمندان صنایع دستی این است که نمی‌توانند هنر را در راستای تجارت قرار دهند.

کالاهای چینی توسط فعالان صنایع دستی وارد همدان می‌شود

بیات با تأکید بر اینکه کالاهای چینی توسط فعالان صنایع دستی وارد کشور می‌شود نه دولت، افزود: کسانی که مبادله تجاری می‌کنند به ورود کالای خارجی دامن می‌زنند و در قبال صادراتی که انجام دادند کالای ارزان قیمت و نامرغوب وارد می‌کنند و به این شکل به بازار آسیب می‌زنند.

به اعتقاد وی، ضرورت دارد دولت برنامه ریزی مناسبی برای مقابله با هجوم کالاهای چینی تدوین کند و نسبت به هنری کردن صنایع دستی و افزایش کیفیت آن اقدام کند.

معاون هنرهای سنتی و صنایع دستی استان همدان نیز در بیان وضعیت تولید سفال شهر لالجین با اشاره به اینکه تنها شهرک سفالسازان ایران در شهرستان لالجین قرار دارد، گفت: کارگاه های جدیدی در این شهرک ایجاد شده است.

شهرک سفالسازان ۵۲ هکتار وسعت دارد

بهجت عباسی مساحت شهرک سفالسازان را ۵۲ هکتار عنوان کرد و گفت: تعداد کارگاههای در حال ساخت این شهرک ۳۴ کارگاه است.

معاون هنرهای سنتی و صنایع دستی استان همدان با بیان اینکه بر اساس قرارداد منعقده ۱۵۸ کارگاه در این شهرک ساخته می شود، گفت: آب، برق، گاز، تلفن و خیابان کشی شهرک مذکور انجام شده است.

عباسی محل قرار گرفتن این شهرک را زمینی در پنج کیلومتری لالجین عنوان کرد و افزود: شهر لالجین با دارا بودن بیش از ۷۰۰ کارگاه فعال سفال و سرامیک هنوز هم به عنوان پایتخت سفال ایران شناخته می شود.

وی با اعلام اینکه تمام این کارگاهها به صورت گروهی و خانگی به تولید و عرضه سفال می پردازند، یادآور شد: وجود بیش از ۲۰۰ فروشگاه سفال در شهر لالجین از دیگر دلایل فعال بودن این هنر در پایتخت سفال ایران است.

عباسی اظهار داشت: لالجین شهری است که با ورود به آن چیزی جز سفال مشاهده نمی شود و شغل ۹۰ درصد از ساکنان این منطقه هنوز سفالگری است.

سالانه ۴۶ هزار تن سفال در قالب ۳۷ میلیون قطعه تولید می شود

وی گفت: هنرمندان این منطقه سالانه بیش از ۴۶ هزار تن سفال در قالب ۳۷ میلیون قطعه انواع ظروف و اشیا زینتی سفال در ابعاد و اندازه‌های مختلف تولید می‌کنند.

عباسی افزود: لالجین با وسعت ۵۰۸ کیلومترمربع در شرق شهرستان بهار واقع است و بیش از ۹۶۰ واحد خرد و کوچک و متوسط تولید، تکمیل و فروش سفال و سرامیک را با اشتغالی افزون بر شش هزار نفر در خود جای داده است.

پرواضح است که با ایجاد خوشه‌های صادراتی، رقابت در کیفیت محصول و خدمات و تأمین نظر مشتری، تشویق به منظور عرضه کالای بهتر، افزایش روابط و همکاری‌ها، افزایش سرمایه اجتماعی، تبادل اطلاعات فنی و انتقال تجارب حاصل می‌شود.

با این تفاسیر مبرهن است که شناخت صنایع فعال در هر منطقه و فرصت‌های رقابت می‌تواند زمینه مناسبی برای توسعه هنر فراهم کند.