درم بخش: ایجاد انگیزه مهمترین تاثیر جشنواره تجسمی فجر است

هنرآنلاین//

کامبیز درم‌بخش از پیشکسوتان جامعه هنری در زمینه کاریکاتور است. او که در هفتمین دهه عمرش همچنان فعالیت مستمری در فضای هنری کشور دارد، همواره تشویق جوانان و ایجاد انگیزه در آنها را از وظایف هنرمندان پیشکسوت می داند. درم‌بخش در جشنواره‌ها و دوسالانه‌های مختلف هنری در سمت‌های اجرایی حضور داشته و تجربیات بسیاری از این زمینه کسب کرده است. او در پنجمین جشنواره بین‌المللی تجسمی فجر نیز در هیات انتخاب آثار و داوری حضور داشته، و می توان از این استاد کاریکاتوریست در مورد تاثیرات این جشنواره بر جامعه هنری و نواقص و نقاط قوت این اتفاق هنر جویا شد. از همین رو گفت و گویی با این پیشکسوت هنری داشته‌ایم که در ادامه می خوانید.

 شما به عنوان یکی از پیشکسوتان هنر کشور در پنجمین جشنواره تجسمی فجر به عنوان داور در بخش کاریکاتور حضور داشتید. این دوره از جشنواره را چگونه ارزیابی می کنید؟

جدا از مسئله داوری به عنوان کسی که سالها در عرصه هنر حضور داشتم. هر وقت شور و هیجان جوانان هنرمند را می بینم به شوق می‌آیم . جشنواره‌هایی همچون فجر در میان جوانان ایجاد انگیزه می‌کند و با آثاری که ارائه می‌دهند شور و نشاط خود را به جامعه نیز منتقل می‌کنند. اما در زمینه کاریکاتور که حرفه من و داوری این بخش را بر عهده داشتم، باید بگویم که کاریکاتور در بعد از انقلاب پیشرفت قابل ملاحظه ایی داشته و جایگاه خوبی نیز پیدا کرده است. و امروزه جوانان این حرفه در صحنه‌های بین‌المللی نیز می درخشند. امسال در جشنواره فجر نیز آثار بسیار خوبی حضور داشت و هنرمندان داخلی و بین‌المللی با موضوع عدالت که یک مسئله جهانشمول است، بسیار خوب برخورد کرده بودند. اما در این میان نیز کمبودهایی از لحاظ ایده دیده می شد که همان سطحی برخورد کردند در زمینه سوژه یابی بود. بسیاری از هنرمندان داخلی و خارجی به فرشته عدالت فکر کرده بودند و با اینکه آثارشان از تکنیک‌های خوبی برخوردار بود، اما تقریبا سوژه‌های آثار نزدیک به هم بودند. با این حال تکنیک‌های منحصر به فرد و کارهای گرافیکی بعضی از آثار در خور شان قرار گرفتن در برابر مخاطبان هست.

 به نظر شما موضوعی برگزار شدن تاثیر منفی بر بخش کاریکاتور گذاشته است؟ در حالی که ما شاهد هستیم جشنواره‌های موضوعی مختلفی در رشته کاریکاتور برگزار می گردد.

اساسا موضوعی کار کردن جشنواره آن هم در کشوری که جمعیت جوان هنرمند بسیاری دارد، کار اشتباهی است. به این سبب که زیرساخت‌های فکری در این زمینه کمتر وجود دارد. ما در دانشگاه‌ها موضوع هنر را به دانشجویان هنر نمی‌آموزیم و فقط در مورد تکنیک بحث می کنیم. از سویی دیگر قدرت تحمل در جامعه به نگاه منتقدانه کم است و بر همین اساس توقع داشتن از جوانان که بخواهند با موضوع به ارائه اثر بپردازند، بسیار است. به همین خاطر است که در میان آثار ارزیابی شده هیات داوران با تقریبا ۱۵ اثر با یک موضوع برخوردیم. برای نگاه به موضوع ایجاد زمینه‌های گفتمانی و زیرساخت‌های فکری لازم است و آن وقت می توان سطح توقع در عرصه هنر را نیز بالا ببرد.

 چه راهکاری می توان برای رفع این مشکل برگزید؟

هنر کاریکاتور در جامعه ایرانی از مقبولیت بالایی برخوردار است. این مسئله را از این جهت می گویم که سالهاست در این عرصه کار کرده‌ام. من هفتاد سال دارم و امروز جوانانی را می بینم که زمانی که من مشغول فعالیت بودم هنوز به دنیا نیامده بودند، ولی وقتی در نمایشگاه‌های که دارم حضور پیدا می کنند به گونه ای در مورد آثار و سابقه من حرف می زنند که انگار هم سن و سال من می باشند و همواره جریان هنری من را دنبال کرده اند. این نشان می دهد کاریکاتور در جامعه مقبول است که این علاقه را ایجاد کرده است. حال برای این جوانان علاقمند که با کمبودهای مختلفی روبرو می باشند، اگر ظرفیت سازی مناسبی از سوی جشنواره‌ها که مکانی برای خالی کردن شور و هیجان جوانان است ایجاد نشود سرخورده خواهند شد.

اساسا جشنواره‌ها محلی برای ایجاد رقابت و انگیزه می باشند و برای هنر کاریکاتور که تقریبا جایگاه آن به سبب برخوردهایی که با نشریات در زمینه کاریکاتور می گردد دچار تزلزل شده، تنها مکان ارائه ایده ها و ایجاد انگیزه به برگزاری اینگونه اتفاقهای هنری ختم می گردد. برای همین فکر می کنم در نظر گرفتن بخش آزاد در کنار موضوعی نیز می تواند کمک شایانی به این ایجاد انگیزه کند.

 به نظر شما جشنواره تجسمی فجر جدا از انگیزه در همین مدت کوتاه برگزاری توانسته بر جامعه هنری تاثیر بگذارد؟

من معتقدم هر جشنواره ایی قاطعا تاثیرگذار است و این تاثیر در آینده خود را نشان می دهد. اما مسئله انگیزه به خودی خود آنقدر بزرگ هست که بتواند برگزاری جشنواره های هنری را مهم کند. وقتی من در این جشنواره ها جوانانی را می بینم که این قدر ایده مند و با تکنیک می باشند و آنها را در مقایسه با خودم می گذارم که وقتی هم سن و سال آنها بودم به مراتب از آنها ضعیف‌تر بودم. تنها چیزی که می بینم، این هنرمندان لازم دارند همانا انگیزه است که سبب شود جوانان بیشتر کار کنند. حال در همین برگزاری جشنواره نیز باید شرایط عادلانه را نیز لحاظ کرد که جوانان سرخورده نشوند. به طور مثال امسال در جشنواره در بخش کاریکاتور برای برگزیده خارجی جایزه به دلار در نظر گرفته شده است و برای هنرمند ایرانی جایزه به ریال، این مسئله عادلانه نیست و سبب از بین رفتن انگیزه می گردد. باید از اینگونه صرفه جویی‌ها که تاثیری نیز ندارد، دوری کرد تا جشنواره بتواند تاثیر واقعی خود را بگذارد. از سویی دیگر تاثیرگذاری جشنواره‌ها بعضا در جایی مشخص می گردد که ظرفیت‌ها نیز مهیا باشد. یک جشنواره به تنهایی نمی تواند بر جامعه هنری تاثیر بگذارد زیرا عوامل دیگری نیز وجود دارد. به طور مثال وقتی در جامعه با وجود علاقمندی به هنر کاریکاتور که در دهه ۶۰ و ۷۰ حضور جدی در مطبوعات داشت اما امروزه بسیار کمتر شده است، برگزاری جشنواره و دوسالانه ها فقط باری را از روی دوش جامعه هنری بر می دارد. ولی برای تاثیرگذاری باید این زمینه در جامعه و مسئولین ایجاد شوند که متوجه شوند زبان تلخ کاریکاتور یک دست دوستی است که برای مسئولین دراز می گردد تا کمبودها را به آنها گوشزد کند. کاریکاتور نگاه طنز خود را می بخشد نه دشمنی را؛ پس اینگونه ظرفیت سازی‌ها می تواند تاثیر برگزاری جشنواره ای همچون فجر را بیشتر کند.

 و در پایان…….

دو گله دارم که بخشی از آن به خودم و همکارانم بر می گردد و بخشی از آن هم به مسئولین. اول اینکه از همکاران پیشکسوت و جوانم می خواهم که برای حضور در جشنواره های هنری نگاه سیاسی و تفکیکی را کنار بگذارند و حضور در جشنواره های را منوط و مشروط نکنند. جشنواره ایی چون فجر یک اتفاق ملی است که حضور همه جانبه هنرمندان می تواند به آن معنا ببخشد، پس از زاویه‌های سیاسی نگاه کردن به آن درست نیست و از منظر تاثیرگذاری آن بر هنر باید به آن نگریست. اما دومین مسئله نیز بر می گردد به نگاهی که مسئولین به هنرها دارند. متاسفانه شاهد هستیم نگاهی همه جانبه مسئولین به سینما سبب شده تا آنها از دیگر هنرها غافل شوند، و همین مسئله حتی به مطبوعات نیز کشیده شده است. زمانی که جشنواره فیلم برگزار می‌شود به کلی دیگر جشنواره‌های هنری نادیده گرفته می شوند و این درست نیست؛ زیرا هنرهای تجسمی بازوی قدرتمندی برای فرهنگ سازی در جامعه است. از سوی دیگر نیز جشنواره‌های همچون تجسمی فجر نباید به صورت مقطعی به آنها نگاه شود و پس از چند روز برگزاری به بایگانی روند و پرونده آن دوباره سال بعد باز شود. استمرار، نقد و بررسی، ایجاد شرایط بهتر زمینه‌هایی است که باید پس از برگزاری یک اتفاق هنری به آنها پرداخت تا در جشنواره بعد نواقص کمتر و نقاط تاثیرگذار بیشتر شود.

انتهای پیام/۳۱