در همه نظام‌های حکومتی از وجود وزرا به‌عنوان مدیران عالی اجرایی استفاده می‌کنند

به گزارش حوزه مجلس باشگاه خبرنگاران به نقل از روابط عمومی مرکز پژوهش ها، دفتر مطالعات برنامه و بودجه این مرکز در آستانه معرفی وزرای دولت تازه به مجلس شورای اسلامی، با بیان مطلب که انتخاب وزرا در ایران فرآیند پیچیده‌ای دارد و گروه‌های ذینفع سعی دارند اشخاص مورد نظر خود را به‌ عنوان وزیر پیشنهاد کنند، گفت: به هر حال، نقش‌آفرینان کلیدی در انتخاب وزرا رئیس‌جمهور و مجلس می باشند که بعضاً شرایط متفاوت و متعارضی را در انتخاب وزرا مطرح می‌سازند، در همه نظام‌های حکومتی موجود در جهان، از وجود وزرا به‌عنوان مدیران عالی اجرایی استفاده می‌کنند، اما جایگاه و نقش آنان لزوماً یکسان نیست و نظام اداری کشورها، الگوهای خاصی را در این زمینه به‌وجود آورده است.

همچنین در بعضی از کشورهای دنیا، نامزدهای وزارت از طریق مسیرهای حزبی ارزیابی می‌شوند، اما در ایران به‌دلیل نبود نظام حزبی، شرایط احراز مدون و تعریف‌ شده‌ای برای نامزد وزارت وجود ندارد، در این وضعیت نمایندگان مجلس شورای اسلامی ناچارند براساس معیارهای عرفی، کیفی و یا پیشنهاد‌های عملی به ارزیابی نامزد پست وزارت بپردازند.

این گزارش می‌افزاید: همان‌گونه که در بعضی از کشورهای دنیا، نامزدهای وزارت از طریق مسیرهای حزبی ارزیابی می‌شوند و شرایط احراز مشخصی برای پست وزارت، به‌صورت مدون و قانونی وجود ندارد، شاید در جمهوری اسلامی ایران نیز به‌رغم نبود نظام حزبی، اختیارات و مسئولیت‌های نسبتاً وسیع رئیس‌جمهور و یا جایگاه بلندمرتبه وزیر به‌عنوان یک مقام سیاسی و گستردگی حیطه وظایف و مسئولیت‌های او مانع از وجود شرایط احراز مدون و قانونی برای نامزد وزارت شده است.

بدین سبب تا زمانی که شرایط احراز و سازوکارهای مناسبی برای این مهم تعیین نگردد، در بررسی صلاحیت وزرای پیشنهادی توسط نمایندگان مجلس شورای اسلامی به‌صورت اجتناب‌ناپذیر، باید به معیارهای عرفی، کیفی و یا پیشنهاد‌های علمی بسنده کرد.

مرکز پژوهش‌ها در ادامه با اشاره به ویژگی‌ها و خصوصیات برنامه وزیر و شایستگی‌های شخص نامزد برای سمت وزارت متذکر شد که برنامه وزیر از برنامه وزارتخانه قابل تفکیک است لذا برنامه وزیر که در کنار برنامه خود وزارتخانه، ضمن تمشیت امور روزمره، نحوه تحول و حرکت راهبردی یک وزارتخانه را نیز نشان می‌دهد باید واجد ویژگی‌هایی باشد که از یک «اندیشه بزرگ» نشأت می‌گیرد، ویژگی‌هایی که در تفکر راهبردی و آینده‌نگر خود را نشان می‌دهد، نمود این ویژگی‌ها در برنامه وزیر در قالب تعدادی سؤال منشعب از چهار حوزه روندها، اتفاقها، تصاویر و اقدام‌ها مورد پرسش قرار می‌گیرد.
 
از سوی دیگر وزارتخانه یکی از دستگاه‌های اساسی در اعمال حاکمیت کشور است، الگوی حکومت مطلوب با توجه به کیفیت حکومت مسائلی را مطرح می‌کند که معمولاً در ساختارهای اقتدارگرا به فراموشی سپرده می‌شوند. در این چارچوب، موفقیت حکومت در ارائه خدمات بهتر به مردم و بهبود وضعیت اقتصادی به کیفیت آن گره می‌خورد. دو معیار شمول مردم و پاسخگویی، کیفیت حکومت را سنجیده و ریشه‌های کامیابی یا ناکامی حکومت‌ها در افزایش قدرت و ثروت ملی را نشان می‌دهد. ازاین‌رو، هر چقدر مدیران و کارگزاران حکومت به این دو اصل ملتزم و متعهد باشند احتمال موفقیت آنها در انجام وظایف محوله بیشتر می‌شود. بررسی این موضوع که آیا آنها برنامه‌ای عملیاتی برای شمول هر چه بیشتر مردم در حوزه عملکرد و تقویت پاسخگویی وزارتخانه متبوع خود دارند اهمیت کیفیت حکومت‌داری را نزد آنها نشان می‌دهد. به همین ترتیب، بی‌توجهی به این امور و برخورد شعارگونه با آن گواه آن است که نمی‌توان از چنین وزیری انتظار عملکرد مطلوب داشت.