سی امین روز از ماه ژوئن بود که محمد مرسی نامزد جریان اخوان المسلمین با انجام مراسم تحلیف رسما نخستین رئیس جمهور منتخب مصر نام گرفت. با این حرکت بود که اندکی حس به پیش رفتن انقلاب در مصر احساس شد. در روز جمعه ، مرسی در سخنرانی در میدان تحریر چندین بار با صدای بلند فریاد کشید که منبع و ریشه قدرت در مصر مردم هستند. با وجود اصرارها و فریادهای آقای مرسی امروزه روز حاکمیت مردم در مصر معنای چندانی ندارد. قدرت در دست نظامیان است. تا زمانی که این وضعیت ادامه دارد ، بحث انتقال قدرت در مصر با تهدیدهای بسیاری مواجه خواهد بود.
در ماه ژوئن بود که شورای عالی نیروهای نظامی و متحدانش پارلمان منتخب را منحل کرده و دایره اختیارات رئیس جمهور را نیز محدودتر ساختند. ارتشی که یک سال پیش به جریان انقلاب و بیرون راندن حسنی مبارک کمک کرد اکنون کودتایی کوچک تر در دل کودتای بزرگ را هدایت می کند. اصلی ترین پرسشی که در این بازه زمانی ذهن بسیاری را قلقلک می دهد این است که چه کاری از واشنگتن ساخته است؟
ایالات متحده سالانه ۱ میلیارد دلار به ارتش مصر کمک نظامی می کند. این کمک طبیعتا در باور امریکایی ها باید خالق نوعی نفوذ بر ارتش و ژنرال ها باشد. بر همین اساس است که بسیاری از مردم عادی در مصر ، دست آمریکا را پشت سر ارتش در این روزهای مصر می بینند. مشکل دولت اوباما در مصر از ماه گذشته میلادی و با اقدام های جدید ارتش نبود که آغاز شد. کاخ سفید اشتباه اصلی را درست چند روز پس از به ثمر رسیدن انقلاب با فریادهای معترضان بود که مرتکب شد. امریکا در آن زمان گمان می کرد که دخالت ارتش در انتقال قدرت می تواند به تسریع این مسیر و البته حفظ منافع آمریکا در مصر پس از حسنی مبارک ختم شود. این همان سیاستی بود که امریکایی ها در جریان جنگ سرد در امریکای لاتین و امروز در پاکستان دنبال کرده و می کنند.همین استراتژی هنگام مواجهه با تحولات عربی به زبانی به روزتر شد. با اینهمه قابل باور نیست که گمان کنیم ارتش مصر به یکباره دموکراسی دوست و دموکراسی خواه شد.
زمانی که ارتش در راهپیمایی های مردم در قاره به بدترین شکل ممکن لباس زنان را از تن آنها بیرون کشیده و مورد ضرب و شتم شان قرار دارد و یا هنگامی که بر روی معترضان آتش مستقیم گشود، این امریکا بود که سکوت اختیار کرد. در آن بازه زمانی هم آمریکایی ها گمان می کردند که ارتش به وعده اولیه خود در خصوص واگذاری قدرت پس از برقراری دموکراسی پایبند است. در ماه فوریه که ۱۶ مددکار آمریکایی در قاهره به اتهام جاسوسی بازداشت و برخی از آنها در دادگاه به ۵ سال حبس محکوم شدند، تنش در رابطه میان واشنگتن – قاهره به اوج خود رسید. زمانی که دولت مصر ممنوعیت پرواز را از این مددکارها برداشته و مجوز خروج آنها از قاهره را صادر کرد، خبرهای رسیده از واشنگتن حاکی از این بود که کمک ها به مصر ادامه خواد یافت. امریکا در آن بازه زمانی با تمام قوای سیاسی خود برای آزادی مددکارهای امریکایی تلاش کرد اما زمانی که ارتش ابتدایی ترین حقوق مدنی مصری ها را زیر پا گذاشت، همین کاخ سفید نشین ها سکوت اختیار کردند. دولت باراک اوباما پس از انقلاب در مصر و روی کار آمدن نظامیان به شکل حتی موقت خط و نشان هایی برای مصری ها کشیده و تاکید کرد که کمک های مالی آمریکا تنها در شرایطی که ارتش به اصول دموکراسی ، آزادی بیان و ترجیح قانون بر هر مساله دیگری پایبند باشد، این کمک ها هم ادامه پیدا خواهد کرد. بسیاری از این پیش شرط ها رعایت نشده اما تهدید های آمریکا نیز توخالی از کاردرآمده است. آمریکایی ها تا پیش از فرارسیدن نخستین روز از ماه جولای و آغاز به کار رسمی ارتش ادعا می کردند که از نفوذ خود بر ارتش مصر درزمان و مکان مناسب استفاده خواهند کرد. برای آنها این زمان مناسب ده روز پیش یعنی اول جولای بود که البته این تاریخ هم آمد و خبری از اعمال نفوذ امریکا بر ارتش مصر برای کاستن از خودکامه گی هایش نشد.
هنوز برای دخالت امریکا در این مساله دیر نشده است. واشنگتن هنوز هم می تواند کمک ها به قاهره را به حالت تعلیق درآورد. اکنون واشنگتن باید به شورای نظامی مصر بفهماند که در آستانه از دست دادن کمک های چند میلیونی قرار دارد.امریکایی ها برای حفط اعتبار خود در افکار عمومی و البته نفوذ خویش بر ژنرال های ارتش باید از در تهدید وارد شوند.
همانگونه که بروس رایدل در مطلبی در بروکینگز نوشت: قطع کمک های مالی به شورای نظامی مصر در کوتاه مدت به تغییر رویه این شورا منتهی نخواهد شد. ممانعت از تجهیز ارتش مصر با تسلیحات مدرن نیز قطعا برای نظامیان از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است اما نه تا آن اندازه که بتوان از آن به عنوان ابزاری برای تنبیه استفاده کرد. ارتش مصر همچنان خود را مسئول مبارزه برای حفظ کنترل و برقراری امنیت در کشور می داند.
امریکا به اتخاذ چنین تصمیمی حتی اگر کمترین تاثیر را بر عملکرد شورای نظامی مصر بگذارد، نیاز دارد. واشنگتن باید دست از اتخاذ سیاست های روز به روز اجتناب کند. در مصر و منطقه خاورمیانه پس از تحولات جهان عرب یک باور ضدامریکایی وجود دارد که دولت های تازه نفس می توانند با نادیده گرفتن مطالبه های ایالات متحده، خارج از هسته منافع واشنگتن حرکت کنند. این مساله زنگ خطری برای کاخ سفید است که باید سریعا راه حلی برای آن پیدا شود.
بسیاری از مقام های آمریکایی در پاسخ به این پیشنهاد ادعا می کنند که قطع کمک های مالی به مصر آسان نیست چرا که بخش اعظمی از آن پرداخت شده و بخشی از آن نیز به شکل تجهیزات و تسلیحاتی است که سفارش آن به کمپانی های اسلحه سازی امریکا داده شده و باطل کردن قراردادهایی از این دست می تواند به فروشنده بیش از خریدار آسیب برساند. اما حقیقت این است که هرچه این پروسه به تعویق بیفتد بی شک هزینه آن برای امریکا نیز بالاتر خواهد رفت. واشنگتن پس از تحولات جهان عرب به بازتعریف استراتژی خود در خاورمیانه سخت نیازمند است.
آتلانتیک ۲ جولای / ترجمه : سارا معصومی
دانلود
خبرآنلاین