دیدگاه دیپلمات‌های غربی دربارهٔ پیشنهادات احتمالی ایران در ژنو

در آستانه برگزاری مذاکرات هسته ای ایران و گروه ۱+۵ در ژنو، موضوع پیشنهادات احتمالی هر یک از طرفین و محتوای توافق نهایی، به یکی از مهمترین موضوعات بین المللی تبدیل شده است. در این میان، هرچند هنوز هیچ پیشنهاد رسمی از سوی ایران به طرف مقابل ارائه نشده، اما دیپلمات های غربی نظر خود را دربارهٔ محتوای احتمالی بسته پیشنهادی ایران مطرح کرده اند.

 برخی دیپلمات های فعلی و سابق غربی روز قبل اظهار داشته اند که به عقیده آن ها، ایران قصد دارد پیشنهادی جامع و اساسی را در مذاکرات هفته جاری در ژنو به گروه ۱+۵ ارائه کند. این در حالی است که محمد جواد ظریف، وزیر خارجه ایران، خواستار شکیبایی و پرهیز از گمانه زنی های شتاب زده دربارهٔ محتوای پیشنهادات ایران شده است.

سایت تحلیلی «المانیتور» که گزارشی را در این زمینه منتشر کرده، به نقل از یک دیپلمات غربی می نویسد انتظار می رود ایران نسبت به دوره های پیشین مذاکرات، پیشنهاد جامع تر، منسجم تر و سنجیده تری را ارائه دهد.

به گفته وی، احتمال دارد بسته پیشنهادی ایران موارد ذیل را در بر بگیرد: تعلیق غنی سازی ۲۰ درصدی و کاهش ذخایر اورانیوم ۲۰ درصدی ایران (احتمالاً از طریق تبدیل آن به اکسید)؛ کاهش تعداد سانتریفیوژها (در صورتی که هنوز نصب نشده باشند)؛ ثابت نگه داشتن وضعیت تأسیسات هسته ای فردو و یا کاهش سطح غنی سازی اورانیوم در آن از ۲۰ درصد به سه و نیم درصد؛ پذیرش بازرسی های بیشتر از سوی آژانس بین المللی انرژی اتمی. در مقابل، انتظار می رود ایران خواستار تخفیف اساسی تحریم ها، از جمله تحریم های مالی و تحریم های مرتبط با بخش نفت شود.

«ویلیام لورس»، یک دیپلمات سابق آمریکایی نیز می گوید: «برداشت من این است که جواد ظریف طرحی را تدوین خواهد کرد که بر اساس آن می گوید ما خواستار انجام موارد ضروری هستیم که از اکنون آغاز شود و ظرف مدت یک سال نیز به پایان برسد تا بر اساس آن نشان دهیم که به دنبال سلاح هسته ای نیستیم».

لورس می افزاید: «آنچه من از صحبت با ظریف و روحانی دریافتم این است که آن ها تصمیم گرفته اند فضای اقتصاد کشور خود را بار دیگر به روی جهان باز کنند و آماده اند تا برای رسیدن به این هدف، کارهای اساسی انجام دهند». وی در ادامه تأکید می کند که ایرانی ها از طرف مقابل خواستار برداشته شدن تحریم ها خواهند شد.

در مورد اقدامات احتمالی ایران، لورس می گوید ممکن است ایران پیشنهاد توقف یا کاهش قابل توجه غنی سازی ۲۰ درصدی، انجام اقدامی اساسی دربارهٔ فردو (البته نه تعطیلی آن) و همچنین عدم نصب سانتریفیوژهای تازه را رائه کند. صدور اجازه دسترسی های بیشتر به بازرسان آژانس و نیز انجام اقدامی دربارهٔ رآکتور آب سنگین اراک، از دیگر مواردی است که به عقیده وی احتمال مطرح شدن آن در بسته پیشنهادی ایران وجود دارد.

با این حال، «رایان کروکر»، سفیر سابق آمریکا در عراق و افغانستان می گوید با توجه به تجربه خود از مذاکرات با ایران در قبل، باید سطح انتظارات را از آنچه ایران قرار است در مذاکرات پیشنهاد دهد، پایین آورد.

کروکر در این زمینه می گوید: «هرچند من دوست دارم به این بیندیشم که مذاکرات ۱+۵ با ایران به ارائه یک پیشنهاد منسجم از سوی ایران خواهد انجامید، اما با توجه به سابقه این مذاکرات و به طور کلی پیشینه تلاش های دیپلماتیک چندجانبه، من کاملاً خوشبین نیستم».

به عقیده وی، محتمل ترین گزینه این است که مذاکره کنندگان ایرانی همان رویه نیویورک را در پیش گرفته و ضمن اشاره به عدم تلاش خود برای دستیابی به سلاح هسته ای، بر حق خود برای دستیابی به انرژی صلح آمیز هسته ای تحت نظارت بین المللی و نیز حق خود برای غنی سازی در هر سطح که از نظر بین المللی پذیرفته باشد، تأکید بورزند.

کروکر می گوید به عقیده وی، در گفت و گوهای دوجانبه میان ظریف و جان کری پیشرفت بیشتری قابل حصول خواهد بود تا در مذاکرات ایران و گروه ۱+۵٫

وی می گوید: «بر اساس تجربه شخصی خودم از مذاکره با ایرانی ها پس از ۱۱ سپتامبر، ما دریافته ایم که اگر واقعاً می خواهیم به جایی برسیم، باید راهی برای گفت و گوی دوجانبه و مستقیم با ایرانی ها پیدا کنیم… در این صورت است که می توانیم شاهد پیشرفت واقعی باشیم. بنابراین ما باید باز هم دیداری میان کری و ظریف ترتیب دهیم و وارد مباحثات دوجانبه شویم».

به هر حال، همه این گمانه زنی ها در شرایطی مطرح می گردد که هنوز هیچ پیشنهاد رسمی از سوی ایران در اختیار گروه ۱+۵ قرار نگرفته و همه چیز در روز مذاکرات در ژنو مشخص خواهد شد.