سرمه‌دوزی، هنری با قدمت سه هزار ساله

شهریار نیرومند دربارهٔ تاریخچه هنر سرمه‌دوزی به خبرنگار هنرآتلاین، گفت: سرمه دوزی قدمتی سه هزارساله از دوران هخامنشیان و قبل از آن دارد که روی لباسها و نوعی منسوجات و جنبه‌های تزئینی لباسها و کاخها استفاده می‌شده است. تکه هایی از این هنر در یافته‌های باستان شناسی پیدا شده است. تاریخچه و پیشینه “ترمه” به چندین هزار سال قبل از انچه که از تپه های سیلک کاشان و دیگر نقاط فلات ایران بدست امده است برمی گردد تا جایی که این هنر تا دوران هخامنشیان وساسانیان از آنچه که به عنوان مدارک و شواهد موجود است از رونق بسیار خوبی برخوردار بوده است.

این مدرس و محقق هنر سرمه دوزی افزود: ترمه نوعی پارچه گرانبها است که از الیاف لطیفی از جنس ابریشم،کرک و پشم و نخ بافته می‌شود. به ترمه هایی که از ابریشم بافته می شوند ترمه های ابریشمی گفته می گردد. در این میان ترمه هایی که از کرک و پشم بافته می شوند از همه گرانبهاترند و حالت عتیقه دارند. هرچه ماندگاری این نوع ترمه بیشتر باشد و کمتر زدگی داشته باشد دارای قیمت بالاتری است چون ترمه های کرکی با دست بافته شده اند.

نیرومند توضیح داد: درحال حاضر ترمه‌های ابریشمی با دستگاههای ماشینی بافته می شوند. این ترمه ها اکنون ۹۰ درصد ترمه های موجود در مغازه ها را تشکیل می دهند. این ترمه ها با دستگاه بافته می شوند که انواع معمولی، ممتاز و سوپرممتاز دارند.نوع سوپر ممتاز اعلاء می باشند که دارای تراکم بالای ابریشم و ضخامت بسیاری می باشند. این نوع ترمه از لحاظ ارزشی هم اکنون بالای متری صدهزار تومان قیمت دارند. ترمه های ممتاز حدود ۵۰ تا ۱۰۰ هزار تومان قیمت دارند و تراکمشان کمی پایین تر از سوپرممتاز است. ترمه های ممتاز برای مصارف خاص همچون قاب های ترمه دوزی استفاده می شوند. ترمه های معمولی نیز بیشتر برای نوآموزان جهت آموزش استفاده می گردد که قیمت آنها از ۱۵ هزار تا ۳۰ هزار تومان متغیر است.

وی با اشاره به کاربرد این پارچه خاطر نشان کرد: بخشی از مصارف پارچه ترمه شامل؛ سرویس عروس،جانماز و سجاده، رو میزی پذیرایی و سرویس ناهارخوری، رو مبلی، روی میز اپن، لب دکوری و لب تاقچه ای، بقچه سوزنی، انواع کیف و کفش،جلد قران و انواع جلدهای کتابهای ارزشمند مثل دیوان حافظ،جاموبایلی، کیف های دستی کوچک،تابلوهای سه بعدی و… است. همچنین پارچه ترمه در لباسهای فاخر سریالهای تلویزیونی و به تازگی برای استفاده در مانتوها کاربرد بسیاری یافته است.

یکی از نوادگان “فاطمه مجرد کفاشی”؛ بنیانگذاران هنر سرمه دوزی ایران دربارهٔ نحوه آموزش این هنر توضیح داد: در حال حاضر بسیاری از خانمهای جوان آموزش ترمه بافی می بینند واکنون این رشته به یکی از رشته های دانشگاه فنی و حرفه ای تبدیل شده و در بعضی از دانشگاهها با عنوان رودوزی های سنتی تدریس می گردد.

شهریار نیرومند افزود: اگر یک هنرجوی جوان پشتکار داشته باشد و تمرینات مربی خود را به درستی انجام دهد می تواند ظرف مدت ۲ تا ۳ ماه این هنر را فراگیرد و برای دوره تکمیلی تا رسیدن به مرحله استادی نیاز به یک یا دوسال کار مداوم و تجربه عملی در این زمینه دارد.

وی از انتشار یافتن کتاب گام به گام آموزش سرمه دوزی در آینده ای نزدیک خبر داد و گفت: در این کتاب سعی دارم مرحله به مرحله با عکسهای رنگی و توضیحات کامل این هنر را آموزش دهم. به نحوی که یک هنرجو بتواند بدون وجود استاد از روی کتاب یک ترمه دوز خوب شود. این کتاب هم اکنون در در مرحله تکمیل و افزودن دوخت های تازه به همراه عکس و فیلم به آن است و در آینده ای نزدیک به انتشار یافتن می‌رسد.