سیاستمدار، آکتور سینما

سیاستمداران نیز بی‌علاقه به این هنر نیستند، چه آنها که این علاقه را با بازی در فیلم‌ها نشان داده‌اند و چه آنها که پا را پیش‌تر گذاشتند و پشت دوربین قرار گرفتند و فیلم ساختند.

اتفاقا نتیجه این دومی گاهی خیلی بهتر از اعمال سیاست‌هایشان در جایگاه رسمی حکومت بود. نمونه مثبت و بارز آن فیلم «ترک‌ کردن» از واسلاو هاول، رییس‌جمهور متوفی و خوشنام چک است که توانست حتی نظر منتقدان سرسخت سینما را هم به خود جلب کند.

آمریکایی‌ها در این میان سردمدار ساخت فیلم درباره سیاستمداران هستند. هالیوود هم بی‌محابا درباره سیاستمداران آمریکایی فیلم‌های متفاوت و مختلفی ساخته است؛ چه آنها که جنبه تاریخی و مستندگونه دارد و البته چه آنها که نقد صریح و بی‌پرده سیاستمداران است.

دسته‌بندی این‌گونه فیلم‌ها به تحقیق بیشتری نیاز دارد.‌ چرا بسیاری از فیلم‌ها شخص‌محور است و به خصوصیات و ویژگی‌های شخصی سیاستمداران می‌پردازد و البته برخی دیگر به بهانه سیاستمداران به نقد وضع موجود جامعه با روایت چند قصه اختصاص دارد.

در این میان مخاطبان همواره اقبال بیشتری به گونه دومی داشته‌اند و فیلمسازان نیز وقتی پای شخصیت‌پردازی این سیاستمداران می‌رسیده است با مشکلات بسیاری روبه‌رو بوده‌اند.

هنر هفتم، این روزها انگار خاری در چشم این سیاستمداران است. از نیکلا سارکوزی ‌رییس‌جمهور سابق فرانسه گرفته که فیلمش در جشنواره کن با عنوان «پیروزی» دو سال پیش یکی از دلایل شکست او در انتخابات امسال ریاست‌جمهوری عنوان شد تا سیلویو برلوسکنی سیاستمدار عیاش ایتالیایی که دستمایه فیلم جاندار نانی مورتی با عنوان «تمساح» شد.

هر چند مورتی معتقد بود فیلمش ماشین جنگی انتخاباتی نیست، اما بدون شک یکی از دلایل شکست برلوسکنی در انتخابات نخست‌وزیری (‌علاوه بر حاشیه‌های زندگی شخصی‌اش) فیلم نانی مورتی بود.

اسلحه‌ای به نام سینما فقط در مقابل سیاستمداران قرار نگرفته و در برخی موارد باعث محبوب‌شدن آنها هم شده است.

هر چند این نمونه برای ماندگار شدن راه بسیار سختی پیش رو داشته است، چرا که به طور کلی در جهان سیاستمداران محبوب خیلی زیاد نیستند.

نلسون ماندلا رییس‌جمهور سابق آفریقای جنوبی یکی از معدود سیاستمدارانی است که هم فیلم‌های مختلفی از زندگی‌اش ساخته شده و هم محبوبیتش با این فیلم‌ها دوچندان شده است.

یکی از آخرین ساخته‌ها درباره او فیلم «شکست‌ناپذیر» اثر کلینت ایستوود است. گاندی نیز یکی دیگر از این دسته از سیاستمداران است. ریچارد آتن برو یکی از بهترین فیلم‌های این دسته را از زندگی او ساخته که بارها از صدا و سیما نیز پخش شده است.

تا چند سال پیش فیلم‌هایی که بر اساس زندگی سیاستمداران روی پرده می‌رفت با وجود فروش خوب چندان مورد توجه جشنواره‌ها و منتقدان قرار نمی‌گرفت، اما پس از موفقیت چند فیلم در این‌گونه، سینماگران هم به این باور رسیدند که زندگی این افراد می‌تواند دستمایه قصه‌های جذابی برای به تصویر کشیدن باشد.

موفقیت فیلم‌هایی نظیر سخنرانی پادشاه اثر تام هوپر ـ که روایت لکنت‌زبان جورج ششم، پادشاه سابق بریتانیا و پدر ملکه فعلی بریتانیا بود ـ یا فیلمی چون بانوی آهنین ـ که بخشی از زندگی مارگارت تاچر را روایت می‌کرد ـ از این دسته است.

***

این روزها هم فیلمی از باراک اوباما در جدول پرفروش‌های سینماهای آمریکای شمالی قرار گرفته است. فهرست زیر به معرفی ۱۱ فیلم با موضوع ریاست‌جمهوری آمریکا به انتخاب روزنامه واشنگتن پست پرداخته است.

همه مردان رییس‌جمهور ‌/‌ ۱۹۷۶ ـ آلن جی پاکولا

فیلمی از آلن جی. پاکولا درباره تقلب انتخاباتی در زمان ریچارد نیکسون که به رسوایی واترگیت مشهور شد و استعفای نیکسون را از ریاست‌جمهوری آمریکا در پی داشت. این فیلم نامزد هشت جایزه اسکار بود که چهار جایزه را دریافت کرد.

سیزده روز‌ /‌ ۲۰۰۰ ـ راجر دونالدسون

فیلم روایت یک جاسوس آمریکایی در کوباست. او در حال انجام ماموریت مهمی است که به رییس‌جمهور کندی خبر می‌رسد فاجعه‌ای در حال وقوع است و بزودی به ۸۰ میلیون آمریکایی آسیبی جدی خواهد رسید! کندی و اعضای کابینه‌اش دست به کار می‌شوند.

رییس دولت ‌/‌ ۲۰۰۳ ـ کریس راک

چند سال پیش از آن‌که باراک اوباما به کاخ سفید برود، کریس راک نقش اولین رئیس‌جمهور سیاهپوست آمریکا را بازی کرد. فیلمنامه «رییس دولت» را خود راک نوشت.

رنگ‌های اصلی‌/‌ ۱۹۹۸ ـ مایک نیکولز

جان تراولتا، نقش جک استنتن، یک فرماندار خوش‌برخورد جنوبی را بازی می‌کند که درگیر مبارزات انتخاباتی برای تعیین نامزد ریاست‌جمهوری است، اما در زندگی خصوصی خود با مشکلات زیادی روبه‌روست. رنگ‌های اصلی بر اساس رمانی ساخته شد که درباره مبارزات انتخاباتی بیل کلینتون در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا در سال ۱۹۹۲ است. این فیلم کمتر از دو ماه بعد از رسوایی مربوط به مونیکا لوینسکی به بازار آمد.

دیو‌/‌ ۱۹۹۳ ـ ایوان ریتمن

کوین کلاین در این فیلم نقش دیو کاویک، مسئول یک آژانس کاریابی را بازی می‌کند که شباهت زیادی به رئیس‌جمهور آمریکا دارد و گاهی اوقات میان مردم به شوخی ادای او را درمی‌آورد. وقتی رئیس‌جمهور سکته می‌کند، از دیو می‌خواهند نقش او را بازی کند. در نهایت دیو خود وارد عمل می‌شود و برای حضور در شورای شهر دست به فعالیت انتخاباتی می‌زند.

سگ را بجنبان‌/‌ ۱۹۹۷ ـ بری لوینسون

پس از یک رسوایی جنسی که در آن پای رئیس‌جمهور آمریکا در میان است، مشاور او وینفرد ایمز (آن هیچ) برای سرپوش گذاشتن بر قضیه ـ بخصوص که انتخابات دوره جدید در پیش است ـ از دکتر کانراد برین (رابرت دنیرو) کمک می‌خواهد. برین برای انحراف افکار عمومی یک جنگ جعلی به راه می‌اندازد و برای این کار از استنلی ماتس، تهیه‌کننده بااستعداد هالیوود (داستین هافمن) می‌خواهد برنامه‌ای میهن‌پرستانه و تبلیغاتی بسازد.

عید مارس ‌/‌ جورج کلونی ـ ۲۰۱۱

مدیر جوان (رایان گاسلینگ) ستاد انتخاباتی یک نامزد ریاست‌جمهوری از حزب دموکرات (با بازی جورج کلونی) در دام سیاست‌های پشت پرده گرفتار می‌شود.

جی اف کی ‌/‌ الیور استون ـ ۱۹۹۱

یکی از مهم‌ترین فیلم‌های الیور استون درباره ترور جان اف کندی، رئیس‌جمهور آمریکاست. کندی از آن دسته سیاستمدارانی است که زندگی و مرگش دستمایه فیلم‌های مختلفی شده است. اما بدون شک اثر الیور استون یکی از مهم‌ترین فیلم‌ها درباره اوست.

نیکسون ‌/‌ الیور استون ـ ۱۹۹۵

درباره جنجالی‌ترین رئیس‌جمهور آمریکاست که طی سال‌ها فعالیت سیاسی خود، تأثیر عمیقی بر حوادث قرن بیستم گذاشت. در فیلم، مقاطع مختلف زندگی ریچارد نیکسون بدون رعایت ترتیب زمانی آنها بازسازی شده است.

دبلیو ‌/‌ الیور استون ـ ۲۰۰۸

این فیلم یک رزومه تصویری تقریبا حقیقی است که با طنز سیاهی آمیخته شده و سرگذشت و بهتر بگوییم کارنامه انسانی را بازگو می‌کند که جزو معمولی‌ترین آدم‌های روی زمین می‌توانست باشد. فیلم، زندگی جورج دبلیو بوش جونیور را در حد فاصل جوانی تا رئیس‌جمهور شدن او و آغاز جنگ عراق نشان می‌دهد و درصدد روایت این است که چگونه یک جوان الکلی به عالی‌ترین شخصیت آمریکا یعنی رئیس‌جمهور تبدیل می‌شود.

میثم اسماعیلی -‌ جام‌جم