شخصیت مدار و چند تکه/ یک یادداشت دربارهٔٔ «پنهان» که این روز‌ها روی پرده است

کافه سینما-سید امیر رضا هاشمی: پنهان اثری چند تاًمل بر انگیز است. فیلم بر مبنای شخصیت ها شکل می گیرد و اساسا اثری است دربارهٔ شخصیت ها که این عامل سبب می شود توقع یک درام قوی را نداشته باشیم.

اساسا چنین آثاری که به قصه چند شخصیت می پردازند به نوبه خود قابل توجه اند. اما باید دید که این آثار توانسته اند در خلق شخصیت و به فراخور آن در ایجاد موقعیت موفق باشند؟

پنهان سه قصه را به صورت یک شکل دنبال می کند. این سه قصه به هیچ عنوان جدا از هم نیستند و در گستره روایت اصلی اثر قرار می گیرند. برای همین ساختاری غیر خطی دارد که آدم های داستان، درام را می سازند و نه جریان قصه. مهمترین شاخصه داستان طیف وسیع شخصیت هایی است که به نوعی همگن به نظر می رسند. نقطه قوت فیلم از همین چیدمان شخصیت های مشابه نشات می گیرد که تکرار را از بین می برند. در این چیدمان شخصیت هایی نیز وجود دارند که جنبه فرعی یافته اند و قوت کاراکتر های محوری را ندارند – از قبیل بابک حمیدیان و آزاده شمس – و کمکی در پیش برد این درام انسانی نمی کنند. می توانیم از بابت شخصیت های حاشیه ای به فیلمنامه مهدی رحمانی خورده بگیریم اما این نکته تنها حفره دراماتیک فیلم نیست. ساختار داستان بر محور چند خورده پی رنگ شکل گرفته تا جدا از آنکه به تکثری از آدم ها برسد ، بلکه در شکل روایی اثر شیوه ای نوین و غیر کلاسیک را ارائه دهد. اما این خورده پی رنگ ها در لحظاتی با ابهامی در قصه مواجه می شوند و روایت اثر را از یک دستی خارج می کند. فیلم تا جایی که روی شخصیت ها تمرکز می کند و سعی دارد تا جزئیات رفتاری آنها را در کشاکش روابط با شخصیت ها خلق کند موفق است؛ اما همین که سعی دارد تا پیچش روایی در قصه ایجاد کند دچار نقض در شمایل کلی کاراکتر ها می شود. معمولا در هر متن دراماتیک وقتی که شخصیت های چند بعدی خلق می شوند این شخصیت ها به شکلی باور نکردنی در درام اثر جلو می روند و رویدادها را شکل می دهند و نویسنده باید راه را برای آنها باز کند – البته به شرطی که اصول کامل خلق شخصیت های چند بعدی رعایت شود – تا در متن اثر جریان بیابند. در این فیلم فیلمنامه نویسان فضای لازم را ایجاد می کنند اما شیطنت روایت گری و پیچش های نابهنگام سبب شده تا فیلم به آن هدف غایی نرسد. پنهان یک اثر درام است با مایه های پر رنگی از ملودرام اما هوشمندانه از لغزیدن در دام ملودرام دوری جسته – به مدد خلق چند شخصیت محکم – و سبب شده فیلم از مهر احساسات گرایی بیرون بیاید که برای تجربه دوم مهدی رحمانی ارزشمند است. در کنار این سیر ، نکته قابل توجه ای در خلق شخصیت ها وجود دارد این که آنها به هیچ عنوان کار غیر قابل باور انجام نمی دهند و واکنش آنها در جهت روابط فیلم غیر منطقی نیست. تنهایی و خلوت شخصیت ها با وجود رابطه نزدیکشان با یکدیگر ، آنها را متمایز می کند.

Tags: