شرمساری بایرامی از حمید حسام/ ادبیات دفاع مقدس مصاحبه‌گر توانا کم دارد

به گزارش خبرنگار مهر، مراسم رونمایی از کتاب «سهم من از چشمان او» شامل خاطرات حمید حسام از هشت سال دفاع مقدس به کوشش مصطفی رحیمی عصر روز سه‌شنبه ششم تیر در حوزه هنری برگزار شد.

در این مراسم و پس از خوشامدگویی حسین‌نصرالله زنجانی مدیر دفتر ادبیات پایداری استان‌ها حوزه هنری، محسن کاظمی نویسنده و محقق حوزه دفاع مقدس در سخنانی با اشاره به اینکه حمید حسام عمر خود را صرف متقاعد کردن و به تور انداختن من و امثال من برای خاطره‌گویی و خاطره‌نویسی کرده است، گفت: خوشحالم که امروز می‌بینم خود او نیز در تور مصطفی رحیمی افتاده است و خاطراتش را روایت کرده است.

خاطرات حسام فارغ از ناشیگری در روایت است

وی در ادامه با اشاره به جذابیت‌های این کتاب که آن را از آثار مشابه متمایز می‌کند، افزود: کارهای زیادی را در سال‌های اخیر در این حوزه مطالعه کردم اما به جرات می‌توانم بگویم که هیچ کدام کشش این کتاب را نداشت و روایت‌های ذهنی و دستکاری‌های ناشیانه در آن به هیچ وجه دیده نمی‌شود.

کاظمی افزود: خاطره‌نویسی از فعالیت‌های هدفمند در حوزه تاریخ نگاری است که منجر به ثبت تاریخ نیز می‌شود و البته این روزها شاهد کمبودها و کم کاری‌هایی نیز در آن هستیم.

نویسنده کتاب خاطرات «عزت شاهی» ادامه داد: این کتاب کار همدانی‌هاست که مشهورند به کاری سخت وارد می‌شوند و سخت نیز از آن خارج می‌شوند. حسام در این کتاب به شکل زیبایی موضوعات شخصی زندگی‌اش را با دوران حضورش در جبهه همپوشانی کرده است و کتاب او را وارد فضاهایی می‌کند که سال‌ها از روایت آن فراری بوده است.

وی کارکرد خاطره را در کنار عبرت آموزی التیام دادن به شخص خاطره‌گو نیزعنوان کرد و گفت: خاطره‌گو در هر شکل مخاطب خود را در فضای نوستالژیک ذهنی و شخصی خود همراه می‌کند و این موضوع درباره سردار حسام نیز صدق می‌کند. او در این کتاب تنها گرای موضوعات مختلف جنگ را نمی‌دهد و گرای آدم‌ها و شخصیت آنها را نیز در خود پنهان و مستتر دارد.

در ادامه این مراسم و پس از تقدیم تابلویی با عنوان «فاطمه» به حسام از سوی احمد آریا‌منش هنرمند مبدع خط کرشمه، محمد‌رضا بایرامی دقایقی به سخنرانی پرداخت.

جزئی نگری حسام در روایت ستودنی است

وی با اشاره به روایت حمید حسام از دیده‌بانی در این کتاب گفت: چندی پیش نیز کتاب سردار فتح‌الله جعفری را درباره دکل‌های دیده‌بانی می‌خواندم؛ شما هم باید نویسنده باشید تا بفهمید فضای آن برای آدم اهل قلم تا چه اندازه می‌تواند دنج باشد والبته در عین حال زمینگیرکننده نیز هست.

بایرامی افزود: حسام در کتاب خود خاطرات را با رعایت جزئیات عنوان می‌کند و این موضوع مورد پسند نویسندگان است.

وی با اشاره به دوران حضور خود در بنیاد حفظ آثار گفت: در آن دوران مهندس چمران مسئول واحد ادبیات بود که با وجود همیشه خندان بودنش کمتر اتفاق می‌افتاد که بتوانم او را ببینم و با او صحبت کنم. پس از آن حمید حسام یکی از خندان‌ترین مدیران ادبیات بنیاد بود که آمدنش مصادف بود با زمانی که من از بنیاد رفته بودم. اما او با خضوع به حوزه هنری آمد و با من و برخی دوستان به صحبت نشست. من هم با اعتماد به نفسی عجیب کنارش نشستم و به او کلی اطلاعات سوخته دادم تا اینکه کتاب «راز نگین سرخ» منتشر شد و پس از آن فهمیدم که در مقابل او تنها زیره به کرمان برده‌ام و این باعث خجالت من شد.

وی در پایان با اشاره به رابطه مطلوب میان حسام و نویسندگان تاکید کرد: آثار حسام همواره میان خاطره و داستان باقی خواهد ماند و این همان چیزی است که مطلوب اهالی نوشتن است.

حسام مجسمه انسانی است که به دنبال آرمان‌هایش در جنگ است

سردار کیانی، فرمانده لشکر انصارالحسین همدان در دوران دفاع مقدس نیز دیگر سخنران این مراسم بود که با اشاره به تناسب نداشتن واقعیات جنگ با آنچه تاکنون از آن روایت شده است گفت: ما این روزها از شاخص‌هایی از دفاع مقدس که آن را از دیگر جنگ‌ها در جهان متمایز می‌کرد فاصله گرفته‌ایم و البته بخش اعظمی از این شاخص‌ها نیز فطری است.

وی ادامه داد: ویژگی‌های جهاد چیزی نیست که در درون هر فردی بتوان آن را دید. جهاد امر سختی است و جهادگر باید در زندگی خود قید موارد بسیاری را بزند و برای آن نیز مابه ازایی نخواهد و حسام چنین فردی است که شهودی به این مرتبه دست پیدا کرد.

کیانی تاکید کرد: من حسام را مجسمه انسانی می‌دانم که نه در جنگ به دنبال تشویق است و نه ترفیع درجه و کسب مدال، بلکه انسانی است که به دنبال احیاء تفکری است که حس می‌کند صحیح است و می‌خواهد دوباره به آن حیات دهد.

خاطرات فراوان است و راویان کم

سردار فتح الله جعفری نیز دیگر سخنران این مراسم بود که در سخنانش پس از نقل چند خاطره به موضوع کم بودن تعداد نویسندگان دفاع مقدس اشاره کرد و گفت: تاریخ دفاع مقدس ما حرف‌های فراوانی برای گفتن دارد، اما راوی برای آن کم است و با توجه به اعتراف صدام مبنی بر اینکه رهبری امام و روحیه بسیجیان ایرانی بود که کمر او را شکسته است، حیف است که چنین حرف‌هایی روایت نشود.

جعفری افزود: مشکل دیگر ما نیز نداشتن مصاحبه‌گر خوب و تواناست که نقطه ضعف ما در ادبیات جنگ به شمار می‌رود. ما نباید وقتمان را از دست بدهیم. تاریخ بعد از این دوران از ما این ایام را مطالبه خواهد کرد و نباید به سمتی برویم که تاریخ موجود در ذهن ما فراموش شود و با ما به زیر خاک برود.

خاطرات دفاع مقدس جایگاه نمایش خودسازی است

آخرین سخنران این مراسم رونمایی نیز علیرضا کمری بود که در سخنان خود با بیان اینکه هر کوشش صادقانه‌ای در حوزه خاطره‌نویسی و خاطره‌نگاری امری است قابل دفاع و پذیرفتنی گفت: اندیشه و عمل در این گستره بر پایه دانش و روش راستین ممکن و میسور می‌شود.

وی افزود: بر مبنای منظرها و رویکردهای متفاوتی می‌توان به جنبه‌های مختلف دفاع مقدس و جبهه پرداخت، ولی به هر صورت این جایگاه برای راویان خاطرات از دفاع مقدس جایگاه خودسازی و خودشناسی است و هنگامه جنگ نیز هنگامه انسان‌ستیزی است.

کمری تاکید کرد: اگر ادبیات دفاع مقدس را بتوان نمایانگر این جریان انسان‌سازی و انسان‌شناسی دانست، جایگاه خاطره‌نویسی و خاطره نگاری را می‌توان در این ادبیات روشن کرد و حتی در مقام ادبیات آئینی و تربیتی قرار داد.

وی با اشاره به کتاب خاطرات حسام گفت: آثاری از این دست به اعتقاد من در زمره آثار اخلاقی و عرفانی جای می‌گیرند و یادآور متونی فراتر از مرثیه‌ هستند. 

در پایان این مراسم و با حضور محسن مومنی شریف رئیس حوزه هنری از این کتاب رونمایی شد.