غبار فراموشی بر قدیمی‌ترین گونه آوازی بوشهر/// برای جمعه

به گزارش گروه موسیقی هنرآنلاین، آن‌گونه که محسن شریفیان می‌گوید: شروه قدیمى‏ترین، مهم‏ترین و معروف‏ترین گونه‏ آوازى در موسیقى بوشهر است. به لحاظ لغت‏شناسى مى‏توان حدس زد که این آواز دست‏کم از دوران هخامنشیان، یا شاید حتى قبل از آن، در جنوب ایران و استان امروزى بوشهر رایج بوده است.

شروه غالباً در مناطق روستایىِ استان بوشهر رایج است؛ از این رو مى‏توان آن را موسیقى روستایى به‏شمار آورد. این آواز امروزه یکى از شاخصه‏هاى موسیقى آوازىِ استان بوشهر محسوب مى‏شود.

از عصر قاجار به بعد، و به‏ویژه بعد از اینکه اشعار محمدعلى دشتى متخلص به «فایز» (متولد روستاى کردوان از توابع دشتى، ۱۲۰۹-۱۲۹۸) مورد توجه قرار گرفت، شروه‏خوانى نیز به کانون توجه عوام بدل شد. اگر رنسانسى براى شروه‏خوانى قایل شویم، مربوط به همین دوره است. پس از آن، شهرت شروه و فایز از مرز روستاها گذشت و به سایر شهرها و مناطق ایران نفوذ کرد؛ طورى که اغلب شروه‏خوانى را “فایزخوانى” نیز نامیدند، زیرا معمولاً در این آواز از دوبیتى‏هاى فایز استفاده مى‏شد.

لالایى خصوصیاتِ مشترکى با شروه‏خوانى دارد، به‏خصوص در نوع ملودى و حال‏وهوایى که براى خواننده ایجاد مى‏کند؛ طورى که اگر در بعضى موارد بدون توجه به اشعارِ لالایى و شروه فقط به آهنگ آنها گوش دهیم، در تشخیصِ آنها دچار مشکل مى‏شویم. نکته‏ى دیگر در ارتباط با این دو نوع آواز این است که اکنون در میان لالایى‏هاى مختلفِ استانِ بوشهر اشعار فایز یا دیگر ترانه‏سرایان و گاه آهنگ‏هاى ویژه‏ شروه‏خوانى دقیقاً به گوش مى‏خورد. البته در این مورد، با توجه به قدمت لالایى نسبت به شروه‏خوانى و نیز برجستگى این آواز، باید از تأثیرگذارىِ لالایى بر شروه‏خوانى سخن گفت.

تأثیر شروه‏ رایج در استان بوشهر بر موسیقى نواحى مختلف ایران نیز قابل‏توجه و تأمل است. براى نمونه، در بندرعباس به‏ویژه میناب نیز شروه رایج است و در این منطقه به‏صورت “شَروند” تلفظ مى‏شود.

شروندهاى بندرعباس از نظر موسیقى بیشتر از شروه‏هاى منطقه‏ بوشهر و دشتستان پیروى مى‏کنند و کمتر هویتى مستقل دارند. در این مناطق از اشعار فایز و مفتون نیز استفاده مى‏شود. اما شروه‏خوانى در میناب به‏تدریج رنگِ خاصى به خود گرفته است؛ هرچند روحِ شروه‏ بوشهرى هنوز در آن وجود دارد. در این منطقه، شروه داراى ویژگى‏هاى معینى از موسیقىِ بلوچى و به‏ویژه آوازِ “ذهیروک” است که در محل آن را به‏نامِ “ذهیرى” مى‏شناسند.

شروه، منشاءِ بسیارى از موسیقى‏هاى آوازىِ بوشهر است که از آن‏جمله مى‏توان به مقدمه‏ آغازینِ نىِ جفتى و نى‏انبان که به “حاجیونى” معروف است و نیز مقدمه‏ “بیت عزا” و انواع “مرثیه” اشاره کرد.

شروه‌خوانی در موسیقی کشورمان گونه‌ در حال انقراض به حساب می‌آید که با وجود پیشینه تاریخی خود در حال فراموشی است. در آلبوم «شروه خوانی در بوشهر»، که از سوی موسسه فرهنگی ماهور انتشار یافته ۲۸ قطعه از شروه خوانی‌های بوشهر یا صدای خوانندگان مختلف و بعضا نامدار بوشهری در دو سی‌دی ارایه شده است.