قند خون چه تاثیری بر مغز دارد؟

مغز ما برای عملکرد صحیح به ۸۰ تا ۲۷۰ میلی گرم قند خون در دسی لیتر نیاز دارد. در واقع در این محدوده قند خون، مغز می تواند بدون هیچ مشکلی به فعالیت خود ادامه دهد.

بدن شما تمام قندهای دریافتی و کربوهیدرات های غذایی را به ماده ای که به نام قند خون یا گلوکز تبدیل می کند.

وقتی که گلوکز وارد رگ های خونی می گردد، پانکراس (لوزالمعده) هورمونی به نام انسولین ترشح می کند که سبب اتصال قند خون به سلول ها و تسهیل ورود گلوکز به داخل سلول و در نتیجه کاهش قند خون می گردد. این عمل سبب می گردد انرژی لازم برای سوخت و ساز بدن تامین شده و مخصوصا مغز که برای فعالیت تنها از گلوکز استفاده می کند، قادر به عملکرد صحیح باشد.

پانکراس به طور مداوم سطح قند خون را بررسی کرده و با توجه به وضعیت آن، میزان خاصی از انسولین را ترشح می کند.

اگر مصرف کربوهیدرات ها در برنامه غذایی شما بیشتر از نیاز بدنتان باشد، گلوکز اضافی سبب ترشح هرچه بیشتر انسولین می گردد و انسولین نیز این قند را به داخل سلول ها می راند.

ولی مساله این است که اضافی قند خون به صورت چربی تری گلیسیرید در سلول ها انباشته می گردد. در نتیجه زمانی که قند کافی در رگ های خونی وجود ندارد، سلول های چربی شکسته شده و سوخت کافی برای فعالیت بدن و مغز تامین می گردد.

سطح قند خون طبیعی بین ۷۰ تا ۱۲۰ میلی گرم گلوکز در هر دسی لیتر خون در نظر گرفته می گردد. زمانی که قند خون شما به بالاتر از ۱۲۰ میلی گرم در دسی لیتر می رسد، دچار هیپرگلیسمی یا افزایش قند خون می شوید. در این زمان فرد مبتلا به قند خون بالا خواهید بود. اگر قند خون به پایین تر از ۷۰ میلی گرم در دسی لیتر برسد، علائم هیپوگلیسمی و افت قند خون ایجاد می گردد.

هم افزایش قند خون و هم افت قند خون منجر به اختلال عملکرد مغزی خواهد شد

بالا بودن مداوم قند خون در فرد، به بیماری دیابت منجر می گردد. در دیابت نوع ۱ ، پانکراس مقادیر کافی انسولین را ترشح نمی کند و در دیابت نوع ۲ یا انسوین کافی ترشح نمی کند و یا سلول های بدن به عملکرد انسولین مقاومت نشان می دهند.

اختلالات شناختی و حرکتی

مغز ما برای عملکرد صحیح به قند خون ۸۰ تا ۲۷۰ میلی گرم در دسی لیتر نیاز دارد. در واقع در این محدوده قند خون، مغز می تواند بدون هیچ مشکلی به فعالیت خود ادامه دهد.

مطالعات نشان داده اند که قند خون بالاتر از سطح ۲۷۰ در دیابت نوع ۱ بر قدرت تکلم و بیان تاثیر می گذارد. قدرت عملکرد محاسبات ذهنی و پاسخ به سوالات چند جوابی و به طور کلی قدرت تحلیل اطلاعات در این سطح قند خون مختل می گردد. سطح این اختلالات با افزایش سطح قند خون شدت پیدا می کند.

بعد از کسب این نتایج پزشکان دریافتند که افت قند خون به سطح پایین تر از ۷۰ میلی گر در دسی لیتر نیز منجر به اختلالات شناختی می گردد. در طی یک حمله ی افت قند خون، قند کافی برای تغذیه سلول های مغزی وجود ندارد.

از این رو هم افزایش قند خون و هم افت قند خون منجر به اختلال عملکرد مغزی خواهد شد.

ناهنجاری

بر اساس آمار انجمن دیابت آمریکا، اختلال عملکرد مغزی به سبب افزایش قند خون، در یک دهم مبتلایان به دیابت و قند خون بالا دیده می گردد.

در اشخاصی که این اختلال عملکرد مغزی  در اثر قند خون بالا را تجربه کرده اند، علائم آسیب و نیز شدت آن در هر فردی متفاوت است.

قندهای مختلف تاثیرات متفاوتی بر مغز دارند

به نظر می رسد گلوکز بر مناطقی از مغز که وظیفه تنظیم اشتها را بر عهده دارند تاثیر می گذارد. در حالی که فروکتوز یا قند میوه چنین تاثیری را نمی گذارد.

مطالعات نشان داده اند در اشخاصی که نوشیدنی شیرین شده با گلوکز می خورند، شدت و میزان جریان خون به ناحیه ای از مغز به نام هیپوتالاموس کاهش می یابد، در حالی که اشخاصی که نوشیدنی حاوی فروکتوز مصرف می کنند، افزایش خفیفی در جریان خون مغزی و مخصوصا در ناحیه هیپوتالاموس گزارش شده است و این بدان معنی است که قند فروکتوز، فعالیت مغزی و نیاز مغز به قند را بالا می برد.

خیلی وقت ها، قند خون بسیار بالا یا بسیار پایین می‌تواند منجر به کاهش هوشیاری و یا اختلال در عملکرد مغزی بیمار شود و فرد نشانه‌های مشابه با سکته مغزی را نشان دهد

گلوکز همچنین عملکرد و فعالیت نقاط موثر در تنظیم اشتها را کاهش می دهد. در حالی که فروکتوز تاثیر کنترل اشتها را از خود برجای نمی گذارد. در واقع فروکتوز با مکانیسم متفاوتی بر مغز تاثیر می گذارد.

فروکتوز به میزان بسیار کمتر از گلوکز ترشح انسولین را تحریک می کند.

حضور انسولین با ورود گلوکز به داخل سلول سبب احساس سیری نیز می گردد.

از این رو ممکن است از تاثیرات فروکتوز بر مغز، افزایش احساس گرسنگی و پرخوری متعاقب آن باشد.

قند خون می تواند به سکته مغزی منجر شود

سکته مغزی، آسیب عصبی حاد ناشی از اختلال خونرسانی به قسمتی از بافت مغز است که از انسداد رگ مغزی به وسیله یک لخته خونی و رسوب کلسترول و چربی، یا پارگی یکی از عروق تغذیه کننده آن قسمت از بافت مغز ناشی می گردد.

به سبب رسوب قند در عروق اشخاص دیابتی، این بیماران بیشتر از دیگران در معرض حملات سکته مغزی می‌باشند.

به علاوه آنکه امروزه دیابت نوع دو شیوع بسیار بالایی دارد و اضافه وزن و چربی خون بالا از مشکلاتی می باشند که در بیشتر اشخاص همراه با دیابت وحود دارند. در این شرایط سکته مغزی مشکلی محتمل خواهد بود، مخصوصا اگر سابقه حملات ایسکمی گذرا و همانطور که گفتیم پرفشاری خون، کلسترول بالا، اضافه وزن و چاقی و مصرف سیگار در بیمار دیابتی وجود داشته باشد.

البته بسیار وقت ها، قند خون بسیار بالا یا بسیار پایین می‌تواند منجر به کاهش هوشیاری و یا اختلال در عملکرد مغزی بیمار شود و فرد نشانه‌های مشابه با سکته مغزی را نشان دهد.

علائم افت قند و سکته مغزی گاهی بسیار مشابه می باشند. سردرد شدید و ناگهانی و عدم توانایی هماهنگی در انجام حرکات،  گزگز ناگهانی صورت، اندام‌های فوقانی یا تحتانی که عموما یک سمت بدن را درگیر می‌کند، گیجی ناگهانی، اختلال در بینایی، عدم توانایی برقراری تعادل در حین راه رفتن و حتی ایستادن، احساس چرخش اتاق و اجسام به دور سر، از نشانه‌های سکته مغزی اند که بسیار وقت ها در هنگام افت قند هم آنها را تجربه می کنیم.

الهه گودرزی

بخش سلامت ممتاز

مطالب مرتبط:

۱۰ عامل مهم تخریب مغز

جلوگیری از افت قند خون در دیابت

شش روش برای ایجاد مغز هوشیار