مردم عرب خوزستان در ماه مبارک رمضان مراسم و آیین های بسیاری دارند که یکی از آنها مراسمی با نام قرقیعان یا گرگیعان است.
گفته می شود این مراسم از دوران پیامبر اکرم(ص) و هنگام میلاد اولین نوه ایشان یعنی امام حسن(ع) به جا مانده است. در شب نیمه ماه رمضان کودکان در شهرهای اهواز، آبادان، خرمشهر، شادگان، سوسنگرد و دیگر شهرها و روستاها با پوشیدن لباس های نو و محلی یعنی «دشداشه» برای پسران و «عبا» برای دختران، به در خانه های مختلف می روند و عیدی و شیرینی می گیرند.
این کودکان هنگام در زدن و قبل از گرفتن عیدی، شعرهایی با مضامین دعا برای صاحب خانه و فرزندانش می خوانند. به این مراسم گرگیعان گفته می شود.
آنها به خانه های مختلف می روند و پشت در خانه ها شعر می خوانند: «ماجینه یا ماجینه – حل الکیس و انطینا» (آمدیم و آمدیم- در کیسه را باز کن و به ما (عیدی و شیرینی) بده). اگر اهالی خانه مثلا در پشت بام باشند خطاب به آنها می گویند: «یا اهل السطوح – تنطونه لو انروح» (ای افرادی که بالای پشت بام ایستاده اید- به ما عیدی می دهید یا برویم؟).
همچنین ممکن است بچه هایی که دسته جمعی برای گرفتن عیدی به کوچه ها می روند، دو گروه شوند و گروه نخست بگوید: «گرگیعان و گرگیعان» و گروه دوم جواب دهد: « الله یعطیکم رضعان» (خدا به شما فرزند عطا کند) یا اینکه «گرگیعان و گرگیعان – الله ایخلی اولیدکم» (خدا پسر کوچک شما را نگه دارد.) در این مراسم، اهالی خانه ها به بچه ها که هر یک سبدی را در دست دارد، باصورگ (بادام)، شیرینی و عیدی می دهند. این مراسم تا پاسی از شب نیمه ماه رمضان ادامه می یابد.
ریشه کلمه «گرگیعان»
تعابیر و روایت های مختلفی درباره ریشه این کلمه مطرح شده است.
درباره معنی کلمه «گرگیعان» یا «قرقیعان»، برخی معتقدند این کلمه از «قرع الباب» به معنای در زدن گرفته شده به خاطر اینکه کودکان در خانه ها را برای دریافت شیرینی و عیدی می کوبند.
نظر دیگری درباره معنی «گرگیعان» آمده است که می گوید این واژه از کلمه «قرّه العین» گرفته شده که به معنای نور چشم است.
در میان مردم عرب خوزستان چون در برخی مواقع، قاف، گاف تلفظ می شود لذا مراسم «قرقیعان» با تلفظ بومی «گرگیعان» خوانده می شود.
از آنجایی که مراسم گرگیعان مصادف می شود با تولد امام حسن مجتبی(ع) و خوشحالی رسول خدا(ص) برای تولد اولین نوه اش، می گویند که مردم برای تبریک به امام علی(ع) و حضرت فاطمه(س) «قره عین قره عین» گویان به در منزل ایشان می رفتند و کم کم به صورت مناسبتی هر ساله در میان مسلمانان و مخصوصا شیعیان رواج پیدا کرد.
مراسم گرگیعان با نام های مختلف در بین مردم کشورهای عربی همچون کویت، عراق، امارات، عربستان سعودی، بحرین و… نیز برپا می شود. البته این مراسم در کشورمان در مناطقی از استان بوشهر، بندرعباس و حتی در کیش نیز برگزار می شود که با نام های متفاوتی خوانده می شود.
عصر ایران