مردی که قرار است اقتصاد جهان را مدیریت کند

به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران، روبرتو آزودو (Roberto Azevêdo) رئیس سازمان تجارت جهانی کلید این نهاد بین‌المللی را روز چهارشنبه از پاسکال لمی فرانسوی تحویل گرفت و از اول سپتامبر کار خود را آغاز خواهد کرد. فارغ از اهمیت انتخاب آزودو که حاکی از قدرت گرفتن اقتصادهای نوظهور در رأس سازمان‌های بین‌المللی است، رئیس برزیلی سازمان تجارت جهانی قرار است روح تازه‌ای به نهادی بدهد که مدتی است کارآیی خود را از دست داده است. ناظران بر این اعتقادند که سازمان تجارت جهانی هیچگاه در طول حیات خود با این تعداد نامزد برای ریاست روبرو نبوده است. در این دوره ۹ کاندیدا از کشورهای برزیل، کاستاریکا، کره جنوبی، غنا، اندونزی، اردن، نیوزیلند، کنیا و مکزیک برای ریاست ۴ سالۀ این سازمان صف کشیده بودند؛ کشورهایی که در حال تبدیل شدن به وزنه در معادلات اقتصاد جهانی می باشند و می‌خواهند نقش‌آفرینی بیشتری در عرصۀ بین‌المللی از خود نشان دهند.
سازمان تجارت جهانی که در سال ۱۹۹۴ جانشین “گات”(توافق‌نامۀ تعرفۀ گمرکی و تجاری) شد در سال ۲۰۰۱ و در جریان نشست دوحه بر گسترش روند آزادسازی تبادلات جهانی تأکید کرد. این توافق که در ابتدا گسترش تبادلات اقتصادی در کشورهای فقیرتر را هدف قرار داده بود، دیری نپائید که به عرصه‌ای برای رویارویی کشورهای شمال و جنوب تبدیل شد. امروز سازمان تجارت جهانی متعاقب همین ناهماهنگی‌ها در بن‌بستی گرفتار شده که مشخص نیست که آیا در نشست بعدی این سازمان(در ماه دسامبر) خواهد توانست کشورها را به گسترش تسهیلات مبادلاتی با خود همراه کند یا خیر.
واقعیت این است که سازمان تجارت جهانی از سال ۲۰۰۱ هنوز موفق نشده توافقات نشست دوحه برای گسترش تبادلات آزاد را منعقد کند و سبب این امر نیز کشورهای توسعه‌یافته معرفی شده‌اند. کشورهای صنعتی دیگر حاضر نیستند بدون چشمداشت به رقبای نوظهور خود(از جمله گروه بریکس متشکل از برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی) امتیاز تجاری بدهند. کشورهایی که از نگاه غرب به رقبای مهمی تبدیل شده‌اند و به اندازۀ کافی رشد کرده‌اند، اما در مقابل نوظهورها نیز رشد خود را ناکافی می‌دانند و می‌خواهند شکنندگی اقتصاد خود را جبران کنند.
اقتصادهای نوظهور قرار است سال جاری صادرات‌شان به ۷٫۲% و واردات‌شان به ۷٫۸% افزایش یابد، در حالیکه این رقم برای کشورهای توسعه‌یافته ۴٫۱% و ۳٫۹% است و از این رو گفته می‌شود که چرخ‌های اقتصاد جهانی را این کشورها به حرکت درخواهند آورند و اگر یکی از همین کشورها در رأس سازمان تجارت جهانی باشد، این بدان معناست که وزن این کشور افزایش خواهد یافت.
پرسش اینجاست که آیا برزیل می‌تواند این معادله را تغییر دهد؟ و آیا رئیس‌ تازه قادر است وحدتی نسبی را میان ۱۵۹ کشور عضو این سازمان ایجاد و این سازمان را از بی‌حرکتی و فلجی که بدان گرفتار شده، رها کند؟
در صورتی که آزودو از زبان دیپلماسی برای مدیریت استفاده نکند، اختلاف‌نظرها با اروپا و همچنین تنش میان چین و آمریکا افزایش خواهد یافت. برزیل پیشتر ثابت کرده بود که در افزایش تعرفۀ گمرکی بر واردات خود تردیدی نداشته و ندارد و ترجیح می‌دهد زمانی که لازم بداند از بازارهای داخلی خود حمایت کند. دیلما روسف، رئیس‌جمهور برزیل دربارۀ انتخاب آزودو می‌گوید:” این یک پیروزی برای برزیل و یا هر کشور دیگری نیست، بلکه یک پیروزی برای سازمان تجارت جهانی است”
امروز اما با توجه به وضعیت فعلی این نهاد، بسیاری این پرسش را مطرح می‌کنند که آیا وجود سازمان تجارت جهانی اصولاً کارایی دارد؟ به خصوص اینکه این نهاد از سال ۱۹۹۴ تاکنون تصمیم مهمی نگرفته و تنها به مجری تبدیل شده و حتی بسیاری در آمریکا و اروپا این سازمان را به عدم ثبات و از بین بردن مشاغل نیز متهم می‌کنند. با این حال شعار تبادل آزاد اقتصادی که این سازمان در تلاش برای گسترش آنست، سبب رشد اقتصادهای نوظهور و کاهش فقر در بسیاری از کشورها شده است و به رغم همۀ ضعف‌هایی که این سازمان دارد، هنوز بسیارند کشورهایی که تمایل الحاق به آن را دارند. روسیه به عنوان صد و پنجاه و ششمین عضو در اوت ۲۰۱۲ به این سازمان پیوست و هنوز کشورهای دیگر در نوبت‌ می باشند.
در اینفوگرافیک ذیل وزن مهمترین کشورها در حجم اقتصاد جهانی را می‌بینید: