منش اخلاقی علامه طباطبایی از زبان شاگردش

یک شاگرد علامه طباطبایی با بیان اینکه آنچه از این دوره کوتاه شاگردی ایشان iبه یاد دارم این است که علامه بیش از آنکه معلوماتش بر اشخاص اثر بگذارد، iبه وسیله منش و رفتار بر روی اشخاص تأثیر می گذاشت، گفت: علامه طباطبایی زندگی بسیار ساده ای داشت.

دکتر یحیی یثربی، استاد بازنشسته فلسفه دانشگاه علامه طباطبایی و از شاگردان علامه طباطبایی در مورد سبک زندگی علامه طباطبایی گفت: علامه طباطبایی زندگی بسیار ساده ای داشت. روشنترین تصویری که از ایشان در ذهن دارم حالتی است که ایشان در یک دست نان سنگک و در دست دیگر پیاله ای ماست داشت و iبه طرف منزل می رفت.

وی با بیان اینکه بنده فرصت کمی برای iبهره بردن از محضر این فیلسوف بزرگ داشتم، افزود: در آخرین سالی که ایشان تدریس فلسفه می کرد، در محضر درس ایشان حضور داشتم. آنچه از این دوره کوتاه iبه یاد دارم این است که ایشان بیش از آنکه معلوماتش بر اشخاص اثر بگذارد، iبه وسیله منش و رفتار بر روی اشخاص تأثیر می گذاشت.

نویسنده تفسیر روز با بیان اینکه علامه طباطبایی از نظر آزاداندیشی و باز بودن فکری بسیار شاخص بود، اظهار داشت: در اثبات این ادعا همین بس که ایشان iبه مسائل روز و مکتبهای روز می‌پرداخت.

یثربی با بیان اینکه از منظر فلسفی نیز باید گفت که ایشان اولین کسی بود که نوعی تجدد و نوآوری را در فلسفه اسلامی در دوره معاصر بنا نهاد، بیان کرد: این ابتکار و نوآوری در کتاب «اصول فلسفه و روش رئالیسم» iبه خوبی آشکار است. همان گونه که دکارت برای اولین بار رسائل خود را نه iبه زبان علمی آن روزگار، یعنی لاتین، بلکه iبه زبان فرانسوی نوشت؛ علامه طباطبایی هم برای اولین بار در دوره معاصر این کتاب فلسفی را نه iبه زبان عربی، بلکه iبه زبان فارسی نوشت.

 وی با اشاره iبه اینکه اصول فلسفه و روش رئالیسم نه تنها از نظر زبان، بلکه از حیث طرح مسأله نیز با دیگر کتابهای فلسفی ایشان مانند «بدایه الحکمه» و «نهایه الحکمه» تفاوت دارد، گفت: علامه در این کتاب iبه مباحث و مسائل معرفت شناسی تقدم بخشیده و بر این اساس iبه کتاب خود نظم و ترتیب داده است. هر چند که نوآوری و ابتکار علامه طباطبایی بسیار نیست، اما، از این حیث که آغازگر راهی شد که کمتر کسی iبه آن پرداخته بود حاوی اهمیت فراوانی است.

وی در پاسخ iبه این سؤال که آیا علامه طباطبایی فیلسوفی نوصدرایی است، تأکید کرد: اگر بخواهیم عنوان نوصدرایی را مطرح کنیم باید آنرا بعد از علامه مطرح کنیم. پیش از علامه چیزی iبه عنوان نوصدرایی نداریم، اما بعد از علامه هم نمی توانیم این عنوان را بسیار جدی بگیریم، چون خود علامه کاملاً در چارچوب صدرا بود، البته معتقدم ایشان می‌خواست در این راه قدم بردارد اما اینکه چقدر موفق بوده است iبه ارزیابی و فرصت بیشتری نیازمند است.

استاد بازنشسته فلسفه دانشگاه علامه طباطبایی، اذعان کرد: علامه طباطبایی معتقد است چون موضوع فلسفه اعم از موضوعات علوم است، پس همه علوم در ثبوت موضوعشان iبه فلسفه وابسته اند. خود موضوع فلسفه چون موجود عام است، iبه صورت بدیهی قابل تصور و تصدیق است. iبه نظرم اثبات موضوع که در نوشته های علامه طباطبایی مطرح شده، چندان درست iبه نظر نمی رسد، بلکه باید همان تعبیر قدیمی بحث و تبیین را iبه کار ببریم، زیرا اگر رابطه فلسفه با علوم دیگر را با دقت بررسی کنیم، خواهیم دید که جریان تبیین مطرح است نه اثبات.

وی در ادامه سخنانش بیان کرد: آنچه از اظهارات علامه طباطبایی برمی آید، چیزی بیش از این نیست که iبه طور مثال یک فیزیکدان اگرچه راجع iبه ماده و یا کمیت در حد خودش کسب دانش کرده، اما وجود ماده را مسلم فرض کرده و درباره اثبات آن کاری نکرده است و نباید هم کند، زیرا فیلسوف مسئول این کار است. فیلسوف باید ثابت کند که ماده یا کمیت وجود دارد!

یثربی با بیان اینکه علامه طباطبایی وظیفه اصلی فلسفه را بررسی بود و نبود موجودات می داند، تصریح کرد: در صورتی که کار فلسفه این نیست که در مورد باور ما iبه بود یا نبود اشیاء تحقیق کند، یعنی فلسفه کارش این نیست که iبه کشف خطاهای ما در بود و نبود اشیاء بپردازد. این کار معرفت شناسی است که عوامل خطاهای داوریهای ما را کشف کند و اخطار دهد.

وی تأکید کرد: بنابراین برخلاف اظهارات علامه طباطبایی کار اصلی فلسفه و هر دانش دیگر، تلاش برای فهم چیستی موجودات است نه هستی عام آن. پس نتیجه می گیریم کار فیلسوف این نیست که iبه طبیعت شناس بگوید نگران نباش طبیعت وجود دارد! البته اینجا یک نکته دیگر مطرح می گردد و آن هم این است که کار اصلی فلسفه در ارتباط با دانشهای دیگر چیست؟

/۳۰۴۶۲

  دانلود