نظامیان، دست رئیس جمهور را بسته اند

علی اصغر محمدی در تحلیل رئیس جمهور شدن محمد مرسی:

زهرا خدایی

جشن های پیروزی محمد مرسی، رئیس جمهور جدید مصر همچنان ادامه دارد. اخوان المسلمین بعد از قریب ۹ دهه فعالیت سیاسی توأم با سرکوب از سوی نظامهای سیاسی شبه اقتدارگرا، امروز سکان قدرت را در حالی در دست می گیرد که رأی ۱۳ میلیون مصری را با خود دارد. هرچند سایۀ پرقدرت نظامیان همچنان بر مصر مستولی است و ژنرال ها که بخش اعظم نهادهای سیاسی و اقتصادی کشور را در دست دارند تصمیم سازان و تصمیم گیرندگان اصلی عرصۀ سیاست هستند، با این حال شاید پیروزی مرسی، گام اول مقابله با سیطره و هژمونی نظامیان در عرصۀ قدرت باشد. خبرآنلاین در گفتگویی با علی اصغر محمدی، مدیرکل خاورمیانۀ وزارت خارجۀ کشورمان و کارشناس مصر، آیندۀ مصر و چالشهای پیش روی رئیس جمهور جدید را مورد بررسی قرار داده که در ذیل می خوانید.
روند انتقال قدرت بعد از روی کار آمدن مرسی چگونه خواهد بود؟
پیش بینی من این نیست که انتقال قدرت به آسانی صورت گیرد. یقیناً نظامیان تلاش خواهند کرد از مرسی یک رئیس جمهور مسلوب الاراده ای بسازند که حداکثر، عنوان رئیس جمهور را دارد ولی عملاً باید دبیر شورای نظامیان حاکم باشد. این خواستی است که نظامیان دارند و در این مسیر حرکت می کنند، انحلال مجلس نیز در همین راستا بود، روزی که نظامیان مجلس را منحل کردند، یقین داشتند که مرسی رئیس جمهور خواهد شد و برای اینکه دست او را ببندند و اختیارات او را محدود کنند، مجلس را منحل کردند. اما سوال اول اینست که هم اکنون مرسی باید کجا برای ریاست جمهوری سوگند یاد کند؟ قاعدتاً رئیس جمهور باید در برابر مجلس سوگند یاد کند. اما با انحلال مجلس الان مرسی باید کجا سوگند یاد کند؟ در برابر شورای عالی نظامی؟ در برابر مجلس سنا؟ در برابر شورای عالی قضائی؟
سوال دوم اینجاست مرسی وزرای خود را به چه کسی باید معرفی کند؟ به شورای عالی نظامی که عنوان می کند اختیارات قانونگذاری را در دست گرفته است؟
مسئله سوم اینست که شورای عالی نظامی با صدور حکمی، اختیارات رئیس جمهور را به ویژه در ۲ مورد محدود کرده است. اول هر آنچه که به سیستم نظامی مربوط می شود و اختیارات رئیس جمهور را در آن محدود کرده است و دوم اینکه هرآنچه که مربوط به بودجه می شود هم دست رئیس جمهور را بسته است و تلاش می کند رئیس جمهوری سر کار بیاید که مسئول آب، برق و نان مردم است و با توجه دشواریهایی که در مصر وجود دارد، فقط باید دشنام های ناشی از نارسائی های موجود در سیستم را به جان بخرد. اما قدرتی برای تصمیم گیری های استراتژیک نداشته باشد.
حکم برگزاری انتخابات مجدد پارلمانی را باید شورای عالی نظامی صادر کند؟
همه چیز نامشخص است. نظامیان هیچ برنامۀ مشخصی در این زمینه را علنی نکرده اند.
مرسی به عنوان رئیس جمهور نمی تواند دستور برگزاری انتخابات پارلمانی را بدهد؟
پذیرش این اقدام از سوی مرسی به این معناست که رئیس جمهور یک کار غیرقانونی را پذیرفته است. چرا باید بپذیرد که شورای نظامی، مجلس را به صورت غیرقانونی منحل کرده است؟ این یعنی باید بپذیرد که انتخابات مجلس قبلی مشکل داشته است؛ در حالیکه اینطور نبوده است.
مجلس در حال حاضر منحل شده، چه چارۀ دیگری جز این وجود دارد؟
حرف اسلامگرایان اینست که انحلال کار غیرقانونی است.
بنابراین این احتمال وجود دارد که مجلس دوباره کار خود را شروع کند؟
حرف و نظر اسلامگرایان و جریانهای انقلابی اینست. اینکه تا چه میزان عملی خواهد شد و توان مقابله با نظامیان را خواهند داشت، بحث دیگری است.
رابطۀ اسلامگرایان با اسراییل چه خواهد شد؟
شورای عالی نظامی حتی دست رئیس جمهور را در رابطه با اسراییل نیز بسته است. چند روز پیش یکی از مقامات شورای عالی نظامی در مصاحبه ای اعلام کرد که رئیس جمهور مسئول روابط با اسراییل نخواهد بود. این مسئله نشان می دهد که محمد مرسی کار بسیار دشواری پیش رو دارد. لذا انتخاب مرسی یک ایستگاه در روند تکاملی انقلاب مصر است که می تواند به سمت حاکمیت مردم پیش برود و می تواند با ناکامی مواجه شود.
آیا مرسی می تواند با توجه به جایگاهی که دارد، فشارهایی را برای افزایش اختیارات رئیس جمهوری به شورای عالی نظامی وارد کند؟
این کار از دستِ شخص آقای مرسی به تنهایی ساخته نیست. این کار از دستِ مجموعۀ جریانهای انقلابی ساخته است. مجموعۀ جریانهای انقلابی می توانند روند را به گونه ای پیش ببرند که نظامیان را تحت فشار قرار بدهند. مثلاً حتی بعد از اعلام نتایج انتخابات اعلام کردند که میدان التحریر را ترک نمی کنند. مجموعۀ جریانهای انقلابی چند روز گذشته با محمد مرسی همپیمان شدند و آقای مرسی متعهد شد که معاونانش را از غیرِ هم حزبی های خودش انتخاب کند و همین طور نخست وزیر یک شخصیت ملی مستقل و غیرحزبی باشد. آنها متقابلاً متعهد شدند که با هم در برابر ترکتازی های شورای عالی نظامی بایستند. من فکر می کنم اکثریت جریانهای انقلابی می توانند با هم همپیمان بشوند و این روند را به سامان برسانند.
گفته می شود احتمال نخست وزیری البرادعی وجود دارد.
هنوز اخبار موثقی در این زمینه وجود ندارد. احتمال زیادی برای این مسئله قائل نیستم. من برای البرادعی برای پست نخست وزیری ۱۰ درصد شانس قائل هستم و نه بیشتر.
آیندۀ رویارویی ارتش با اسلامگرایان طی ماههای آینده را چگونه پیش بینی می کنید؟ آیا روندی تنش را خواهد بود و یا اینکه تضادها کمتر از میزانی است که متصور هستیم؟
برای طرفین حتماً تصمیم رویارویی آسان نخواهد بود اما در عین حال گریز از رویارویی نیز امکانپذیر نیست. لذا ما با یک مجموعه ای از رفتارهای متضاد از سوی طرفین مواجه خواهیم بود که گاه تلاش خواهند کرد از رویارویی با هم بپرهیزند و گاه ناگزیر پنجه در روی هم خواهند کشید.
برگ برندۀ مرسی برای اعمال فشار بیشتر بر نظامیان چیست؟
حضور مردم در صحنه. همانطور که طی روزهای اخیر دست به این کار زده اند و می توانند بیشتر هم بمانند.

۲۶۳ ۴۹

  دانلود