نغمه مرگ برای خنیاگر آوازهای سرور

اول: قسمت خانی هم رفت. در ۶۹ سالگی. بیماری مزمنی پیدا کرد که رمق و توانش را ستاند، صدای سوخته و خسته‌اش را گرفت و به دیار باقی کشاندش.

قسمت خانی را اولین بار در جشنواره موسیقی نواحی ایران در کرمان دیدم. در آخرین سالی که این جشنواره با آبرومندی و اعتباری تمام برگزار شد. محمدرضا درویشی در آن سال سنگ تمام گذاشت و به گمانم ۳۶ تن از استادان شاخص موسیقی نواحی را در قابی در تالار شهر کرمان گرد آورد و عکسی از آنها به یادگار گرفت و لوح نوشته ای قیمتی و ارزشمند هم به هرکدامشان داد.

از آن جمع در چند سال قبل چندین نفر روی در نقاب خاک کشیدند. نکته جالب اینکه سه تن از این مجموعه که عکسشان در ۲۷ دی ۱۳۸۳ در تاریخ ماندگار شد و هر سه به دیار باقی شتافتند در کنار هم نشسته بودند. استاد محمدحسین کیانی، پدر شاهنامه خوانی ایران که فروردین ۸۸ و در ۱۰۸ سالگی فوت کردند. استاد ولی رحیمی، کمانچه نواز نامی و یار و همراه سهراب محمدی که ۱۲ بهمن ۸۸ دل به دیار باقی داد و قسمت خانی که در میان این دو تن نشسته بود، ,و سرحال وقبراق باهمان نگاهی که طنز مطایبه از آن می‌بارید و با شولایی بر دوش به روبرو خیره شده است، در آخرین روزهای پاییز ۹۲٫ گویی دست تقدیر به گونه ای فضای آن عکس را طراحی کرده بود که یکی یکی را با مرگ آشتی دهد.
دوم: قسمت خانی را در بعد از انقلاب اولین بار جهانگیر نصری اشرفی به جامعه موسیقی شناساند. آقای اشرفی که چند سالی است دانشنامه فلات موسیقی ایران او در نزدیک به ۱۲ جلد همچنان در انتظار سرمایه گذاری است تا محصول سه دهه تلاش او و جمعی صد نفره قامت انتشار یافتن بر خود بپوشد، علاوه بر آنکه در پژوهش موسیقی و فرهنگ مناطق ایران سبقت و سابقه ای درازدامن دارد، به طور خاص در موسیقی منطقه شمال ایران، و دامنه البرز به سبب آنکه این منطقه زادگاه او بوده است، انرژی و توانی مضاعف صرف کرد و تقریبا عمده موسیقی و فرهنگ این مناطق را به قولی شخم زد و ده به ده و منطقه به منطقه را چندین بار زیر و رو کرد، بعضی چهره های مشهور را به جشنواره‌ها کشاند و بعضی چهره های گمنام اما بی بدیل و بکر را شناسایی ومعرفی کرد. قسمت خانی هم از این دست اشخاص بود که وقتی معرفی شد جامعه موسیقی او را شناخت و صدایش را ارج نهاد. نگارنده در جشنواره موسیقی کرمان از نزدیک و بر صحنه صدایش را در هتل گواشیر شنید و از هیمنه و هیبت آن به شگفتی در آمد. صدایی روان و زلال که تمامی زوایا و خبایای یک صدای منحصر به فرد روستایی و بکر را در خود جای داده است.

سوم: قسمت خانی صدایی سوخته دارد. صدایی که هم غم را می‌توان با آن فریاد کرد، همانند صدای جناب هادی حمیدی که در آلبوم آوای مهر استاد علیزاده آن آهنگ معروف «عمق فاجعه» را خواند و می‌توان تاثیر صدای استاد خانی را بر آن کار فهم کرد و هم آنکه در شادی و طرب هم خنیاگری قابل و لایق است. از او چند آلبوم در فضای موسیقی ایران وجود دارد که اولین آن را آقای اشرفی در مجموعه موسییقی نواحی ایران که انتشار یافتنات انجمن موسیقی در سال‌های میانی دهه هفتاد در نزدیک به ۱۰۰ البوم منتشر کرد، می‌توان شنید. بعدها آقای آرمین فریدی هم اثری را با این بزرگ موسیقی تالشی انتشار یافتن داد که عمده قطعات آن شنیدنی است. آنچه که این موسیقی را بیشتر جلوه و جلا می‌دهد، همانا بکر بودن آن در مقایسه با انواع دیگر موسیقی منطقه شمال است. اگر حوصله کنید و آهنگ حنابندان را همراه تنبوره ودایره با صدای مرحوم خانی بشنوید قطعا به اعتبار سخن من ایمان خواهید آورد.

یادش گرامی باد که سرزنده و سرخوشانه زیست و خواند.

[ سید ابوالحسن مختاباد]

منبع: موسیقی ما