انتشار اخباری مبنی بر ضعف بهداشتی در استفاده از دستگاه آندوسکوپی و امکان انتقال بیماری‌هایی مانند ایدز و هپاتیت از این طریق در سایت‌های خبری در حالی سبب نگرانی مردم و بیماران شده که سهل‌انگاری در این خصوص مورد تایید است، اما ایجاد نگرانی در جامعه به جای آگاهی دادن، قابل توجیه نیست.آزمایش آندوسکوپی، دقیق‌ترین و مفیدترین راه برای بررسی علل مختلف سوءهاضمه، تشخیص زخم‌ها و سرطان معده است. اما سوال اساسی این است که آیا آندوسکوپی می‌تواند انتقال‌دهنده بیماری‌هایی مانند ایدز یا هپاتیت باشد یا خیر؟
داستان از این قرار است که به دلیل استفاده چندباره از پنس بیوپسی (نمونه‌برداری) یک‌بار مصرف در دستگاه‌های آندوسکوپی، احتمال انتقال بیماری‌های خطرناکی چون ایدز و هپاتیت وجود دارد، دلیل این کار هم بالا بودن قیمت پنس بیوپسی اعلام شده که بویژه پس از گرانی ارز و بالا‌رفتن تورم در کشور، این هزینه نسبت به قبل بسیار بیشتر شده است.
پیش از این هر پنس بیوپسی یک‌بار مصرف تا ۳۵۰ هزار تومان خریداری می‌شد که با افزایش نرخ ارز، پیش‌بینی شده قیمت این پنس‌ها نیز دو برابر شود.
بر همین اساس، گفته می‌شود که اگر مسوولان بیمارستان‌ها یا در مطب‌های خصوصی بخواهند برای هر بیمار یک پنس استفاده کنند، هزینه درمان بسیار بالا می‌رود و کمتر بیماری حاضر می‌شود چنین هزینه‌ای را بپردازد و از آنجا که نقش بیمه‌ها در پوشش این گونه خدمات بهداشتی بسیار ضعیف است، بیماران یا باید از خیر آندوسکوپی شدن بگذرند یا این‌که هزینه سنگین بابت این ماجرا بپردازند.
آندوسکوپ یک لوله باریک و انعطاف‌پذیر با دوربینی بر یک سر آن است. این ابزار که از طریق برش جراحی یا از طریق دهان یا مقعد وارد بدن می‌شود، برای بررسی بخش‌های مختلف بدن از جمله مفاصل، ریه‌ها، مثانه، دستگاه گوارش و آپاندیس به‌کار می‌رود.
آندوسکوپ‌های امروزی بسیار پیشرفته بوده و بنابراین قیمت زیادی هم دارند. این آندوسکوپ‌ها همچنین دارای لوله‌هایی برای ساکشن یا کشیدن مایع درون معده به خارج، فرستادن هوا به داخل معده و باد کردن آن و عبور دادن وسایل خاصی برای نمونه‌برداری (تکه‌برداری یا بیوپسی) است.
آزمایش آندوسکوپی، دقیق‌ترین و مفیدترین راه برای بررسی علل مختلف سوءهاضمه، تشخیص زخم‌ها و سرطان معده است. اما سوال اساسی این است که آیا آندوسکوپی می‌تواند انتقال‌دهنده بیماری‌هایی مانند ایدز یا هپاتیت باشد یا خیر؟
زهره محمدبیگی، کارشناس سازمان انتقال خون، در این باره به «جام‌جم» توضیح می‌دهد: یکی از سوالاتی که سازمان انتقال خون از داوطلبان اهدای خون می‌پرسد این است که آیا از دستگاه آندوسکوپی استفاده کرده‌اند یا خیر، دلیل این سوال احتمالا آلوده بودن برخی تجهیزات پزشکی از جمله همین دستگاه به ویروس ایدز و هپاتیت است.
او ادامه می‌دهد: خطری بالقوه که احتمال افزایش آمار مبتلایان به ایدز را در کشور بیشتر می‌کند. البته درباره استفاده از آندوسکوپی در همه جای دنیا از اهداکننده پرسیده می‌شود و سازمان انتقال خون مسوول نظارت بر چنین مسائلی نیست و تنها برای اهداکنندگان خود و برای رسیدن به ضریب اطمینان این سوال را مطرح می‌کند.
هر چند که برخی از کارشناسان حوزه سلامت معتقدند بیمار به‌عنوان یک حق مسلم می‌تواند از پزشک یا مسوول مرکز درمانی مربوط در خصوص چگونگی رعایت اصول بهداشتی یا ضدعفونی تجهیزات پزشکی سوال کند، اما همه می‌دانیم که در عمل چندان احترامی برای این حق بیماران در نظر گرفته نمی‌شود.
کارشناس سازمان انتقال خون در این باره می‌گوید: این توصیه در شرایطی ارائه می‌شود که تعدادی از بیمارانی که به بیمارستان‌های دولتی مراجعه می‌کنند از اخبار مرتبط با بهداشت و سلامت بی‌اطلاع هستند.
به گفته محمدبیگی، اگر توصیه به بیماران برای هوشیاری نسبت به سلامتشان، صرفا یک هشدار باشد در درست بودنش تردیدی نیست، اما گرفتاری در جامعه ما آنجاست که گاهی به جای درخواست جدی از مسوولان برای رسیدگی به چنین اتفاقات فاجعه‌باری، موضوع به همین توصیه‌ها خلاصه می‌شود و رسیدگی خاتمه پیدا می‌کند.
با این وجود کمیسیون بهداشت و درمان مجلس نیز به این موضوع وارد شده و عبدالجبار کرمی، عضو این کمیسیون اعلام کرده که از وضعیت ضدعفونی شدن دستگاه‌های آندوسکوپی بی‌اطلاع بوده و استفاده چندباره از پنس بیوپسی یک‌بار مصرف را فاجعه دانسته و از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی خواسته که به این امر، فورا رسیدگی کند.
امکان خرید نیست، بیمه حمایت نمی‌کند
در بازار تجهیزات پزشکی کشور پنس‌هایی که برای بیوپسی بیماران (نمونه‌برداری) در آندوسکوپی استفاده می‌شود، دو نوع است؛ پنس‌های یک بار مصرف و پنس‌هایی از جنس فلز که قابلیت استفاده مجدد را داشته و البته باید بعد از هر بار استفاده کاملا ضدعفونی شوند. قیمت این پنس‌ها نیز از حداقل ۱۰۰ هزار تومان تا حداکثر ۴۰۰ هزار تومان در بازار وجود دارد.
دکتر ایرج خسرونیا، رئیس انجمن متخصصان داخلی کشور درخصوص نحوه استفاده از این پنس‌ها در آندوسکوپی به «جام‌جم» می‌گوید: از هر ۱۰۰ مورد مراجعه برای آندوسکوپی تنها ممکن است ۱۰ مورد از آن نیازمند استفاده از این پنس‌ها برای بیوپسی باشد که در صورت یک بار مصرف نبودن پنس، امکان استفاده مجدد آن بدون انجام پروسه کامل ضدعفونی امکان‌پذیر نیست.
خسرونیا که خود نیز برای بیمارانش آندوسکوپی انجام می‌دهد، تاکید می‌کند: اگر در پنس مورد نظر ترشحات معده یا خون باقی مانده باشد، امکان استفاده مجدد از آن سخت می‌شود و نیازمند انجام ضدعفونی دقیق است که بیشتر از ۵ تا۱۰ دقیقه طول نمی‌کشد.
او با اشاره به این‌که آلوده بودن دستگاه آندوسکوپی و لوله‌ای که وارد بدن و معده می‌شود به مراتب بیشتر از پنس است، ادامه می‌دهد: در مطب‌های پزشکی که شاید بیشتر از یک یا دو بیمار برای آندوسکوپی مراجعه نمی‌کنند، زمان و امکان ضدعفونی کردن دستگاه و پنس فراهم است، اما در بیمارستان‌های خصوصی و خصوصا مراکز دولتی که تعداد مراجعه‌کنندگان زیاد است احتمال این‌که ضدعفونی این وسایل به‌درستی انجام نشود، وجود دارد.
رئیس انجمن متخصصان داخلی کشور به تعرفه پایین انجام آندوسکوپی در کشور به نسبت هزینه‌های واقعی آن اشاره و اظهار می‌کند: امکان خرید پنس یک‌بار مصرف با قیمت چند‌صد‌هزار‌تومان برای پزشک معالج و بیماران مقدور نیست، از طرفی تعرفه غیرواقعی و نبود حمایت بیمه که فقط ۲۰ تا ۳۰ هزار تومان از هزینه واقعی حدود ۱۵۰ تا ۲۰۰ هزار تومانی آندوسکوپی را می‌پردازد، در ایجاد این مشکلات بی‌تاثیر نیست.
آندوسکوپی انجام دهید، اما با دقت
براساس گفته‌های رئیس انجمن متخصصان داخلی کشور، هر چند بسیار کم اما امکان انتقال بیماری‌ها از طریق دستگاه آندوسکوپی و پنس آلوده مورد استفاده وجود دارد، با این تفاسیر شاید ایجاد هیاهو یا ترس در بیماران اشتباه به نظر برسد، اما ابتلا به بیماری‌های پرهزینه‌ای (خصوصا هزینه‌های اجتماعی و روانی) چون ایدز یا هپاتیت مساله‌ای نیست که بتوان بسادگی از آن عبور کرد.
جدیدترین مقاله های بهداشت و سلامت