هر سه ماه یک‌بار خون اهدا کنید

امسال نیز این روز با شعار «هر اهداکننده خون یک قهرمان است» برگزار می‌شود تا مردم بدانند در جهان پرمخاطره امروز می‌توان یک قهرمان بود؛ قهرمانی که با اهدای خونش انسان‌هایی را از خطر و حتی مرگ حتمی نجات می‌دهد. در کشور ما نیز امسال ۲۵ خرداد (مصادف با ۱۴ ژوئن) به عنوان روز جهانی اهدای خون گرامی داشته می‌شود.

دکتر حشمت‌الله حیدری، کارشناس سازمان انتقال خون با اشاره به اهمیت اهدای خون سالم به جام‌جم می‌گوید: اهدای خون همیشه به شکل‌های مختلف وجود داشته است. به عنوان نمونه سال‌ها قبل، برای این‌که می‌دانستند خارج شدن خون از بدن برای سلامتی مفید است، حجامت می‌کردند، ولی در حال حاضر خونی که گرفته می‌شود نه‌تنها برای سلامت فرد اهداکننده مفید است، بلکه می‌تواند برای همنوع مورد نیازش نیز مورد استفاده قرار بگیرد.

به گفته وی، زمانی که از بدن انسان خون گرفته می‌شود، مغز استخوان فعال شده و سلول‌های جدیدی تولید می‌شود. همچنین با این کار خون اهدا‌کننده رقیق شده و بهتر می‌تواند در بافت‌ها و رگ‌های بدن جریان پیدا کند؛ به همین دلیل خون دادن از نظر اکسیژن‌رسانی و تغذیه برای تمام سلول‌های بدن بسیار مفید است.

من می‌توانم خون بدهم؟

با توجه به فواید اهدای خون و همچنین لذت نجات جان انسانی دیگر، مشخص است که همه دوست دارند در این کار نیک سهیم شوند ولی گروهی از افراد هستند که به دلایل خاص نمی‌توانند خون‌شان را به دیگران اهدا کنند.

دکتر حیدری در این‌باره توضیح می‌دهد: افرادی که برای اهدای خون مراجعه می‌کنند باید شرایط خاصی داشته باشند؛ از نظر سنی تنها افراد بالای ۱۷ سال و کمتر از ۶۰ سال می‌توانند برای اولین بار خون بدهند، ولی کسانی که به طور مداوم خون داده‌اند، تا ۶۵ سالگی هم می‌توانند اهدای خون داشته باشند. حداقل وزن اهداکنندگان نیز باید ۵۰ کیلوگرم باشد.

به گفته وی، فردی که برای اهدای خون مراجعه می‌کند حتما باید طی چهار تا شش ساعت قبل از مراجعه، غذا خورده باشد و نمی‌تواند به صورت ناشتا خون بدهد؛ البته نوع غذا چندان مهم نیست، ولی در کل بهتر است خیلی چرب نباشد.

این کارشناس سازمان انتقال خون می‌گوید: هنگام معاینه از اهداکننده در مورد مراجعه به دندانپزشکی هم سوالاتی پرسیده می‌شود، چون ممکن است در دندانپزشکی آلودگی‌هایی ایجاد شده باشد و بر همین اساس پزشک تعیین می‌کند که آیا فرد می‌تواند اهدای خون داشته باشد یا نه. همچنین از او درباره ابتلا به سرماخوردگی هم سوال می‌شود؛ به طوری که اگر فرد در سه روز گذشته سرماخورده باشد، نمی‌تواند خون بدهد. علاوه بر این، داروهایی که در مدت سرماخوردگی مصرف می‌شود نیز در اهدای خون تاثیرگذار است.

وی می‌افزاید: در صورتی که در دفعات قبل، پس از اهدای خون با مشکل خاصی روبه‌رو شده باشید حتما باید به پزشک اطلاع دهید. علاوه بر این، چنانچه در مدت یک سال گذشته در بیمارستان بستری بوده یا سابقه عمل جراحی داشته‌اید نیز باید به پزشک خبر دهید.

دکتر حیدری با اشاره به این‌که پس از اهدای خون، آزمایش‌های خاصی روی خون اهدا شده انجام می‌شود، می‌گوید: خون فرد اهداکننده از نظر بیماری‌های هپاتیت B، هپاتیت C، ایدز و سیفلیس بررسی می‌شود تا این بیماری‌ها از طریق خون اهدایی منتقل نشود، ولی برای اطمینان بیشتر از سلامت خون لازم است مدت مشخصی پس از حجامت، خالکوبی و… خون ندهید.

به گفته وی، چنانچه سابقه زردی یا یرقان در فرد اهداکننده یا خانواده او وجود داشته باشد، حتما باید پزشک سازمان انتقال خون را آگاه کند. سابقه آلرژی‌ها نیز باید با پزشک در میان گذاشته شود.

این کارشناس سازمان انتقال خون درباره مصرف داروها نیز می‌گوید: اهداکنندگان باید در مورد داروهایی که مصرف می‌کنند با پزشک صحبت کنند، چون هریک از داروها، محدودیت خاص خود را دارد.

تا یک سال بعد از خالکوبی و حجامت خون اهدا نکنید

وی تاکید می‌کند: سابقه خالکوبی، حجامت، طب سوزنی یا سوراخ کردن گوش نیز باید با پزشک در میان گذاشته شود و برای امنیت بیشتر تا یک سال پس از این کارها از فرد خون نمی‌گیرند. ابتلا به بیماری‌های خاص قلبی ـ عروقی،‌ ریوی، خونی، گوارشی، کلیوی، کبدی و تومورهای بدخیم نیز مواردی است که حتما باید به پزشک اطلاع داده شود.

به گفته دکتر حیدری، اهداکنندگان باید درباره سابقه بیماری‌های عفونی یا بیماری‌های عصبی مانند صرع نیز با پزشک صحبت کنند تا در مورد اهدای خون آنها تصمیم‌گیری شود. علاوه بر این موارد، سفر به مناطق مالاریاخیز نیز عاملی است که می‌تواند مانع اهدای خون شود.

این کارشناس سازمان انتقال خون درباره بیماری‌های مقاربتی می‌گوید: اگر فرد اهداکننده به این نوع بیماری‌ها مبتلا شده باشد نیز باید با پزشک این موارد را مطرح کند. در مورد بیماری ایدز هم اگر اهداکننده اطلاعات کافی نداشته باشد، ما ابتدا اطلاعات کافی را در اختیارش قرار می‌دهیم و او نیز می‌تواند در هر مرحله‌ای از اهدای خون خودش را از چرخه خارج کند بنابراین فردی که احساس می‌کند رفتار مشکوکی داشته، در هر قسمتی از خونگیری می‌تواند انصراف دهد.

به گفته وی، سابقه تزریق خون یا واکسیناسیون و اعتیاد به مواد مخدر تزریقی نیز باید با پزشک مطرح شود. به گفته دکتر حیدری، زنان باردار و کسانی که به فرزندشان شیر می‌دهند یا در دوران عادت ماهیانه هستند، نمی‌توانند خون بدهند.

اگر به سلامت خونتان شک دارید، انصراف دهید

با توجه به این‌که سلامت خون اهدایی اهمیت بسیار زیادی دارد، لازم است در صورتی که نسبت به بیماری‌های خاصی شک دارید حتما انصراف خود را اعلام کنید البته با توجه به این‌که افراد زیادی ممکن است به دلایل مختلف هنگام مراجعه، این مسائل را اعلام نکنند، سازمان انتقال خون شرایط ویژه‌ای در نظر گرفته است.

دکتر حیدری در این‌باره توضیح می‌دهد: در صورت بروز هرگونه علامت مربوط به بیماری‌های عفونی طی روزهای پس از اهدای خون و همچنین برای اعلام هرگونه سوابق پزشکی که فراموش کرده‌اید بیان کنید یا در صورتی که یادتان بیاید رفتار مشکوکی داشته‌اید، می‌توانید از طریق اطلاع‌رسانی تلفنی برای حذف خون اهدایی اقدام کنید.

به گفته وی، داوطلبان در مرحله خودحذفی نیز می‌توانند در مورد مصرف یا مصرف نکردن خون اهدایی تصمیم بگیرند؛ بنابراین فردی که رفتارهای مشکوکی داشته یا حجامت و تاتو… انجام داده، می‌تواند به صورت محرمانه خودش را حذف کند تا خون اهدایی برای بیماران استفاده نشود.

چند بار در سال؟

دکتر حیدری با اشاره به اهداکنندگانی که به صورت مستمر خون می‌دهند، یادآور می‌شود: اهداکنندگانی که حداقل هر شش ماه یک‌بار خون می‌دهند، اهداکنندگان مستمر هستند؛ تعداد دفعات خون دادن این افراد مشخص است و همچنین از سلامت خون آنها نیز اطمینان داریم بنابراین هر چه بتوان شاخص مستمر را افزایش داد، برای سیستم بهداشت مناسب‌تر است. به گفته این کارشناس، خانم‌ها حداکثر می‌توانند سه بار در سال خون بدهند و آقایان نیز هر سه ماه یک‌بار امکان اهدای خون دارند.

مراحل اهدای خون

دکتر حیدری درباره مراحل اهدای خون می‌گوید: فردی که برای اهدای خون مراجعه می‌کند، ابتدا باید در قسمت ثبت‌نام، اطلاعات کلی خود مانند نام و آدرس را به همکاران بگوید. پس از این مرحله، وارد بخش معاینات می‌شود و باید به‌درستی به تمام سوالات پزشک پاسخ دهد.

به گفته وی، معمولا مرحله اهدای خون پنج تا ۱۰ دقیقه زمان لازم دارد و پس از آن نیز اهداکننده، استراحت کرده و از او پذیرایی می‌شود البته یادتان باشد پس از اهدای خون نباید سیگار کشید یا مشغول انجام فعالیت‌های سنگین شد.

نیلوفر اسعدی‌بیگی ‌-‌ گروه سلامت