پدر و مادر خود را به نام صدا نزنید/ اگر والدین با فرزند تندی کردند، فرزندان حق کوچکترین توهین را ندارد

آیه ۲۳ سوره اسراء:
«وَقَضَى رَبُّکَ أَلاَّ تَعْبُدُواْ إِلاَّ إِیَّاهُ وَبِالْوَالِدَیْنِ إِحْسَانًا إِمَّا یَبْلُغَنَّ عِندَکَ الْکِبَرَ أَحَدُهُمَا أَوْ کِلاَهُمَا فَلاَ تَقُل لَّهُمَآ أُفٍّ وَلاَ تَنْهَرْهُمَا وَقُل لَّهُمَا قَوْلًا کَرِیمًا.»
«پروردگارت مقرر داشت که جز او را نپرستید و به پدر و مادر نیکی کنید. هرگاه یکی از آن دو یا هر دو در نزد تو به پیری رسیدند، به آنان «اُف» مگو و آنان را از خود مران و با آنان سنجیده و بزرگوارانه سخن بگو.»
روایاتی دربارهٔ احسان به والدین

– پاداش نگاه به والدین از روی محبت، حج مقبول است؛ رضایت آن دو؛ رضای الاهی و خشم آنان خشم خداست؛ احسان به پدر و مادر عمر را طولانی می کند و سبب می گردد که فرزندان نیز به ما احسان کنند. در احادیث آمده است: هرگز به آنان «اُف» نگو، خیره نگاه مکن، دست به روی آنان بلند مکن، جلوتر از آنان راه مرو، آنان را به نام صدا نزن، کاری مکن که مردم به آنان دشنام دهند، پیش از آنان منشین و پیش از آن که از تو چیزی بخواهند به آنان کمک کن.[۱]

– مردی مادرش را به دوش گرفته ، دور خانه خدا طواف می داد، پیامبر را در همان حال دید، پرسید: آیا حق مادرم را ادا کردم؟ فرمود: حتی حق یکی از رنج های دوران بارداری و زایمان او را ادا نکرده ای. [۲]

– از پیامبر اکرم(ص) سوال شد: آیا پس از مرگ هم راهی برای احسان به والدین هست؟ فرمود: آری، با نماز خواندن برای آنان، استغفار برایشان، وفا به تعهداتشان، پرداخت بدهی هایشان و احترام به دوستانشان. [۳]

– مردی از پدرش نزد پیامبر شکایت کرد و حضرت پدر را خواست. پدر پیر گفت: روزی که من قوی و غنی بودم به فرزندم کمک می کردم، اما امروز که او صاحب ثروت شده به من کمک نمی کند. رسول خدا(ص) گریست و به آن فرزند فرمود:«انت و مالک لابیک؛ تو و دارایی ات از آن پدرت میباشید. [۴]

– در حدیث آمده است: حتی اگر والدین به فرزند خود تندی کردند، فرزند بگوید: خدا شما را ببخشد. این همان «قول کریم» است. [۵]

– وقتی قرآن از رنجاندن سائل بیگانه نهی می کند:«امّا السائل فلا تنهر»[۶]، تکلیف پدر و مادر روشن است:«فلا تنهرهما».

پیام های آیه

•  خدمت و احسان به پدر و مادر، از اوصاف موحدان واقعی است:( أَلاَّ تَعْبُدُواْ إِلاَّ إِیَّاهُ وَبِالْوَالِدَیْنِ إِحْسَانًا)
•  احسان به والدین، افزون بر آن که یک وظیفه انسانی است، واجب شرعی است: (َقضَى رَبُّکَ … وَبِالْوَالِدَیْنِ إِحْسَانًا)
• در احسان به والدین، مسلمان بودن آن ها شرط نیست: (بِالْوَالِدَیْنِ إِحْسَانًا)
• سعی کنیم نیکی به پدر و مادر را بی واسظه و به دست خود انجام دهیم: (بِالْوَالِدَیْنِ إِحْسَانًا)
• پدر و مادر سالمند را به آسایشگاه نبریم، بلکه نزد خود نگهداریم: (یَبْلُغَنَّ عِندَکَ الْکِبَرَ)
• هم احسان در عمل لازم است، هم سخن زیبا در گفتار: (َبِالْوَالِدَیْنِ إِحْسَانًا … قُل لَّهُمَا قَوْلًا کَرِیمًا)
• در احسان به والدین و قول کریمانه، شرط مقابله نیامده است؛ یعنی اگر آنان هم با تو کریمانه برخورد نکردند، تو کریمانه سخن بگو: ( وقُل لَّهُمَا قَوْلًا کَرِیمًا)

آیه ۲۴ سوره اسراء:
«وَاخْفِضْ لَهُمَا جَنَاحَ الذُّلِّ مِنَ الرَّحْمَهِ وَقُل رَّبِّ ارْحَمْهُمَا کَمَا رَبَّیَانِی صَغِیرًا.»
«و از روی مهربانی و لطف، بال تواضع خویش را برای آنان فرود آور و بگو، پروردگارا، بر آن دو رحمت آور، همان گونه که مرا در کودکی تربیت کردند.»
پیام های آیه
– فرزند در هر موقعیتی که هست باید متواضع باشد و کمالات خود را به رخ والدین نکشد: (واخْفِضْ لَهُمَا جَنَاحَ الذُّلِّ)
– تواضع در برابر والدین باید از روی مهر و محبت باشد، نه تظاهر و ریا: (وَاخْفِضْ لَهُمَا …من الرَّحْمَهِ)
– در دوران حیات و پس ازمرگ والدین، باید برای آنان از خدا طلب رحمت کرد: (وَقُل رَّبِّ ارْحَمْهُمَا)
– رحمت الهی، جبران زحمات تربیتی والدین است. (رَّبِّ ارْحَمْهُمَا کَمَا رَبَّیَانِی) (گویا ادای حق آنان از عهده فرزند خارج است و تنها رحمت خداوند می تواند زحمات آنان را جبران کند)
– رنج ها و سختی های دوران کودکی و خردسالی را که والدین تحمل کرده اند از یاد نبریم: (کَمَا رَبَّیَانِی صَغِیرًا)
پی نوشت ها:
[۱]تفسیر نور الثقلین.
[۲]تفسیر نمونه.
[۳]تفسیر مجمع البیان.
[۴]تفسیر فرقان.
[۵]کافی، جلد ۲، صفحه ۱۵۷٫
[۶]سوره ضحی، آیه ۱۰٫
۶۲۳۰۳/

  دانلود