یک ساختمان را تصور کنید مسلما در ساخت آن از انواع مختلف مصالح استفاده شده است. همچنین یکی از مواردی که بسیار به چشم می‌خورد استفاده از انواع مختلف فلزات در اندازه، شکل، طرح و جنس متفاوت است که در آن سازه تعبیه شده است.
در اینجا قصد نداریم تمامی انواع مختلف این فلزات مانند تیرآهن نبشی و قوطی، سپری و غیره را معرفی کنیم، بلکه در این مقاله کوتاه سعی می‌کنیم یکی از انواع این فلزات که بسیار مهم و کاربردی هستند، یعنی پروفیل‌ها را معرفی کنیم و انواع مختلف آن همراه با مشخصات و کاربرد انواع پروفیل را در صنایع مختلف تاحدودی بیان نماییم.
پروفیل چیست؟
از نظر لغوی پروفیل به معنای یک مقطع ثابت با طول بیشتر است. به عبارت دیگر پروفیل مقطعی توخالی است و به آن قوطی یا باکس نیز گفته می‌شود. استفاده از پروفیل‌ها در صنایع مختلف بستگی به جنس و میزان مقاومت آن پروفیل دارد. همچنین وسعت و دامنه کاربرد پروفیل بسیار گسترده و در صنعت ساخت درب و پنجره، دریانوردی، فضانوردی، هواپیمایی و تقریباً در تمام صنایع اطراف ما کاربرد انواع پروفیل و قابلیت استفاده آن بسیار زیاد است.
مبنای دسته‌بندی انواع پروفیل‌ها
به طور کلی انواع پروفیل در پنج دسته کلی بر اساس کاربرد انواع پروفیل قرار می‌گیرند که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم:
۱- پروفیل صنعتی: همانطور که از نام صنعت پیداست، این نوع پروفیل در صنایع مختلف مانند هواپیمایی، خودروسازی، صنایع نظامی و غیره کاربرد دارد و البته به علت حساسیت این صنایع باید نهایت دقت ازنظر مکانیکی و الکتریکی در ساخت این پروفیل‌های فولادی صورت گیرد.
۲- پروفیل ساختمانی: اینجا نیز ما با پروفیل‌های مواجه هستیم که در صنعت ساخت و ساز کاربرد دارند. صنعت ساخت درب و پنجره که زیرمجموعه صنعت ساختمانی است، از پروفیل‌های با جنس آلومینیوم استفاده می‌کند. همچنین پروفیل نورد گرم و نورد سرد نیز در صنعت ساختمانی تولید و کاربرد دارند.
۳- پروفیل آلومینیومی: این نوع پروفیل از جنس آلومینیوم تهیه می‌شود و در صنعت ساختمان‌سازی استفاده دارد و لذا آلومینیوم به دلیل مقاومت و استحکام و کیفیت بالا در ساخت این پروفیل استفاده می‌شود.
۴- پروفیل کامپوزیتی: در صنعت ساختمان سازی نوع دیگر پروفیل‌ها کامپوزیت‌ها هستند که جنس فولادی داشته و نقش محافظ و نگهدارنده را بازی می‌کنند. علت کاربرد این نوع پروفیل، افزایش طول عمر ساختمان تا حدود دو برابر و بالا بردن استحکام آن ساختمان است. همچنین پروفیل کامپوزیتی نقش بسیار مهمی در محافظت ساختمان در زلزله‌ها، تکانه شدید دارد. همچنین قابلیت ضد ارتعاشی دارد.
۵- پروفیل گالوانیزه: آخرین نوع پروفیل فولادی در صنعت ساخت و ساز پروفیل گالوانیزه می‌باشد که در ساخت درب و پنجره های UPVC کاربرد دارد. گالوانیزه مقاومت و استحکام بالایی در شرایط جوی نامساعد و به‌ویژه در ارتفاعات داشته و از این جهت ساخت درب و پنجره با پروفیل گالوانیزه در ساختمان‌هایی با ارتفاع زیاد، برج‌ها و آسمان‌خراش‌ها بسیار کاربرد دارد.
پروفیل‌های باز و بسته
در نوع دیگری از تقسیم بندی، پروفیل‌ها دو دسته باز و بسته می‌باشند. در یک تعریف کلی می‌توان گفت پروفیل بسته پروفیلی است که شکل بسته داشته و از روش غیرمستقیم تولید می‌شوند. همچنین از این نوع پروفیل در ساخت درب و پنجره UPVC، قوطی، لوله و درب کرکره‌های برقی استفاده می‌شود.
پروفیل باز نیز به روش مستقیم تولید شده و در ساخت تیرآهن نبشی، ناودانی، میلگرد و چهارپهلوها کاربرد دارند.
معرفی پروفیل Z و موارد مصرف آن
پروفیل Z در ضخامت ۲.۵ تا ۳ سانتی‌متری تولید شده و در سقف سالن‌های ورزشی، انبارها، پارکینگ و سوله‌ها کاربرد دارند و در سه نوع Z18، Z20 و Z22تولید و بازار مصرف عرضه می‌گردند. این نوع پروفیل جزو دسته پروفیل‌های باز هستند و در اتصالات اسکلت فلزی کاربرد بالایی دارند. کشورهای مختلف نیز به ساخت پروفیل Z تحت استاندارد اروپا اقدام می‌کنند.
چگونگی فرایند تولید پروفیل
در تولید انواع پروفیل از دو روش مستقیم و غیر مستقیم استفاده می‌شود. در روش مستقیم پروفیلی با کیفیت بالا با زاویه‌های تیز، نقطه جوش مشخص و ابعاد کلی تولید می‌شود و در روش غیر مستقیم نیز پروفیل تولیدی کیفیت کمتری نسبت به روش مستقیم داشته و البته نمی‌توان شکل خاصی هم برای پروفیل تولیدی این روش متصور بود.
کاربرد پروفیل‌ها
دامنه کاربرد انواع پروفیل با توجه به نوع آن بسیار وسیع و گسترده است و در اینجا تنها به چند کاربرد آن اشاره می‌شود. پروفیل مستطیل و مربع در ساخت نرده‌های فلزی، نرده‌کشی دیوار کارخانجات، زمین‌های کشاورزی و پیاده‌روها استفاده می‌گردد. همچنین از پروفیل مستطیل و مربع در ستون سازی پل‌ها و ساختمان‌ها استفاده می‌کنند.
پروفیل مربعی نیز در ساخت هواپیما، صنایع هواپیمایی و خودروسازی کارکرد وسیعی داشته و البته در ساخت تخت، صندلی و پایه میز نیز کاربرد دارد. همچنین پروفیل Z نیز در ساختمان سازی و راهسازی استفاده می‌شود. در نهایت اینکه پروفیل نبشی نیز برای ساخت درب‌های بزرگ آهنی مغازه‌ها و قالب‌های فلزی کاربرد دارد.
سخن آخر اینکه انواع مختلف پروفیل‌ها در طرح ها، اندازه‌ها و شکل‌های مختلف در صنایع مختلف کوچک و بزرگ و در تمامی سازه‌های اطراف ما به چشم می‌خورند که شاید تصور لحظه‌ای حذف آنها، می‌تواند ما را متوجه اهمیت آنها و کاربرد انواع پروفیل در زندگی مدرن شهری این روزها کند.