جام جم آنلاین: هفته گذشته که از سوی وزارت بهداشت اعلام شد عمده اعتبارات مربوط به کنترل و درمان ایدز در کشور صرف درمان این بیماری می‌شود، از یک طرف نگرانی‌ها نسبت به کوتاهی در مقوله پیشگیری از ابتلا به ویروس HIV افزایش یافت و از طرف دیگر هشدار داده شد که بدون آموزش، شیوع ایدز در کشور رشد بیشتری خواهد داشت.
اما دیروز خبری اعلام شد که نشان می‌دهد می‌توان برنامه‌های آموزشی در خصوص این بیماری را دست‌کم در قالب برنامه‌ها و بودجه‌های دیگر تحت پوشش قرار داد.
رییس اداره ایدز وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی بر همین اساس از پیش‌بینی بسته‌های خدمتی برای مبتلایان به HIV و بیماریهای آمیزشی در برنامه پزشک خانواده خبر داده است.
عباس صداقت به ایسنا می‌گوید: در زمینه ارزیابی بیماری HIV و بیماریهای آمیزشی نشست‌هایی را با تیم مجری برنامه پزشک خانواده داشته‌ایم.
او ادامه می‌دهد: بسته‌های خدمتی برای پزشکان خانواده پیش‌بینی شده است تا بتوانند جمعیت تحت پوشش خود را از نظر HIV و بیماریهای آمیزشی ارزیابی کنند و در صورت لزوم به مراکز مشاوره بیماریهای رفتاری ارجاع دهند و به این ترتیب پزشکان خانواده بتوانند پیگیری درمان و نظام مراقبتی این بیماران را نیز داشته باشند.
چرا پزشک خانواده؟
برنامه پزشک خانواده به مهم‌ترین برنامه اجرایی شده وزارت بهداشت در چند سال اخیر تبدیل شده و مدتی است که این برنامه به شکل منظم در استان‌های کشور اجرایی می‌شود. در یک ماه اخیر آغاز به کار این برنامه در شهرهای بزرگ استان‌های فارس، سیستان و بلوچستان، مازندان و تهران شروع شده و بر این اساس پیش‌بینی می‌شود به زودی همه استان و شهرهای کشور صاحب پزشک خانواده شود.
با توجه به سرعت اجرایی شدن طرح پزشک خانواده و ارتباط گسترده مردم با شاغلان و کارشناسان سلامت شامل پزشک، پرستار و ماما در این طرح علاوه بر بحث درمان می‌توان برای پیشگیری و آموزش نیز برنامه‌ریزی‌هایی انجام داد.
افزایش دسترسی به خدمات بهداشتی و درمانی، کاهش پرداخت‌ها از جیب مردم، ارتقای سطح سلامت مردم با آگاهی بخشی و رضایتمندی از خدمات از اهداف برنامه پزشک خانواده عنوان می‌شود.
با این تفاسیر در کنار آموزش‌هایی که در قالب مشاوره در این طرح به مردم و بیماران ارائه می‌شود، می‌توان آموزش و پیشگیری از ایدز را نیز در این طرح گنجاند.
آموزش، اولین گام پیشگیری از ایدز
موج اول ایدز در کشور ما با ورود فرآورده‌های خونی آلوده آغاز شد، پس از آن اعتیاد تزریقی شیوع ایدز را چند برابر کرد و حالا موج سوم ایدز با روابط غیراخلاقی و محافظت نشده، تهدید جدید این بیماری شده است.
در واقع روند اپیدمی ویروس HIV از یک طرف نشان می‌دهد که تغییراتی در الگوی انتقال اتفاق افتاده است؛ به‌طوری که در سال‌های اخیر تعداد موارد انتقال بیماری از طریق ارتباطات جنسی محافظت نشده بیشتر شده و از طرف دیگر تعداد موارد ابتلای زنان نیز افزایش داشته است.
در موارد ابتلا از طریق اعتیاد تزریقی و روابط جنسی محافظت نشده، آموزش اولین گام در پیشگیری و کنترل بیماری ایدز محسوب می‌شود.
دکتر مینو محرز، متخصص در زمینه بیماری ایدز و رییس مرکز تحقیقات ایدز ایران، به «جام‌جم» می‌گوید: متاسفانه وقتی آموزش دقیق و شفاف در زمینه راه انتقال جنسی وجود نداشته باشد، نمی‌توانیم از انتقال ویروس HIV پیشگیری کنیم.
محرز سکوت در خصوص آموزش همگانی برای کنترل راه‌های جنسی انتقال ایدز در ایران را مشکل‌ساز می‌داند و معتقد است: والدین در این خصوص با فرزندانشان صحبت نمی‌کنند، مدارس به توزیع جزوه‌های پیشگیری از ایدز بسنده می‌کنند، از رسانه‌ها هیچ صحبتی از استفاده از کاندوم و روش‌های پیشگیری نمی‌شود، پس نوجوانان و جوانان باید چگونه از این مسائل آگاه شوند؟
به گفته او، توجیه سیاستگذاران، توجه به هشدارهای وزارت بهداشت و اطلاع‌رسانی شفاف در خصوص کنترل راه‌های انتقال این ویروس می‌تواند راهگشا باشد. وزیر بهداشت نیز پیش از این به مردم توصیه کرده بود به هشدارهای وزارت بهداشت نسبت به رعایت مسائل اخلاقی و سلامت و دوری از مواردی که می‌تواند افراد را به این بیماری مبتلا کند، توجه کنند.
به گفته دستجردی همچنین خانواده‌ها باید مراقبت‌های جدی از فرزندان خود به عمل آورده و آموزش‌های لازم را جدی‌بگیرند و بدانند که جان آنها در معرض خطر است و اگر این بیماری از این طریق شعله‌ور شود، در آینده انفجاری از ایدز در کشور رخ خواهد داد.
آخرین آمار مبتلایان به ایدز در کشور
به گزارش مهر، براساس آمار جمع‌آوری شده از دانشگاه‌های علوم پزشکی سراسر کشور تا ابتدای سال ۹۱ در مجموع ۲۴ هزار و ۲۹۰ نفر افراد مبتلا به HIV/AIDS در کشور شناسایی شده‌اند که ۹۰٫۸ درصد آنان را مردان و ۹٫۲ درصد را زنان تشکیل می‌دهند. تاکنون ۳۴۵۵ نفر مبتلا به ایدز شناسایی شده و ۴۷۲۲ نفر از افراد مبتلا فوت کرده‌اند.
۴۶٫۴ درصد از مبتلایان به HIV در زمان ابتلا در گروه سنی ۳۴ ـ ۲۵ سال قرار داشته‌اند که بالاترین نسبت در بین گروه‌های سنی را به خود اختصاص می‌دهند.
علل ابتلا به HIV در بین کل مواردی که از سال ۱۳۶۵ (اولین مورد ابتلا در سال ۶۵ شناسایی شد) تاکنون در کشور به ثبت رسیده، به ترتیب تزریق با وسایل مشترک در مصرف‌کنندگان مواد (۶۹٫۶ درصد)، رابطه جنسی (۱۰٫۵ درصد)، دریافت خون و فرآورده‌های خونی (یک درصد) و انتقال از مادر به کودک (یک درصد) بوده است. راه انتقال در ۱۷٫۹ درصد از این گروه نامشخص مانده است.
در مقایسه این آمار با مواردی که ابتلا آنان در سال ۱۳۹۰ گزارش شده است، اعتیاد تزریقی ۶۲٫۵ درصد، برقراری روابط جنسی ۲۱٫۲ درصد و انتقال از مادر مبتلا به کودک ۳٫۹ درصد را تشکیل داده است. در ۱۲٫۴ درصد از موارد شناسایی شده در این سال راه انتقال نامشخص بوده و هیچ مورد جدید ابتلا از راه خون و فرآورده‌های خونی گزارش نشده است.
آمارهای جهانی مبنی بر آن است که آمارهای واقعی مبتلایان به ایدز در کشورها باید چهار برابر آمارهای شناسایی ، ارزیابی شود.
با این حساب، بیش از یکصد هزار فرد مبتلابه ایدز در کشور وجود دارد که در این میان یک چهارم آنها شناسایی شده‌اند. البته کارشناسان معتقدند که این میزان نسبت به آمار دنیا، آمار بالایی نیست، اما نسبت به فرهنگ کشور باید آن را بالا و هشداردهنده دانست، خصوصا که سرعت گسترش این بیماری سریع و پیچیده عنوان می‌شود.
مستوره برادران نصیری – گروه جامعه
jamejamonline.ir – 22 – RSS Version