پس از نیم قرن؛ از تخت جمشید تا مسجد آقا بزرگ + گزارش تصویری

نفیسه حاجاتی: کافی است کمی سرت را بالا بگیری تا بتوانی مسجد جامع کبیر یزد را در سال ۱۳۴۴ ببینی، اما برای دیدن پل خواجو و چهار گونه رفت و آمدی که ۵۰ سال پیش روی این پل تاریخی انجام می‌شده، باید خم شوی، یا روی دو پا بنشینی.
 

می‌توانی چشم بدوزی به رو به رو تا مسجد آقا بزرگ و مسجد جامع کاشان را آن طور که ۴۴ سال پیش بوده‌اند، تماشا کنی. باز هم البته هست؛ مدرسه گنجعلی خان کرمان، مسجد شاه اصفهان، کاخ عالی‌قاپو، هتل شاه عباس، تکه‌پاره‌های تخت جمشید، مسجد جامع قم، خانه حقیقی در اصفهان، ویرانه‌های ارگ علیشاه، گنبد خانه بدون گنبد مسجد کبود تبریز و چندین بنای تاریخی، آن‌طور که در دهه ۴۰ تا ۵۰ شمسی بوده‌اند، این هفته در گالری آرته اصفهان به نمایش گذاشته شده‌اند؛ مجموعه‌ ۶۰۰ عکس که مرتضی بخردی طی سفرهایش در دوران تحصیل در رشته معماری، از بناهای تاریخی شهرهای مختلف ایران گرفته و همان زمان چاپ کرده است.

بخردی برای نمایشگاه جدیدش با عنوان «یادداشت‌های مصور» از میان ۱۰۰۰ عکسی که حوالی سال‌های ۴۴ تا ۴۷ گرفته و در اندازه ۱۰×۱۵ چاپ کرده، ۶۰۰ عکس را انتخاب و به صورت خوشه‌های نورانی در فضای تاریک گالری ارائه کرده است. زیرنویس عکس‌ها هم همان یادداشت‌های پشت هر عکس هستند.

استاد سابق دانشگاه هنر اصفهان و کارشناس صنایع دستی، درباره نمایشگاه جدیدش می‌گوید: «اصلاً ادعا نمی‌کنم که این یک نمایشگاه عکس معماری است. این‌ها، یادداشت‌های مصور من هستند که نگاه من در آن‌ها، به معماری و تزئینات و آرایه‌های معماری بوده. عکس منظره یا شخصی نگرفته‌ام. اگر هم مثلا عکسی از استادم در حال طراحی کردن روی بام خانه‌ای در یزد یا عکس اتاق دانشجویی‌ام را می‌بینید، همه در راستای همین دیدگاه هستند.»

بخردی، از مسافرت‌هایش به گوشه و کنار ایران و عکاسی با دوربین لوبیتل با کادر مربع می‌گوید. از این که گاهی هزینه‌های مربوط به فیلم و چاپ عکس، از هزینه‌های سفرش بیشتر می‌شدند، اما این‌ها مانعی برای سفر کردن نبودند. عکس‌ها را مروری بر سال‌های طلایی زندگی‌اش می‌داند و می‌گوید: «این عکس‌ها نشانه ماندگاری هستند از دهه چهل خورشیدی که به یاد ماندنی‌ترین دهه از هفت دهه عمرم بوده است: در اوایل آن دهه دیپلم گرفتم. بعد به دانشگاه هنر تهران رفتم؛ آن هم در زمانی که اوج تحولات هنری معاصر ایران بود. در دوره دانشجویی، در پروژه معماری داخلی هتل شاه عباس اصفهان همکاری داشتم که برای من تجربه‌یی واقعا سترگ بود. در اواخر آن دهه به خدمت سربازی رفتم و سرانجام در سال پایانی آن، ازدواج کردم.»

برخی از مخاطبان نمایشگاه از «تجدید خاطره» صحبت می‌کنند، بعضی‌ها دارند میان عکس‌ها، دنبال مکان‌های آشنا و تجربه‌های مشترک می‌گردند. موسس گالری کلاسیک، اولین گالری اصفهان، درباره مخاطبان جوان نمایشگاهش می‌گوید: «نسل جوان باید راجع به گذشته‌اش بداند. این اتفاقات وحشتناکی که می‌افتند و جوانان ما از خود بیگانه شده‌اند به خاطر این عدم شناخت گذشته است. اگر ریشه‌ها را نداشته باشیم، دیگر چیزی نداریم.»

با دیدن عکس‌های این نمایشگاه، ناخودآگاه به دنبال تغییرات بناها طی این گذر ۴۰، ۵۰ ساله می‌گردیم. بخردی که فارغ‌التحصیل لیسانس معماری داخلی و فوق لیسانس مرمت آثار تاریخی است و فعالیت‌های زیادی در زمینه مرمت بناهای تاریخی در شهر اصفهان داشته، می‌گوید: «بعضی از این بناها خیلی تغییر کرده‌اند گاهی به‌شان رسیدگی شده و بهتر شده‌اند و بعضی‌ها هم از بین رفته‌اند یا صدمه دیده‌اند و خب این دردناک است که ما در حفظ و حراست از میراث‌مان کوشا نیستیم و دقت نداریم. مثلا شما در شهرهای اروپایی مثل پاریس در بعضی از خیابان‌ها بناهایی مربوط به قرن ۱۴ و ۱۵ می‌بینید که هنوز به همان شکل هستند. ولی داخل‌شان تغییر کرده و مطابق نیازها و مقتضیات زندگی امروز شده‌اند. ما این کار را کمتر کرده‌ایم.»

او تاکید می‌کند: «امروز اگر می‌خواهیم از یک بنای تاریخی استفاده کنیم، باید مقتضیات زندگی امروز را ببینیم و در آن پیاده کنیم. ولی اصالتش را حفظ کنیم.»

برای دیدن نمایشگاه یادداشت‌های مصور مرتضی بخردی، می‌توانید از جمعه ۲۲ اردیبهشت تا چهارشنبه ۲۷ اردیبهشت ماه هر روز از ساعت ۱۶ تا ۲۰ به گالری آرته اصفهان واقع در خیابان آپادانا اول، کوچه شهید عابدینی، بن‌بست اول، پلاک ۶۸ سر بزنید.

عکس‌ها: نفیسه حاجاتی
 

۵۸۲۴۴

  دانلود