چند نکته درباره ماه رمضان

رمضان اسمی از اسمأ الهی است که نبایست به تنهایی ذکر شود مثلاً بگوییم رمضان آمد یا رفت ، بلکه باید گفت ماه رمضان آمد، یعنی ماه را باید به اسم اضافه نمود، در این رابطه به سخنان حضرت امام محمدباقر (علیه السلام )توجه نمایید .

¤ رمضان از اسما الله است
هشام بن سالم روایت می نماید و می گوید: ما هشت نفر از رجال در محضر حضرت ابی جعفر امام باقر (علیه السلام ) بودیم ، پس سخن از رمضان به میان آوردیم .
امام (علیه السلام ) فرمود: نگویید این است رمضان و نگویید رمضان رفت و یا آمد؛ زیرا رمضان نامی از اسمالله است که نمی رود و نمی آید که شی ء زائل و نابود شدنی می رود و می آید، بلکه بگویید ماه رمضان ، پس ماه را اضافه کنید در تلفظ به اسم ، که اسم، اسم الله می باشد و ماه رمضان ماهی است که قرآن در او نازل شده است و خداوند آن را مثل و عید قرار داده است همچنان که پروردگار بزرگ عیسی بن مریم (سلام الله علیهما) را برای بنی اسرائیل مثل قرار داده است (بحارالانوار، ج ۹۶، ص ۳۷۶)
از حضرت علی بن ابی طالب (علیه السلام ) روایت شده که حضرت فرمود: «لاتقولوا رمضان و لکن قولوا شهر رمضان فانکم لا تدرون ما رمضان »
(بحارالانوار، ج ۹۶، ص ۳۷۷)
شما به راستی نمی دانید که رمضان چیست (و چه فضائلی در او نهفته است ).

¤ واژه رمضان و معنای اصطلاحی آن
رمضان از مصدر «رمض » به معنای شدت گرما و تابش آفتاب بر رمل … معنا شده است ، انتخاب چنین واژه ای به راستی از دقت نظر و لطافت خاصی برخوردار است ؛ چرا که سخن از گداخته شدن است و شاید به تعبیری دگرگون شدن در زیر آفتاب گرم و سوزان نفس و تحمل ضربات بی امانش ؛ زیرا که رمضان ماه تحمل شدائد و عطش می باشد، عطشی ناشی از آفتاب سوزان یا گرمای شدید روزهای طولانی تابستان و عطش دیگر حاصل از نفس سرکشی که پیوسته می گدازد و سوزشش براستی جبران ناپذیر است .
در مقایسه این دو سوزش ، دقیقاً رابطه عکس برقرار است ، بدین مفهوم که نفس سرکش با چشیدن آب تشنه تر می گردد و هرگز به یک جرعه بسنده نمی کند و پیوسته آدمی را در تلاش خستگی ناپذیر جهت ارضای تمایلات خود وا می دارد و در همین رابطه است که مولوی با لطافت هرچه تمامتر این تشبیه والا را به کار می گیرد و می گوید: آب کم جو تشنگی آور به دست
تا بجوشد آبت از بالا و پست
تا سقا هم ربهم آید جواب
تشنه باشد الله اعلم بالصواب زین طلب بنده به کوی حق رسید درد مریم را به خرما بن کشید، اما از سوی دیگر، عطش ناشی از آفتاب سوزان سیری پذیر است و قانع کننده .

پیامبر اکرم (ص ): بدبخت واقعی کسی است که این ماه را پشت سر گذارد و گناهانش آمرزیده نشود.
(میزان الحکمه ، حدیث ۷۴۵۸)

¤ کل ماه
۱ـ خواندن قرآن (چنانچه ختم قرآن در این ماه سنت است ) و امام راحل نیز در این ماه چند ختم قرآن را بجا می آوردند.۲ـ خواندن دعای یا علی یا عظیم … و اللهم ادخل … پس از هر نماز.
۳ـ خواندن دعای اللهم ارزقنی حج بیتک الحرام فی عامی هذا و فی کل عام (که از امام صادق (ع ) و امام موسی کاظم (ع ) نقل شده است .) ۴ـ خواندن صلوات وارده در این ماه که با عبارت ان الله و ملائکته … تسلیماً، لبیک یا رب …شروع می شود. ۵ـ خواندن دعای اللهم رب شهر رمضان … و افترضت علی …که خداوند گناهان چهل سال او را خواهد آمرزید. ۶ـ خواندن دعای کوتاه خاص هر روز که پیامبر اکرم (ص ) خواندن آن را بسیار با فضیلت و ثواب بیان فرموده اند. ۷ـ خواندن تسبیحات ده گانه (سبحان الله باری ء النسم …) ۸ـ خواندن دعای اللهم هذا شهر رمضان … و هذا شهر الانابه و هذا شهر التوبه… ۹ـ خواندن دعای یا ذا الذی کان قبل کل شی ء… که علی بن مهزیار آن را از امام محمدتقی (ع ) نقل کرده است .

¤ موقع افطار
۱ـ خواندن دعای اللهم لک صمنا… که امام علی (ع ) نیز آن را می خواندند. ۲ـ خواندن سوره قدر ۳ـ دادن صدقه و افطار

¤ هر شب
۱ـ خواندن هزار مرتبه سوره قدر ۲ـ خواندن صد مرتبه سوره دخان ۳ـ خواندن دعای افتتاح ۴ـ خواندن هزار نماز مستحبی در طول شب های ماه مبارک ، درباره این نماز به قدری تأکید شده که بزرگان نسبت به انجام آن اهتمام ویژه داشتند و امام جواد(ع ) کیفیت آن را در طول ماه اینگونه بیان فرمودند: در شب های دهه اول و دوم ، هر شب ۰۲ رکعت (۸ رکعت بعد از نماز مغرب و ۱۲ رکعت بعد از نماز عشأ) در شب های دهه سوم ، هر شب ۳۰ رکعت (۸ رکعت بعد از نماز مغرب و ۲۲ رکعت بعد از نماز عشأ) و شب های قدر هر شب ۰۰۱ رکعت

¤ در سحرها
۱ـ خواندن دعای سحر که امام باقر(ع ) نیز آن را می خواندند۲٫ـ خواندن دعای یا عدتی فی کربتی … (که مختصرترین دعاهای سحر است ) ۳ـ خواندن تسبیحات وارده (سبحان من یعلم جوارح القلوب ) ۴ـ خواندن دعای ابوحمزه ثمالی که از امام زین العابدین (ع ) نقل شده و دارای فرازهای عارفانه است ۵٫ـ استغفار در سحرها که حق تعالی و ملائکه بر مستغفرین در سحرهای این ماه درود می فرستند۶٫ـ خوردن سحری (که مستحب است ).

¤ شب اول
۱ـ طلب رؤیت هلال ماه (استهلال ) به هنگام طلوع ماه (سنت فراموش شده ای که باید احیا شود)
۲ـ پس از رؤیت ماه خواندن دعای وارده (در مفاتیح )
۳ـ غسل
۴ـ زیارت امام حسین (ع ) که ثواب حج را دارد و باعث آمرزش گناهان است.
۵ـ خواندن دو رکعت نماز مستحبی (در هر رکعت حمد و سوره انعام )
۶ـ خواندن دعای وارده : اللهم ان هذا الشهر المبارک…
۷ـ پس از نماز مغرب ، دست ها را بلند نموده و دعایی که امام جواد(ع ) آن را می خواندند را بخوانید (اللهم یا من یملک الله…)
۸ـ خواندن دعایی که امام صادق (ع ) فرموده اند: اللهم رب شهر رمضان ، منزل القرآن
۹ـ خواندن دعای چهل و چهارم صحیفه سجادیه
۱۰- خواندن دعای کوتاهی که از پیامبر نقل شده و آن حضرت به هنگام دخول این ماه می خواندند (اللهم انه قد دخل شهر رمضان )
۱۱ـ خواندن دعای جوشن کبیر
۱۲- خواندن قرآن

¤ روز اول
۱ـ غسل (در آب جاری و ریختن ۳۰ کف آب بر سر)
۲ـ ریختن قدری گلاب بر سر و صورت
۳ـ خواندن دو رکعت نماز اول ماه (در رکعت اول بعد از حمد، ۳۰ مرتبه توحید و در رکعت دوم ، ۳۰ مرتبه قدر)
۴ـ دادن صدقه
۵ـ خواندن دو رکعت نماز (در رکعت اول پس از حمد سوره انا فتحنا)
۶ـ خواندن دعای چهل و چهارم صحیفه سجادیه

* مشرق