یادداشتی از وزیر سابق ارتباطات: ادغام یا انحلال
نوشته: دکتر محمد سلیمانی – وزیر سابق ارتباطات و فن آوری اطلاعات
ناشر: جام جم
در سال ۱۳۹۰ دولت بر اساس مصوبه مجلس در یک تصمیم شتابان و ضربالاجلی تعداد وزارتخانهها را از ۲۱ وزارت به ۱۷ وزارت کاهش داد، اگر چه بعدا مجلس با تصویب وزارت ورزش و جوانان، تعداد وزارتخانهها را به ۱۸ افزایش داد. در این اقدام شتابان وزارتخانههای بزرگ و حجیم و گستردهای نظیر وزارت بازرگانی و وزارت صنایع و معادن با هم و وزارتخانههای غول پیکر دیگری نظیر وزارت راه و ترابری و وزارت مسکن و شهرسازی با هم ادغام شد.اجازه میخواهم در این یادداشت به جنبههایی از این اقدام بپردازم.
۱ـ عمده دلایل ادغامها را کوچک کردن دولت بیان کردند. با یک بررسی و یک محاسبه ساده و یک پرسش پیش پا افتاده میتوان نشان داد اینگونه اقدامات به منظور کوچک کردن دولت بسیار سادهانگارانه و سطحی است. چرا؟ اولاً بررسی کنید غیر از اینکه چند وزیر از گردونه خارج شدند، چه اتفاقی دیگری در جهت کوچک کردن دولت افتاده است. مطمئن باشید هیچ. با یک محاسبه سرانگشتی میتوان نشان داد فقط چند پست حذف شد، ولی آدمهای آن پستها همچنان حضور دارند. با طرح یک پرسش ساده میتوان پرسید کدام گزارش و آمار حکایت از خارج شدن مثلاً چند هزار یا چند صد نفر از بدنه دولت شد؟
پاسخ کاملاًمنفی است و می توان ادعا کرد با اینگونه اقدامها به تعداد انگشتان دست هم کسی از دولت اخراج یا خارج نشد. با کمی توجه بیشتر ملاحظه میشود ادغام صورت نگرفته بلکه تجمیع واقع گردیده است. البته به مرور زمان بعضی بخشها به دلیل کمتوجهی لاغر خواهد شد یعنی دچار مرگ تدریجی میگردد، کما اینکه آثارش کمکم نمایان گردیده است.
۲ـ تجربه ادغام در کشور ما تازگی ندارد. بررسی تحلیلی این اقدامات، نشان میدهد نتیجه ادغامها، عملاً انحلال بوده است. مثال بارز آن ادغام جهاد سازندگی و وزارت کشاورزی بود. مثال دیگر آن ادغام صنایع و معادن است. کدام وجدان منصف است که قبول نکند عملاً معادن به حاشیه رفت و شبه انحلال صورت گرفت.
۳ـ دنیا را نگاه کنیم و تجربه دیگران را مرور کنیم. کدام کشور بزرگ به بزرگی ایران اسلامی دارای ۱۸ وزارتخانه است؟ فرانسه از نظر وسعت کمی بیش از یک چهارم ایران و از نظر جمعیت کمی کمتر از ایران است. این کشور در حال حاضر دارای ۳۴ وزیر است. انگلیس را نگاه کنید که در حال حاضر دارای ۲۹ وزیر است. حال ایران را نگاه کنیم که در حال ساختن و جبرانسازی عقبماندگیهاست، نقش جهانی دارد، شیب پیشرفت ایران طبق گزارشهای بینالمللی بینظیر است و بسرعت در حوزه تولید علم و فناوری جلو میرود.
۴ـ حال پرسش این است چرا عدهای بر کاهش وزارتخانهها تأکید دارند این تأکید ریشه در کجا دارد؟ اگر نتیجه ادغامها، انحلال باشد، آیا ذهن به این سمت نمیرود که شاید دستی در کار است تا کشور را زمینگیر، ناکارآمد، بی نشاط و بیتحرک کند؟
۵ـ از منظر مجلس شورای اسلامی نگاه میکنم. یکی از دو وظیفه اصلی مجلس، نظارت است. غیر از این است که مجلس برای نظارت از مدخل وزیر عمل میکند؟ اگر ضرورت پیدا کند که مجلس در یک دوره مثلاً پنج وزیر را استیضاح کند، در شرایط فعلی یعنی بیشتر از ۲۵ درصد کابینه؟ آیا کدام مجلس ظرفیت استیضاح ۲۵ درصد کابینه را دارد؟ در صورتی که اگر تعداد وزرا ۳۰ نفر باشد، مجلس براحتی میتواند این کار را انجام دهد. آیا این اقدام غیرکارشناسانه و غیر فنی نبوده و نیست؟
۶ـ از منظر دولت نگاه میکنم. برای کشوری نظیر ایران اسلامی که مراحل ترقی و تعالی را با همت مردم شریف و عزیز و با رهبری پیامبرگونه خود طی میکند، آیا سازمانها و وزارتخانهها نباید کمحجم، چابک، سریع، پویا و قدرتمند باشند؟ آیا این بلایی که بر سر بازرگانی و صنایع و معادن با ادغام آنها آمده است منجر به رکود حوزه صنعتی در کشور نشده است؟ باور کنید شده است.
باور کنید وزارتخانهای درست شده است که وزیر مربوط از بسیاری امور بیخبر است و عملاً عملیاتش نقش سازمان آتشنشانی دارد که هر لحظه جایی آتش میگیرد او باید فرمان بسیج برای خاموش کردن آتش دهد و کار دیگری از وی ساخته نیست.
دوستان چرا چنین میشود؟ همه شاهد بودیم با این ادغامها نه مسأله تولید حل شد و نه مسأله گرانی و نه دولت کوچک گردید. مجلس هم درمانده که از چه کسی سوال و تحقیق کند. اگر میخواهیم دولت پویا و پرتحرک و سریع بماند و نظارت مجلس فراگیرتر و عملیاتیتر گردد، باید تعداد وزارتخانهها را افزایش دهیم نه کاهش. خدا به خیر کرد که مجلس در مقابل ادغام وزارت نیرو و وزارت نفت ایستاد وگرنه حال شاهد اتفاقات ناگواری بودیم که نمیدانستیم از چه کسی باید سوال کنیم و پیگیری.
لذا جا دارد مجلس محترم به مسأله ادغامهای انجام شده و نشده با دید کارشناسیتر نگاه کند، از تجربه دیگران استفاده کند، ارزیابی مجدد نماید و طرحی برای توسعه تعداد وزارتخانهها تهیه نماید و به تصویب برساند.
دوستان راه کوچک کردن دولت اجرای اصل ۴۴ و انجام صحیح واگذاریهاست. ادغامها دولت را کوچک نمیکند، ولی وزارت تولید شده را وحشتناک میکند و بیریخت و قیافه.
لینک ثابت || اضافه شده توسط آرش کریم بیگی|| نسخه قابل چاپ || بازگشت به صفحه اصلی || آرش کریم بیگی
اخبار ICT در ایستنا