۲۰درصد گونه‌های گیاهی کشور در معرض خطرند

 به گزارش خبرنگار اجتماعی باشگاه خبرنگاران  دکتر حسین آخانی گیاه‌شناس، ضمن اعلام این خبر  گفت: براساس تحقیقاتی که در ۱۷۹جلد فلور ایرانیکا انتشار یافته و گیاهانی که بعد از انتشار یافتن فلور ایرانیکا‌ شناسایی شده‌اند در مجموع ۷۳۰۰گونه گیاهی در ایران وجود دارد و آمارهای دیگری که در این زمینه اعلام می‌شود پایه علمی ندارد. به نقل از وی، فلور ایرانیکا با همکاری ۱۰۰گیاه‌شناس برجسته به ریاست پروفسور رشینگر تهیه شده که از این تعداد فقط ۴گیاه‌شناس ایرانی بوده‌اند.
 
وی با اشاره به اینکه رویشگاه ۲۴درصد از کل گونه‌های گیاهی ایران منحصر به جغرافیای ایران است، افزود: از آنجایی که کار طبقه‌بندی سطوح در حال خطر کل فلور(گونه‌های گیاهی) ایران براساس معیارهای اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (ای یو سی ان) انجام نشده نمی‌توان به‌صورت علمی و دقیق دربارهٔ تعداد گونه‌های در معرض خطر ایران اظهارنظر کرد و اعلام هر آماری در این زمینه مغایر با معیارهای علمی و فنی است. در عین حال، به نقل از این گیاه‌شناس، مطالعات موردی انجام‌شده در مناطق مختلف کشور نشان می‌دهد حدود ۲۰درصد از گونه‌های گیاهی در معرض خطرند اما هنوز آماری از گونه‌های در معرض انقراض وجود ندارد.
 
جای خالی کمیته گیاه‌شناسی
 
استاد دانشگاه تهران تصریح کرد: با توجه به وضعیت نگران‌کننده گونه‌های گیاهی کشور، یکی از ضرورت‌های جامعه علمی، تعیین سطوح خطر برای گونه‌های گیاهی در ۳سطح جهانی، کشوری و استانی است؛ این یک مطالبه علمی است که طی مقاله مفصلی از دکتر ابتکار، رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست درخواست شده است. در واقع انتظار آن است که سازمان حفاظت محیط‌زیست به‌عنوان متولی حفاظت از تنوع زیستی با کمک متخصصان دانشگاهی، کمیته‌ای از گیاه‌شناسان ایرانی و خارجی تشکیل دهد؛ به‌ویژه دعوت از ۹۶گیاه‌شناس خارجی که با پروفسور رشینگر در تهیه فلور ایرانیکا همکاری داشته‌‌اند در این زمینه کارساز است. این کمیته می‌تواند براساس معیارهای اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت سطوح خطر را برای کل فلور ایران تعیین کند؛ این یکی از اقدامات اساسی برای برنامه‌ریزی حفاظت محیط‌زیست کشور است. وی با تأکید بر ضرورت تعیین سطوح خطر برای کل فلور ایران با هدف حفاظت از گونه‌های گیاهی گفت: سازمان حفاظت محیط‌زیست و سازمان جنگل‌ها باید بدانند گیاهان در معرض خطر در کدام مناطق می باشند؟ چه خطرهایی این گیاهان را تهدید می‌کند؟ و آیا در محدوده مناطق حفاظت‌شده قرار دارند؟ در کنار این اطلاعات باید این دو سازمان تلاش کنند تا قانون لازم برای حفاظت از تک‌تک گونه‌های گیاهی در مجلس به تصویب برسد.
 
قانونی که در آن مشخص باشد اگر کسی برای نمونه یک لاله در معرض خطر را قطع کرد با این فرد چه برخوردی شود یا اگر گیاه در معرض خطری در محدوده فعالیت‌های عمرانی قرار گرفت با اهرم‌های قانونی مانع از فعالیت مورد نظر شد. (براساس قوانین بین‌المللی، فعالیت‌های عمرانی در زیستگاه جانوران در معرض انقراض و رویشگاه گیاهان در معرض خطر ممنوع است). این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: متأسفانه در اغلب موارد طرح‌های عمرانی که در کشور به اجرا درآمده و می‌آید ارزیابی زیست‌محیطی علمی و دقیق نداشته و ندارند و در نتیجه اطلاعات مربوط به‌گونه‌های گیاهی و جانوری در معرض خطر در این ارزیابی‌ها جایی ندارد. به همین سبب ضروری است سازمان حفاظت محیط‌زیست ضمن شناسایی رویشگاه‌های گیاهان، اطلاعات و شرح وضعیت آنها را طی دستورالعملی با هدف جلوگیری از نابودی این‌گونه‌های زیستی منتشر کند.
 
نابودی ۶گونه نادر گیاهی
 
آخانی دربارهٔ عوامل تهدید‌کننده گیاهان گفت: خشک‌شدن تالاب‌ها و دریاچه‌ها حیات بسیاری از گیاهان اطراف این زیست‌بوم‌های آبی را با خطر و در مواردی با خطر انقراض مواجه کرده است. برای نمونه، بعضی گونه‌های گیاهی اطراف دریاچه ارومیه منقرض شده‌اند و بعضی با خطر انقراض مواجه می باشند. به نقل از وی، در اطراف این دریاچه گونه گیاهی تازهی وجود دارد که هنوز نامی برای آن انتخاب نشده اما همین گونه گیاهی به‌دلیل خشک شدن دریاچه در حال انقراض کامل است. وی به خشک‌شدن تالاب میقان در استان مرکزی اشاره کرد و افزود: ۲گونه گیاهی بسیار نادر در اطراف این تالاب در سال‌های ۱۳۶۵-۱۳۶۶شناسایی شدند اما با خشک‌شدن تالاب میقان، هر دو گونه گیاهی از بین رفته‌اند. یکی از گونه‌های بسیار مهم شور‌پسند ایران که تیپ خاص فتوسنتزی دارد و رویشگاه آن اطراف رود شور است طی ۱۰سال اخیر به کلی منقرض شده است. این گیاه‌شناس در پایان گفت: ۴گونه گیاهی تازه سالی‌کرنیا در کنار دریاچه طشک (استان فارس) در حال نابودی می باشند درحالی‌که بذرهای روغنی این گیاهان با بذرهای سویا برابری می‌کند. از این‌گونه‌ها می‌توان به‌عنوان گیاهان زراعی شوره‌زار استفاده کرد اما سدسازی ازجمله سد سیوند سبب نابودی این‌گونه‌های ارزشمند گیاهی شده است. /