به گزارش خبرآنلاین، حسن کسایی ردیف‌دان و استاد نوازندگی ساز نی در سن ۸۳ سالگی پس از یک دوره بلند مدت بیماری و کما در زادگاهش اصفهان زندگی را بدرود گفت.
او که یکی از چهره‌های نامدار موسیقی ایران و مکتب اصفهان بود، سوم مهر سال ۱۳۰۷ در کوچه باغ کلم، محله بید آباد اصفهان متولد شد. او از سن ۵سالگی (۱۳۱۲) کار موسیقی را با فراگیری هنر آواز نزد استاد جلال تاج اصفهانی آغاز کرد.
ذوق موسیقایی او به حدی بود که باعث شد یک سال پس از آن (سال۱۳۱۳) به حضور بزرگانی چون اسماعیل ادیب خوانساری، اکبر خان نوروزی، غلامرضا خان سارنج، سید حسین طاهرزاده، علی شهناز و محمد طاهرپور برسد.
در واقع کسایی دو سال قبل از رفتن به مدرسه فعالیت موسیقایی‌اش را آغاز کرده بود. او در سن ۱۰ سالگی(۱۳۱۷) به محضر استاد ابوالحسن صبا و حسین تهرانی(نوازنده نامدار تمبک) می‌رسد و در نخستین دیدار آوازی در ابوعطا با همراهی ویلن استاد صبا می‌خواند.
استاد کسایی در سال‌های کودکی
یک سال بعد وی موفق می‌شود اولین تجربه صحنه‌ای خود را با همراهی فلوت نصیر ثقفی در مایه بیات ترک در دبیرستان سعدی اصفهان اجرا کند.
سال ۱۳۱۹ نقطه عطفی در زندگی حسن کسایی به شمار میرود، چرا که وی با ساز نی که آن زمان به اعتقاد بسیاری از اهل موسیقی صدایی گوش‌آزار داشت آشنا می شود . دو سال بعد (۱۳۲۱) وی با مهدی نوایی از نوازندگان شناخته شده نی آشنا و به مدت سه ماه نزدش آموزش می‌بیند.
نخستین اجرای رادیویی حسن کسایی به سال ۱۳۲۲ باز می‌گردد که وی قطعاتی را در دستگاه سه گاه با نواختن چهارمضراب معروف ابوالحسن صبا در این دستگاه (چهار مضراب زنگ شتر) در رادیو ایران اجرا می‌کند.
دو سال بعد (۱۳۲۴) وی دومین اجرای خود را با جانشینی نی برای ویلن استاد صبا در برنامۀ سولیست‌های خارج از کشور در رادیو ایران می‌نوازد ویک سال بعد دستگاه ریل گراندیک را ابتیاع می‌کند تا آثارش را در منزل ضبط و برای پخش هفتگی به رادیو تهران ارسال کند.
در سن ۲۰ سالگی (۱۳۲۷) نخستین اجرای تکنوازی نی خود را در دستگاه همایون در تئاتر اصفهان به صحنه برد و یک سال بعد قطعه معروف سلام را در دستگاه چهارگاه می‌سازد که از معروفترین قطعات موسیقی ایرانی به شمار میرود. این قطعه بعدها از سوی حسین علیزاده در آلبوم صبحگاهی با سازبندی وارکستراسیونی حجیم بازسازی می‌شود.
سال ۱۳۲۹ وی به اتفاق جلال تاج اصفهانی، جلیل شهناز، محمد طاهرپور و منوچهر سلطانی به همکاری واجرای موسیقی با رادیو ارتش ایران می‌پردازد که روزهای چهارشنبه هر هفته پخش می‌شد. درهمان سال برای نخستین بار نی را در ارکستر رادیوی ارتش به کار می‌گیرد.
ساخت و اجرای قطعه معروف «هشت بهشت» و اجرای کنسرت در شهرهای آبادان و خرمشهر به نفع بی بضاعت های ژاندارمری، همراه جلال تاج اصفهانی و جلیل شهناز شهرتی برای کسایی به ارمغان می‌آورد تا مجله موزیک ایران در شماره ۱۹ خود(۱۳۳۲) با چاپ عکسی از کسایی ۲۵ ساله در روی جلد خود از او به عنوان استاد نی یاد کند.
علاقه‌مندی به سه‌تار سبب می‌شود تا کسایی از سال ۱۳۳۳ برای بهره‌گیری از مکتب سه تار نوازی ابوالحسن صبا به نزد وی برود و همزمان از محضر عبدالحسین صبا و ارسلان درگاهی نیز بهره بگیرد.
یک سال بعد (۱۳۳۴) کسایی به تهران می‌آید تا کارهایش را در عرصه‌ای وسیع تر در اختیار عموم قرار دهد ، همکاری با برنامه‌های موسیقی رادیو ایران و ضبط آثار ماندگار به همراه خوانندگان و نوازندگان ممتاز، همچنین ضبط انبوه برنامه‌های خصوصی حاصل چنین هجرتی است که از جمله آنها ساخت آهنگ معروف «در کُنج دلم» بر روی شعر پژمان بختیاری و اجرای آن توسط علی زاهدی، داریوش رفیعی و منوچهر همایون‌پور بود.
در همین سال پدر کسایی دار فانی را وداع می‌گوید و وی به رهبری استاد صبا و با همراهی محجوبی، مجد، تهرانی، بنان، پاشوکی و … در وزارت خارجه کنسرتی می‌دهد.
شرکت در سلسله برنامه گل‌ها به دعوت داود پیرنیا (گل‌های جاویدان، گل‌های رنگارنگ، برگ سبز، یک شاخه گُل، گلچین هفته و گُل‌های تازه) از دیگر برنامه‌های کسایی در مدت اقامتش در تهران بود که تا سال ۱۳۵۷ادامه می‌یابد.
سال ۱۳۴۲ وی به همراه جلیل شهناز، حسین تهرانی و حسین قوامی در حضور یهودی منوهین نوازنده نامدار ویلن در کنفرانس سالیانه جهانی موسیقی در تهران به اجرای برنامه می‌پردازد و دو سال بعد هم ازدواج کرده و زندگی مشترکی را شکل می‌دهد.
جلیل شهناز و حسن کسایی در کنار استاد ابوالحسن صبا
از سال ۱۳۴۶ فضای کاری کسایی ابعادی جهانی هم پیدا می‌کندو بسیاری از نوازندگان شاخص از وجود چنین نابغه‌ای در موسیقی ایران خبردار می‌شوند که حاصل آن ضبط یک صفحه دو رو در مایه‌های شور و ماهور به همراه تنبک جهانگیر بهشتی (توسط کمپانی C.B.S فرانسه) و انتشار در تمام نقاط جهان(۱۳۵۴) واجرای برنامه‌های متعدد در جشن هنر شیراز (حافظیه) تا سال ۱۳۵۶ و ملاقات با نوازندگان بزرگ جهان از جمله: راوی شانکار، شاران رانی، بسم ا… خان، تران وانکه و… است.
در این مدت کسایی همکاری خود با رادیو اصفهان ونیز شهر اصفهان استمرار می‌دهد و ریاست شورای موسیقی این رادیو را عهده دار می‌شود.
ضبط و ارائه یک دوره ردیف موسیقی ایرانی، با عنوان: «آشنایی با موسیقی اصیل ایرانی» با سه تار و آواز (رادیو اصفهان).(۱۳۵۲)، برگزاری مراسم تجلیل (از طرف وزارت فرهنگ و هنر) در سالن شیر و خورشید اصفهان و اجرای قطعاتی به همراه آواز تاج اصفهانی(۱۳۵۵) و فعالیت و تدریس در مرکز فرهنگی رادیو اصفهان و دانشگاه فارابی این شهر -که از سال ۱۳۵۰ شروع و تا سال ۱۳۵۷ادامه می‌یابد- از جمله تلاش‌های کسایی به شمار میرود.
در همین سالها وی به همراه حسین تهرانی، مرتضی نی‌داود( نوازنده تار و ردیف دان و سازنده تصنیف معروف مرغ سحر)نشان لیاقت هنری از وزارت فرهنگ و هنر وقت را دریافت می‌کنند.
بعد انقلاب به دلیل فضای نه چندان مناسبی که برای موسیقی ایجاد می‌شود، وی آخرین برنامه رسمی خود را در رادیو ایران با همکاری جلیل شهناز و محمد رضا شجریان و جهانگیرملک اجرا می‌کند. در این سال و تا قبل از سال ۶۱ آرشیو موسیقی رادیو اصفهان از بین میرود و کسایی هم از صداو سیما برکنار و حقوقش قطع می‌شود.
در گذشت مادر (۱۳۶۱) از جمله اتقاقات غم انگیز زندگی استاد کسایی بود. سال بعد کسایی قطعه معروف «اشک نی» را می‌سازد و بعد از آن تا سال ۱۳۶۹ که سفری به کشورهای آلمان، انگلستان، فرانسه، هلند کرده و در چند برنامه رادیویی برنامه‌ای اجرا می‌کند، عملا کار خاصی صورت نمی‌دهد. در همین سال تندیس وی درگالری مفاخر هنری جهان لندن نصب می‌شود.
باشرکت در جشنواره نی‌نوازان ( تالار اندیشه)(۱۳۷۰) فعالیت دوباره استاد کسایی رونق می‌گیرد و سه سال بعد(۱۳۷۴) صدا و سیما مستمری وی را برقرار می‌کند و درسال ۱۳۷۸ موفق به دریافت نشان درجه یک فرهنگ و هنر در جامعه موسیقی می‌شود که هیئت دولت به وی اعطاء کرد. سال ۱۳۸۱ هم لوح چهره ماندگار موسیقی را از صداو سیمای دوره علی لاریجانی دریافت می‌کند.
استاد حسن کسایی در سال‌های پیری
کسایی در سال‌های دهه هفتاد(۱۳۷۵) به آمریکا و کانادا سفر کرده و در محافل مختلف شعر و موسیقی شرکت می‌جوید و درسال ۱۳۷۶ هم به همت محمد رضا لطفی انجمن دوستداران موسیقی ایرانی واشنگتن مجلس گرامیداشتی برای وی برپا می‌دارند.
سال ۱۳۸۱ محمد جوادکسایی( فرزند استاد) کتاب «از موسیقی تا سکوت» را که حاصل نیم قرن تلاش موسیقایی حسن کسایی است، با مقدمه بیژن ترقی از سوی نشر نی به بازار کتاب عرضه می‌کند.
کسایی درکی ویژه از موسیقی سنتی ایران دارد و ذوقی تحسین برانگیز در ادبیات و شعر وخوشنویسی و حافظه‌ای حیرت انگیز در به خاطر سپردن نغمات واز آن مهمتر قدرت آفرینشگری و تحلیلی منحصر به فرد در واکاوی زوایای موسیقی ایران. همین امر سبب شده است تا ضبطی که وی از موسیقی ردیفی ایران( مرداد ۱۳۸۵) با سه تار وآواز و نی(تیر ۸۶) انجام داده است از جهاتی منحصر به فرد باشد.
استاد کسایی پیش از این هم درباره موسیقی ردیفی اجرایی چند ساعته در رادیو اصفهان داشت که با سه تار و آواز ظرایف و دقایق این موسیقی را بیان کرده بود.
از کارهای اخیر کسایی می‌توان به آلبوم دختر گلفروش با تنظیم مهرداد یزدانی و آواز علی جهاندار و گفت‌وگوی نی و تار که حاصل همنوازی استاد با شهرام میرجلالی است اشاره کرد.
منبع: همشهری آنلاین
۵۷۵۷
دانلود
خبرآنلاین