بیماری‌های پشت میز‌ نشینی

سلامت > عمومی– گروه دانش و سلامت – زهرا رفیعی:
به کسی که در اتوبوس با وجود صندلی‌های خالی بایستد با تعجب نگاه می‌کنیم، به آن‌که راه رفتن را به نشستن ترجیح می‌دهد هم.

 کافی است کسی از جایی رد شود که ما نیاز به وسیله‌ای در همان حوالی داشته باشیم، سریع به او می‌گوییم: تا آنجا فلان چیز را برای من بیاور. ما ایرانی‌ها زیاد می‌نشینیم و مشکلات زیاد نشستنمان گریبانمان را گرفته است.مارک همیلتون میکروبیولوژیست دانشگاه میسوری درباره عوارض زیاد نشستن می‌گوید:

مکانیسمی که بدن ما در حال نشستن در پیش می‌گیرد بسیار با زمانی که در حال قدم‌زدن و ورزش‌کردن هستیم متفاوت است. همیلتون برخلاف بسیاری از محققان در اتاق خودش دارای صندلی نیست. او می‌گوید: اگر شما در حالت ایستاده یا راه‌رفتن باشید، عضلات خاصی را به‌کار می‌گیرید که برای پشتیبانی کیفی شما طراحی شده‌اند و هیچ‌گاه خسته نمی‌شوند. این عضلات منحصر به فرد هستند چرا که سیستم عصبی آنها را برای فعالیت‌های با شدت کم به‌کار می‌گیرد.

ستون فقرات ما برای نشستن به‌مدت‌های طولانی طراحی نشده است. دکتر وحید صمدی، متخصص فیزیوتراپی می‌گوید: سلامت ستون فقرات به‌عنوان سنگ بنای ساختار اسکلتی- عضلانی بدن انسان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است؛ به‌طوری که گاهی میزان سلامتی یک فرد را به سلامتی ستون فقرات او نسبت می‌دهند.

وی درباره نحوه نشستن صحیح می‌گوید: ازجمله معمول‌ترین وضعیت‌های بدنی طی زندگی روزمره، وضعیت نشستن است که در آن فرد اگرچه نسبت به وضعیت ایستاده انرژی کمتری مصرف می‌کند و فشار کمتری به اندام‌های تحتانی اعمال می‌شود ولی اتخاذ یک وضعیت بدنی نامناسب به‌خصوص به‌مدت طولانی، ستون فقرات را در معرض فشارهای نابجا و نامتوازن قرار می‌دهد. بهترین حالت این خواهد بود که از یک صندلی مناسب که براساس اصول ارگونومیکی صحیح طراحی و ساخته شده است برای نشستن استفاده شود.

وی درباره ویژگی‌های صندلی مورد نیاز برای نشستن می‌گوید: این صندلی باید دارای دسته‌هایی برای استراحت دست‌ها بوده و ارتفاع آن قابل تنظیم باشد. اندازه و ارتفاع نشیمنگاه صندلی باید در حدی باشد که ران‌ها موازی با سطح زمین بوده و کف پاها روی زمین قرار بگیرند و به پشت زانوها فشاری اعمال نشود. پشتی صندلی باید بین ۱۰تا ۳۰درجه نسبت به حالت عمود دارای شیب باشد. گودی کمر باید توسط یک حمایت‌کننده کمری که به شکل یک برآمدگی در پایین پشتی صندلی وجود دارد پر شود.

البته انجام فعالیت‌های دستی در وضعیت نشسته مثل تایپ‌کردن که در آن دست‌ها از بدن فاصله می‌یابند فشار بیشتری به ستون فقرات اعمال می‌کنند. اگرچه با رعایت این موارد، ستون فقرات کمری در وضعیت مطلوبی قرار می‌گیرد ولی نشستن طولانی مدت حتی در چنین شرایطی نیز آسیب‌رسان خواهد بود. توصیه می‌شود که فرد هر یک ساعت به‌مدت حداقل ۵دقیقه وضعیت خود را از حالت نشسته به ایستاده یا درازکش تغییر دهد.

دکتر ابراهیم عباسی، متخصص فیزیوتراپی درباره نحوه صحیح کار با رایانه می‌گوید: صفحه نمایش رایانه باید روبه‌روی چشم‌ها قرار گیرد و سر و گردن باید در وضعیت خنثی باشند و به جلو و عقب خم نشوند. موقع تایپ‌کردن، نوشته‌ای که تایپ می‌شود باید درست زیر صفحه نمایش بوده و بدون حرکت دادن سر قابل مشاهده باشد. وسایل مورد استفاده نیز مثل ماوس باید آنقدر به فرد نزدیک باشند که دست دور از بدن قرار نگیرد.

دکتر مسعود کیمیاگر، متخصص تغذیه و عضو هیأت علمی دانشگاه شهید بهشتی، از زاویه‌ای دیگر به مسئله نشستن نگاه می‌کند. او می‌گوید: نشستن طولانی به دلایل مختلف پزشکی عوارض زیادی به همراه دارد، ولی به‌نظر من نشستن بیش از ۴۵ دقیقه برای بدن مضر است. به هر بهانه‌ای سعی کنید بلند شوید و چند قدمی راه بروید یا در همان جایی که نشسته‌اید پاهای خود را به حرکت درآورید و حرکات کششی انجام دهید یا پا دوچرخه بزنید.

وی با اشاره به اینکه عدم‌تحرک شاخصی برای اضافه وزن است می‌گوید: براساس استانداردها، یک متابولیسم پایه وجود دارد که مقدار انرژی پایه برای مصرف روزانه در مردان و زنان را تعیین می‌کند. این مقدار انرژی مورد نیاز برای زنان حدود ۱۳۰۰ کالری و برای مردان ۱۷۰۰کالری است. بقیه انرژی، ماحصل ضریب فعالیت در این رقم است که تعیین می‌کند ما به چه میزان انرژی نیاز داریم. مثلا اگر برای یک مرد ۴۰درصد ضریب فعالیت درنظر بگیریم، کالری مورد نیاز این فرد ۲۴۰۰ کالری است.

اگر برای زن کارمند پشت میز‌نشینی ۴۰درصد ضریب فعالیت درنظر بگیریم، کالری مورد نیاز او ۱۹۰۰کالری است. اگر این زن که پشت میز‌نشین است به اندازه کسی که فعالیت روزانه بیشتری دارد غذا بخورد، چاق می‌شود. پشت میز‌نشینی سبب شده که مردان و زنان به یک میزان چاق شوند. البته تحرک به تنهایی نمی‌تواند باعث لاغری شود. در لاغری سهم ۷۵ درصدی برای تغذیه و سهم ۲۵درصدی برای تحرک درنظر می‌گیرند. دکتر کیمیاگر می‌گوید: ما ایرانی‌ها اصولا خیلی می‌نشینیم. زنان چه در خانه‌های کوچک ۵۰متری و چه در شرکت‌ها و سازمان‌ها بیشتر از همیشه می‌نشینند.

این افراد فرصتی را برای ورزش نمی‌گذارند. به‌وضوح مشخص است که آمار ورزش در کشور پایین است. چند سالی است که دستگاه‌های ورزشی در پارک‌ها تعبیه شده است و می‌تواند به‌عنوان عامل تشویق‌کننده برای زنان و مردان عمل کند.