سلامتی ‌تان را دود نکنید لطفا

هر سال، ۳۱ ماه می‌ میلادی به عنوان روز جهانی بدون دخانیات نامیده شده و امسال نیز در کشور ما برنامه‌های هفته بدون دخانیات که هفته منتهی به این روز است، از چهارم تا ۱۰ خرداد برگزار می‌شود؛ به این امید که یک هفته یا حداقل یک روز مردم استعمال مواد دخانی را کنار بگذارند و با توجه به عوارض و عواقبی که در انتظارشان است، شیوه زندگی‌شان را تغییر دهند.

این هفته فرصت خوبی است تا بیشتر درباره مواد دخانی و مضرات آن بدانیم، اگرچه که پس از این هفته باز هم خیلی از سیگاری‌ها یادشان می‌رود که سیگار عامل بروز ده‌ها بیماری مختلف است و نه‌تنها به خودشان که به خانواده‌شان هم صدمه می‌زند.

دکتر علیرضا نوروزی، روانپزشک در این‌باره به جام‌جم توضیح می‌دهد: مصرف توتون و تنباکو یکی از مهم‌ترین عوامل خطر برای سلامت انسان‌ها به حساب می‌آید و چنین گفته می‌شود که در سراسر جهان یکی از ۱۰ عامل اصلی بروز بیماری‌هاست.

وی ضمن بیان این‌که مصرف تنباکو موجب وارد شدن سموم مختلف به بدن می‌شود، می‌گوید: فردی که این مواد را مصرف می‌کند، به تدریج به آنها وابسته شده و پس از گذشت مدتی، علی‌رغم روبه‌رو شدن با مشکلات ناشی از آن، نمی‌تواند براحتی میزان مصرف خود را کم کرده یا آن را به طور کلی قطع کند بنابراین گاهی حتی ممکن است این رفتار علی‌رغم میل مصرف‌کننده ادامه داشته باشد.

دشمن‌تان را بهتر بشناسید

این روزها کمتر کسی است که از تاثیرات مخرب سیگار آگاه نباشد، اما با این حال باز هم افرادی که سیگار می‌کشند، حاضر نیستند براحتی این عادت را ترک کنند. بنابراین لازم است باز هم درباره مضرات سیگار و دود آن صحبت شود تا شاید سیگاری‌ها تصمیم بگیرند عادت‌شان را برای همیشه کنار بگذارند.

دکتر نوروزی در این خصوص توضیح می‌دهد: دود سیگار حاوی چهار تا پنج هزار ماده شیمیایی سمی است که هنگام استعمال سیگار وارد بدن فرد سیگاری می‌شود و می‌تواند احتمال بروز بیماری‌های قلبی، عروقی، ریوی و انواع سرطان‌ها را افزایش دهد.

به گفته وی، حدود ۴۰۰ ـ ۳۰۰ ماده‌ موجود در سیگار، سرطان‌زاست و به همین دلیل مصرف سیگار احتمال بروز سرطان‌های مختلف را افزایش می‌دهد، به طوری که می‌توان گفت کسانی که اصلا سیگار نمی‌کشند، تقریبا هیچ وقت دچار سرطان حنجره نیز نخواهند شد، در حالی که احتمال ابتلا به سرطان حنجره میان افراد سیگاری بسیار بیشتر است.

علاوه بر این، احتمال بروز سرطان‌های ریه، کلیه، مثانه و… هم با مصرف سیگار افزایش می‌یابد.

دکتر نوروزی درباره سایر بیماری‌هایی که احتمال بروز آن با مصرف سیگار افزایش می‌یابد، می‌گوید: مصرف طولانی‌مدت سیگار موجب ایجاد بیماری‌های مزمن ریوی می‌شود و خطر عفونت‌های ریه را نیز افزایش می‌دهد. همچنین خطر ابتلا به عوارض بیماری‌های قلبی، عروقی و احتمال افزایش فشار خون و سکته قلبی هم در نتیجه استفاده از سیگار بسیار بیشتر می‌شود.

خانواده‌ افراد سیگاری هم قربانی می‌شوند

هر چقدر از مضرات سیگار و بیماری‌هایی که احتمال روبه‌رو شدن با آن برای افراد سیگاری بیشتر است صحبت کنیم، باز هم کم است، اما اگر افراد سیگاری بدانند با این کار فقط به خودشان صدمه نمی‌زنند و دیگران را نیز با مشکل روبه‌رو می‌‌کنند، شاید بیشتر به فکر بیفتند؛ چون طبق نظر متخصصان، سیگار کشیدن فقط به ضرر فرد سیگاری نیست و خانواده و اطرافیان او را هم به طور ناخواسته درگیر می‌کند.

دکتر نوروزی در این زمینه هشدار می‌دهد: افرادی که در معرض دود دست دوم سیگار قرار می‌گیرند نیز با مشکلات متعددی روبه‌رو خواهند بود، به طوری که می‌گویند احتمال بروز عفونت‌های ریه، عفونت‌های دستگاه تنفسی فوقانی و عفونت گوش میان بچه‌هایی که والدین‌شان سیگاری هستند، بسیار بیشتر از سایر کودکان است. همچنین خطر ابتلا به سرطان‌های مختلف نیز میان این افراد افزایش می‌یابد.

بنابراین یادتان باشد مصرف سیگار در مکان‌های عمومی، داخل خانه، ماشین و… می‌تواند سبب بروز مشکلات زیادی برای افرادی شود که در معرض دود آن قرار می‌گیرند.

گروهی نیز می‌گویند میان دوستان یا آشنایان‌شان کسانی را می‌شناسند که سال‌هاست سیگار می‌کشند و هیچ مشکلی ندارند و به همین بهانه، مصرف سیگار را مضر نمی‌دانند.

دکتر نوروزی ضمن بیان این‌که چنین تصوری به هیچ وجه درست نیست، خاطرنشان می‌کند: به عنوان مثال ممکن است فردی همیشه بی‌دقت و با سرعت زیادی رانندگی کند، اما با وجود این بی‌توجهی‌ها هیچ وقت هم تصادف نکند. در این موارد فقط می‌توان گفت او راننده خوش‌شانسی است که تاکنون با نتایج کارش روبه‌رو نشده است، اما همه می‌دانند همیشه احتمال بروز مشکلات متعددی برای چنین فردی وجود دارد.

به گفته وی، سیگار کشیدن هم همین‌گونه است و باید این نکته را در نظر داشته باشیم که بدن افراد مختلف در رویارویی با سموم واکنش متفاوتی نشان می‌دهد. به همین دلیل نمی‌توان تنها با اشاره به یک فرد خاص، سیگار کشیدن را کاری بی‌ضرر و بدون مشکل دانست.

دکتر نوروزی تاکید می‌کند: کیفیت زندگی انسان‌ها در مقایسه با گذشته تغییر کرده است؛ به این معنا که میانگین عمر افراد جامعه افزایش یافته و انتظار می‌رود آنها پس از دوران میانسالی و حتی در دوره سالمندی هم زندگی پویا و سلامتی داشته باشند. بنابراین حتی اگر تا سنین میانسالی و اوایل دوران کهولت هم مشکلی برای فرد سیگاری پیش نیاید، ممکن است در سال‌های بعد به دلیل عوارض ناشی از مصرف سیگار زندگی سختی در انتظار او باشد.

قلیان بهتر از سیگار نیست

خیلی از افراد و بخصوص جوانان برای این‌که سیگار نکشند و به آن وابسته نشوند، به قلیان روی می‌آورند و تصور می‌کنند قلیان کشیدن کار بی‌ضرری است.

دکتر نوروزی ضمن اشتباه دانستن این باور، چنین توضیح می‌دهد: مقدار توتونی که در یک نوبت قلیان کشیدن مصرف می‌شود، تقریبا معادل ۱۰ تا ۱۵ نخ سیگار است. از طرف دیگر به علت عبور دود قلیان از رطوبت، مواد سمی از طریق قطره‌های ریز آب وارد بدن شده و به دلیل وزن بیشتر به قسمت‌های عمقی‌تر ریه نفوذ کرده و آسیب بیشتری وارد می‌کند.

به گفته این پزشک متخصص، براساس بررسی‌های انجام شده در برخی موارد توتونی که در قلیان استفاده می‌شود غیراستاندارد بوده و در نتیجه ممکن است مواد آلوده‌ای مانند قارچ‌های بیماری‌زا وارد بدن انسان شود.

تغییر رفتار و ترک سیگار

به گفته دکتر نوروزی، انسان‌ها زمانی تصمیم می‌گیرند رفتارشان را تغییر ‌دهند که آن را کاری مهم بدانند و همچنین انگیزه و آگاهی کافی برای این تغییر رفتار داشته باشند. علاوه بر این، آنها باید مطمئن باشند تغییر رفتارشان کاری ممکن و شدنی است و به همین دلیل خدمات ترک سیگار باید مناسب، ارزان و در دسترس همه افراد باشد.

وی می‌افزاید: انسان‌ها برای تغییر رفتار در مراحل مختلفی قرار می‌گیرند؛ گروهی در مرحله پیش‌تامل هستند و در این مرحله هنوز تصمیم خاصی برای تغییر رفتارشان نگرفته‌اند بنابراین در این مرحله لازم است اطلاعات کافی در اختیار این افراد قرار گیرد. بعضی نیز در مرحله تامل هستند؛ این گروه به تغییر رفتار فکر می‌کنند، اما هنوز مردد هستند. در این موقعیت باید برای کاهش شک و تردید و افزایش انگیزه با مشاوره‌های مناسب به فرد کمک کنیم. برخی از افراد نیز در مرحله اقدام هستند و کاملا آماده تغییر رفتارند که برای موفقیت این افراد دسترسی مناسب به خدمات ترک سیگار اهمیت ویژه‌ای دارد.

در مرحله آخر هم باید به فرد کمک کنیم پس از ترک سیگار دوباره به سمت مصرف آن برنگردد.

نیلوفر اسعدی‌بیگی -‌ گروه سلامت