پرونده ۲۴ماهه مشاغل خانگی/ استقبال سرد بانکها از پروژه‌های کار در منازل

به گزارش خبرنگار مهر، خرداد ماه سالروز ابلاغ قانون ساماندهی و حمایت از مشاغل خانگی از سوی رئیس جمهور است که برای اجرا به وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در سال ۸۹ ابلاغ شده بود.

بر این اساس، قرار بود یکی از برنامه های شیخ الاسلامی، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی دولت دهم در خصوص ایجاد فرصت های جدید شغلی که پیش تر به تصویب مجلس نیز رسیده بود، عملیاتی شود.

هرچند در این طرح پیش بینی عددی از میزان فرصتهای شغلی قابل ساماندهی و حتی ایجاد در منازل به آن شکل مطرح نبوده، اما مجریان آن بر این عقیده بودند که هم اکنون چند صدهزار فرصت شغلی در منازل به صورت کامل سنتی و ناشناخته وجود دارد که می توان آنها را ساماندهی کرد.

تسهیلات ۵ و ۱۰ میلیونی خانگی

همچنین مطرح شده بود که با حمایتهای تسهیلاتی و پرداخت وام به طرح هایی که بخواهند در این قالب و در چارچوب های تعریف شده از طریق دریافت مجوز شکل بگیرند، امکان ایجاد فرصت های شغلی جدید برای کارجویان فراهم می شود.

بر این مبنا نیز قرار بود بانکها بخشی از منابع قرض الحسنه خود را برای پرداخت تسهیلات به طرحهای اختصاص دهند که اولا از دستگاه های تخصصی خود مجوز فعالیت خانگی دریافت می کردند و از سویی نیز تضامین لازم برای بازپرداخت آن را هم ارائه می کردند.

به صورت کلی تسهیلات قرض الحسنه در نظر گرفته شده برای پرداخت به این طرحها در حد وام های ۵ و ۱۰ میلیون تومانی بود که البته از روند پردخات اینگونه منابع از سوی بانکها به طرحهای خانگی، آمار دقیقی در دست نیست.

از سویی نیز پرداخت تسهیلات در قالبهای مختلفی پیش بینی شده بود که می توان به پرداخت تسهیلات خرد خانگی به افراد متقاضی، پرداخت تسهیلات بیشتر به گروه های پشتیبان و در نهایت پرداخت تسهیلات به تعاونی های مشاغل خانگی اشاره کرد.

وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماع به عنوان مجری اصلی این طرح برای اینکه بتواند پاسخ روشنی به منتقدان طرحهای خانگی و کشیده شدن کار از بنگاه ها به منازل مسکونی بدهند، اقدام به تدوین و تهیه لیست‌هایی کردند که طی آن مشاغل مجاز خانگی شناسایی و معرفی شده بود.

شناسایی ۳۰۵ رشته کار در منزل

در همین حال، ز طریق دستگاه های مختلف علاوه بر تشکیل یک ستاد اجرایی برای مشاغل خانگی، یک سری مشاغل قابل انجام در منازل شناسایی و در اختیار متقاضیان قرار گرفت که البته این لیست ها در چند مرحل تکمیل و امروز به ۳۰۵ رشته رسیده است.

وزارتخانه های صنعت، معدن و تجارت، کشاورزی، فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان های فنی و حرفه ای و میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری؛ به عنوان ۵ دستگاه اصلی مرتبط با طرح مشاغل خانگی شناخته و معرفی شدند.

همچنین پس از تکمیل و ویرایش چندین مرحله از لیست های مشاغل خانگی مجاز شناسایی شده، مجموعا ۳۰۵ رشته که ۱۷۲ مورد آن در بخش صنایع دستی است معرفی و در اختیار متقاضیان طرح قرار گرفت.

علاوه بر آن، ۵ رشته فرش دستباف در حوزه وزارت صنعت، ۵۵ رشته امور تولیدات دامی، شیلات، صنایع تبدیلی و تکمیلی کشاورزی، عشایری و امور تولیدات گیاهی در زیرگروه وزارت جهاد کشاورزی معرفی شد.

۲۱ رشته تولیدی (صنعت و خدمات) در زیر مجموعه سازمان فنی و حرفه ای، ۵۲ رشته فعالیت های فرهنگی و هنری در زیرمجموعه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و در مجموع ۳۰۵ رشته شناسایی شده، تایید و برای متقاضیان معرفی شد.

تصویر ابلاغیه رئیس جمهور

تا اینجای کار اگر از انتقاداتی که بر غیرعملی بودن کشیده شدن کار از کارگاه به منازل به ویژه در کلانشهرها و احتمال بروز اختلاف بین ساکنان واحدهای مسکونی به خصوص در آپارتمان ها تاکید دارد، هیچ نکته ابهام برانگیز و یا ضعفی در طراحی مشاغل خانگی به چشم نمی خورد.

با این حال ارتباط مستقیم این طرح اشتغالی دولت به منابع بانکی و آن هم از نوع قرض الحسنه یادآور داستان همیشگی طرح های اشتغال زایی دولت است که راهی جز گذشتن از مسیر بانک ها برای آنها پیش بینی نمی شود.

انتقادات و پاسخ به آنها

در واقع در این بخش کار که اساسا تصمیم گیری آن برعهده بانکها است، طی چندین طرح اشتغالی دولت های نهم و دهم رفتارهای مناسبی از سوی بانکها صورت نگرفته و به صورت کلی یکی از مهم ترین انتقادات مجریان دولتی آن از بانک ا عدم پرداخت تسهیلات مناسب بوده و البته بانکها نیز کمبود منابع را دلیل این نوع انتقادات دانسته اند.

به روشنی نمی توان گفت که بانک ا تا چه میزان نسبت به این طرح روی خوش نشان داده اند و یا اینکه از تعهدات سال گذشته خود به چه میزان پرداخت صورت گرفته است، اما به تازگی اعلام شده است که بخشی از تعهدات سال گذشته بانکها به مشاغل خانگی به سال جاری منتقل شده و این موضوع نشان دهنده این است که طرح ای خانگی نیز نتوانسته اند چندان موفقیتی در دریافت منابع بانکی داشته باشند.

در حالی به تازگی اعلام شده است در سال گذشته ۷۰۰ هزار فرصت شغلی از طریق مشاغل خانگی ایجاد شده که کل تعهد این طرح در سال ۹۰ حداکثر ۵۰۰ هزار فرصت بوده است و بیشتر از این نمی توانست از منابع بانکی استفاده کند. حال با عدم اجرای مناسب تعهدات بانکها در سال گذشته، مشخص نیست آمار ایجاد ۷۰۰ هزار فرصت شغلی خانگی چگونه قابل توجیه است.

حمید حاج اسماعیلی در گفتگو با مهر در این زمینه با بیان اینکه دولت در دو سال گذشته بحث ایجاد مشاغل خانگی را مطرح گرده است، گفت: متاسفانه در این بخش نیز طی سال های گذشته با افت شدیدی در تولیدات خانگی مواجه بوده ایم.

این مقام مسئول کارگری و کارشناس بازار کار اظهار داشت: با افزایش واردات بی رویه از برخی کشورها، رقابت در بسیاری از رشته مشاغل خانگی از بین رفته است.

حاج اسماعیلی با تاکید بر اینکه اگر دولت در این زمینه سرمایه گذاری کرده است، آن را اعلام کند. متاسفانه خیلی از کارگاه های خانگی که به صورت سنتی اداره می شد به دلیل برخوردن با مسائل مالی و همچنین از دست رفتن رقابت در مواجه با واردات بی رویه از بین رفته اند.

وی خاطر نشان کرد: طرح مشاغل خانگی می تواند از ظرفیتهای مناسبی برخوردار باشد به شرطی که دولت بتواند مسیر درست اجرای آن را بیابد. استفاده از پتانسیل تعاونی ها در این بخش می تواند موثر واقع شود.

نماینده کارگران در هیئت حل اختلاف کارگر و کارفرما به این مطلب هم اشاره کرد که تعاونی ها می توانند در بخش مشاغل خانگی تولیداتی را برای مصارف کشاورزی و حتی تغذیه صنایع ارائه کنند.